Uyuz hastalığı; sarcoptes scabiei hominis akarın neden olduÄŸu ve dünya genelinde yaygın görülen bir hastalıktır. Hastalığa neden olan akar gözle görülemez ancak mikroskopla seçilebilir. Bu akarlar insan derisini istila eder ve hastalığın geliÅŸmesine sebebiyet verir. Uyuz böceÄŸi olarak da adlandırılan bu akarlar deride tüneller açarak bu tünellerde yaÅŸar.
“Uyuz hastalığı nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Sarcoptes scabiei hominis adlı akarın neden olduÄŸu bir cilt hastalığıdır. KiÅŸide döküntü ve kaşıntıya neden olan bu hastalık, özellikle sonbahar ve kış aylarında artış gösterir. Bulaşıcı özelliÄŸi de bulunan uyuz hastalığı, geceleri daha yoÄŸun bir kaşıntıya neden olur. Tedavisi geciktiÄŸinde yara oluÅŸumu ve döküntü yaratır ve kiÅŸisel hijyenden bağımsız olarak görülür.
Uyuz hastalığı belirtileri arasında en önemlisi geceleri ÅŸiddetli kaşıntıdır. Bu kaşıntılar kiÅŸinin gece yataÄŸa girmesi ile ısısının artmasıyla birlikte artar. KiÅŸinin uykusunu bölecek kadar ÅŸiddetli olan kaşıntılar gündüzleri daha hafiftir. Bu kaşıntılar genellikle eldeki parmak araları, bilekler, el bileÄŸinin iç kısmı, dirsekler, kol altı bölgesi, kasıklarda görülür. Hastalığın en gözle görülür belirtisi ise parmakların arasında dalgalı çizgi olarak görülen ve böceÄŸin içinde yaÅŸadığı gri beyaz renkli tünellerdir.
Uyuz hastalığı belirtilerinin ilk kez yaÅŸandığı olgularda 2-6 hafta gibi bir sürede baÅŸlar. Ancak kiÅŸinin daha önce de uyuza yakalandığı durumlarda belirtiler maruz kaldıktan sonra 1-4 gün içinde ortaya çıkar. KiÅŸide belirtilerin baÅŸlamadığı dönemlerde bile bulaÅŸtırma söz konusudur.
“Uyuz hastalığı neden olur?” diye merak ediyorsanız tıp literatüründe skabies olarak da adlandırılan bu hastalığın sarcoptes scabiei hominis akarı yani uyuz böceÄŸi nedeniyle yaÅŸandığını bilmelisiniz. Bulaşıcı bir deri hastalığı olan uyuz hastalığına neden olan akar 0,3 ile 0,5 mm. Boyutundadır ve gözle görülmesi pek mümkün deÄŸildir.
Uyuz olanların yorumları ve yapılan araÅŸtırmalara göre dünya genelinde her yaÅŸtan insanın yaÅŸayabileceÄŸi bu hastalığını tanısı için hastadan anamnezini alınır ve ardından hastaya fiziki muayene uygulanır. Akarın neden olduÄŸu semptomlar genellikle tanı için yeterlidir. Ancak bazı durumlarda doktor hastadan doku örneÄŸi alarak laboratuvar testi de isteyebilir. Ek olarak kiÅŸinin tanı almasının ardından doktor belirtiler olmasa bile aile bireylerini de kontrol eder.
“Uyuz hastalığı nasıl geçer? Tedavisi var mı?” sorusu de konu hakkında merak edilenler arasında. Bu hastalık tedavi edilebilir. Bulaşıcı olması nedeniyle de hasta ile birlikte aynı evde yaÅŸayan kiÅŸiler de tedavi edilir. Tedavi sürecinde hekim tarafından reçete edilen ilaçlar önerilen doz ve sürede kullanılmalıdır. Tedavi bitse dahi ölen böcek ve ölen böcek artıklarına karşı alerji nedeniyle kaşıntılar 2-4 hafta süreyle devam edebilir.
“Uyuz hastalığı bulaşıcı mıdır?” diye merak ediyorsanız yukarıda belirtildiÄŸi gibi bulaşıcı bir hastalık olduÄŸunu bilmelisiniz. Bu hastalığa neden olan akarlar enfekte olan kiÅŸiden baÅŸka bir kiÅŸiye kolay bir ÅŸekilde geçebilir. Peki uyuz hastalığı nasıl bulaşır? ÇoÄŸu insan için bulaÅŸma doÄŸrudan ciltten cilde olur. Daha seyrek bir bulaÅŸma ÅŸekli de mobilya, kıyafet ve nevresimler gibi akar istilasına uÄŸramış eÅŸyalardır. EÅŸyalardaki akarlar insan olmadan yaklaşık 3-4 gün hayatta kalabilir. Bu nedenle hastalığın bulaşıcılığı kalabalık ortamlarda yüksektir.
Hastalıktan korunmada hasta kiÅŸi ile birlikte yaÅŸayanların da tedavi alması önemlidir. Bunun yanında hasta tarafından kullanılan tüm tekstil ürünleri en az 60 derecede yıkanarak ütülenmelidir. Yatak takımları günlük havalandırılmalı, yıkanamayacak eÅŸyalar bir poÅŸette aÄŸzı baÄŸlı ÅŸekilde 4 gün saklanmalı, mobilya ve zeminler günlük süpürülmelidir. Uyuz hastalığı bitkisel tedavisi için sirke, çay aÄŸacı, ardıç, lavanta ve kekik gibi ÅŸifalı bitkilerden yardım alınabilir. Ancak en doÄŸru tedavi için bir dermatoloÄŸa baÅŸvurulmalıdır.
Bilek, bel, koltuk altı, genital bölge, dirsek, ayak ve el parmak araları, göÄŸüs, kalçada kaşıntıya neden olur. Kaşıntılar ayrıca kadınlarda meme uçlarında ve erkeklerde genital bölgede de görülebilir.
Hastalığa neden olan akar 4-8 hafta kadar yaÅŸar ve bu süre boyunca her gün deriye dışkı ve yumurta bırakır. Akarlar insan vücudu dışında insanla temas eden tekstil ürünlerinde 1-2 gün yaÅŸamaya devam edebilirler.
Hastalığa yakalanan kiÅŸinin tedavi süresi ortalama 10 gündür.