Demans Hakkında Bilinmesi Gerekenler

 

Demans, unutkanlığın ön planda olduğu hastalıklara verilen genel isimdir. Özellikle yaşlı bireylerde sık rastlanan bu durum farklı hastalıklara bağlı olarak görülebilir. Bu durum halk arasında bunama olarak da adlandırılır.

Demans Nedir?

“Demans ne demek?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Demans aslında bellek ve zihinsel yeteneklerin bozukluğunu tarif eden bir bulgudur. Bu bulgu karar alma, dikkat, düşünme yeteneği, hafıza, konuşma ve dil merkezindeki bozulmalarla kendini gösterir. Demans ile seyreden bazı hastalıkların kesin tedavisi yoktur ve hastanın bir daha eski durumuna dönmesi mümkün değildir. Ancak vitamin eksikliği, tiroid hastalıkları gibi bazı hastalıklar tedavi ile düzelebilir.

Demans Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Demans görülen hastalıklardan bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• AIDS,
• Alzheimer hastalığı,
• Creutzfeld-jacob hastalığı,
• Damar tıkanıklığa bağlı (vasküler) demans,
• Frontotemporal demans,
• Hormon hastalıkları,
• Hungtington hastalığı,
• Kan hastalıkları (Anemi),
• Lewy cisimcikli demans,
• Menenjit,
• Normal basınçlı hidrosefali,
• Parkinson hastalığına bağlı demans,
• Sifiliz,
• Tümörler,
• Vitamin eksiklikleri (B12, B1, B6 eksiklikleri),
• Wernike-Korsakoff sendromu.

Demans Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Demans hastalığı beyin hücrelerinin zarara uğramasından kaynaklanır. Bu zarar nedeniyle beyin hücrelerinin birbiriyle iletişim kurma yeteneği zorlaşır. Beyin hücrelerinin normal iletişim kuramaması nedeniyle de duygu, düşünce ve davranışlar etkilenir.

Demansın Türleri Nelerdir?

Demans türleri aşağıdaki gibidir:

• Alzheimer Hastalığı: Demansın en yaygın türüdür.
• Frontotemporal Demans: Dil, kişilik ve davranışla ilgili alanların bulunduğu beynin temporal ve ön loblarında bulunan sinir hücrelerinin parçalanması sonucu oluşur.
• Karışık demans: Lewy cisimciği demansı, Alzheimer hastalığı, vasküler demansın bir arada bulunabildiği demans türüdür.
• Lewy Cisimciği Demansı: Beyindeki anormal protein yığınlarında yaşanan sorun nedeniyle görülür. Var olmayan şeyleri görmek, dikkat ve odak sorunları yaygın belirtileridir.
• Vasküler Demans: Vasküler demans, ikinci en yaygın demans türüdür. Beyne kan sağlayan damarların zarar görmesi nedeniyle yaşanır. Yavaş düşünme, organizasyon ve odaklanma ile ilgili zorluklar en yaygın belirtileridir.

Alzheimer ve Demans Arasındaki Fark Nelerdir?

Alzheimer demans farkı şu şekilde özetlenebilir:

Alzheimer, demansın yaygın görüldüğü hastalıklardan biridir ve tüm demansların %60’ından fazlasını ifade eder. Alzheimer durumunda erken evredeki belirtiler kişinin gündelik yaşamını zorlaştıran aksaklıklara şeklinde başlar. İleri aşamalarda da diğer fonksiyonlar etkilenir. Demansta ise kişinin hafızası korunur ancak kişi kendini ifade edemez, günlük hayat aktivitelerini sürdüremez. Alzheimer demanstan ayırabilmek adına nöropsikolojik testler uygulanabilir. Böylelikle Alzheimerın tipik özellikleri tespit edilebilir.

Demans Belirtileri Nelerdir?

Demans belirtileri genellikle aşağıdaki durumların bir veya birkaçının görüldüğü şekildedir:

• Bellek bozukluğu,
• Bir duruma veya konuya karar verme güçlüğü,
• Dikkat bozukluğu,
• Görsel algı bozukluğu,
• Lisan (konuşma) bozukluğu.

Demans Evreleri Nedir?

Demans evreleri olan bir durumdur. Bu evreler:

1.Evre: Bu evrede herhangi bir semptom görülmez. Hastalığın tespiti için teste ihtiyaç duyulur.

2.Evre: Bu evrede kişinin günlük yaşamındaki davranışlarında ufak farklılıklar başlar.

3.Evre: Bu evreye gelindiğinde gözlemlenen belirtilerde artış yaşanır. Kişinin düşünme, sebep sonuç ilişkisi kurma durumu zorlaşabilir.

4.Evre: Kişinin 3.evrede yaşadığı kafa karışıklığı hissi artar. Bu evreye gelen kişi plan yapmakta zorlanır, para yönetiminde sorunlar yaşar.

5.Evre: Kişinin unuttuğu ve kafa karşılıklığı yaşadığı durumlar artar. Bunun yanında kişinin zaman algısı bozulur, kişi yaş, telefon numarası ve isim gibi bilgileri unutur.

6.Evre: Kişi günlük yaşamının her evresinde yardıma ihtiyaç duyar noktaya gelir.

7.Evre: Demans hastalığı son evresi olarak kabul edilir. Hastanın kafa karışıklığı ile konuşma bozukluğu artar, kişide konuşmayı reddetme durumu yaşanır.

Demans Nasıl Teşhis Edilir?

Tanılama için demans testi olan mini mental test uygulanır. Testin sonucunda demans şüphesi arttığında hastalara daha ayrıntılı psikometrik ve nörolojik değerlendirmeler uygulanır. Ardından hasta detaylı fiziki muayeneden geçer. Mini mental testin ardından biyokimyasal testler, gerekirse EEG, BT, MR, belden sıvı alma işlemleri de uygulanabilir.

Demans Nasıl Tedavi Edilir?

Demans tedavisi; bu durumun çeşitli hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkması nedeniyle altta yatan hastalığı tedavi etmeye odaklıdır. Bu nedenle bazı demans türleri tedavi edilebilirken bazıları için tedavi mümkün olmaz. Tedavi süreci ilaç, yaşam şekli düzenlemeleri ve terapileri içerir. İlaçlı tedavide demansın neden olduğu semptomların azaltılması hedeflenir. Terapide de hastanın yaşadığı stresi azaltmak, hastada psikolojik hafifleme sağlamak amaçlanır. Yaşam şekli düzenlemeleri de aşağıdaki uygulamaları içerir:

• Aktif olmak,
• Yaşa uygun egzersizler yapmak,
• Her gün 7-9 saat uyumak,
• Doymuş yağlardan uzak durmak, bitkisel ağırlıklı beslenmek, lifli gıdalar tüketmek,
• Zihni aktif tutan bulmacaları çözmek,
• Günlük, haftalık aylık ve yıllık ajandalar tutmak,
• Ev ortamını yaralanmaları engelleyecek şekilde düzenlemek,
• Tanıdıkların ve aile bireylerinin desteğini almak.

Demans Önlemek Mümkün mü?

Bu durum kesin bir yöntemle önlenemez ancak yaşam şeklinde bazı düzenlemelerle geciktirilebilir. Bu düzenlemeler zihni aktif tutmak, sigarayı bırakmak, aktif olmak, yeterince vitamin almak, kardiyovasküler risk faktörlerini azaltmak, sağlıklı beslenmek, kaliteli uyku uyumaktır.

Demans Genetik mi?

“Demans neden olur?” diye merak edenlerin sorduğu sorulardan biri de “Demans genetik mi?” sorusudur. Bu durumun yaşanmasında genetik faktörler demansın gelişmesinde çevresel faktörlere yatkınlık yaratan risk faktörleri arasındadır. Çevresel faktörler ve genetik faktörlerin etkileşimi sonucunda Alzheimer hastalığı oluşur. tüm Alzheimer olgularının %1'den az kızmı kalıtsallık taşır.