Ani Kalp Durması Sebepleri Nelerdir? Ne Yapılmalıdır?

 

Kalp sağlığı yaşam kalitesini doğrudan etkileyen ve günümüzde pek çok insanın hassasiyetle üzerinde durduğu bir konudur. Hayatınızın herhangi bir anında karşılaşabileceğiniz ani kalp durması ise beklenmedik ve ciddi sonuçlar doğuran bir durumdur. Tıp literatüründe kardiyak arrest olarak da adlandırılır. Ani kalp durmasının nedenleri ve alınabilecek önlemlerle ilgili bilgi sahibi olmak bu tür durumlarla başa çıkmak için gereken ilk adımdır. Ani kalp durması çoğunlukla hiçbir belirti vermeden meydana gelir ve hayati tehlike oluşturur. Stres, yanlış beslenme alışkanlıkları, genetik faktörler ve daha pek çok sebep kalbin normal işleyişini etkileyerek ani kalp durması riskini arttırabilir. Peki kardiyak arrest nedir?

Ani Kardiyak Arrest Nedir?

“Kardiyak arrest ne demek?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Ani kardiyak ölüm kalbin beklenmedik bir şekilde durması ve vücuda kan pompalayamaması sonucu yaşanan tehlikeli bir durumdur. Genellikle hızlı gelişen ve acil müdahale gerektiren bu durum önceden bilinen kalp rahatsızlığı olmayan bireylerde bile gerçekleşebilir. Ani kardiyak ölüm vakalarının büyük çoğunluğu koroner arter hastalığından kaynaklanır. Bunun yanı sıra kalp ritim bozuklukları, yapısal kalp hastalıkları ve kalbi etkileyen enfeksiyonlar da ani kardiyak ölüm riskini arttırabilir.

Ani kardiyak ölümün en yaygın belirtisi olan göğüs ağrısı, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi semptomlar yaşandığında hemen tıbbi yardım alınmalıdır. Ayrıca bilincin kaybolması veya nabzın hissedilememesi gibi durumlar söz konusu olduğunda da zaman kaybetmeden acil servise başvurulmalıdır.

Ani kardiyak ölümün önlenmesinde erken tanı ve uygun tedavi büyük rol oynamaktadır. Özellikle yüksek riskli gruplar (sigara içenler, hipertansiyon hastaları vb.) için düzenli sağlık kontrolleri hayati öneme sahiptir. Bu kontroller sayesinde kalp hastalıklarının erken evrede tespit edilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması mümkün olacaktır.

Ani Kalp Durması Neden Olur?

“Ani kalp durması neden olur?” diye merak ediyorsanız ani kardiyak ölümün kalbin beklenmedik ve hızlı bir şekilde durması sonucu gerçekleştiğini bilmelisiniz. Bu tür olaylar genellikle çeşitli sağlık sorunları nedeniyle ortaya çıkar ve maalesef sıklıkla ölümcül olabilir. Ani kardiyak ölüm sebeplerini inceleyerek bu tür vakaların önlenmesine katkıda bulunmak mümkündür.

Öncelikle ani kardiyak ölüme yol açabilecek en yaygın sebep koroner arter hastalığıdır (KAH). KAH, kalbin atardamarlarının daralması veya tıkanması sonucu meydana gelir ve bu durum kalbe yeterli kan akışını engeller. Kalp krizi riskini arttırarak ani kardiyak ölüme neden olabilir.

Bunun yanı sıra aritmiler de ani kardiyak ölümün başlıca sebeplerindendir. Aritmi kalbin anormal elektriksel aktivitesidir ve düzensiz kalp atışına yol açar. Ventriküler fibrilasyon olarak adlandırılan bir aritmi türü, kalbin uyumlu çalışmasını bozarak ani kardiyak ölüme neden olabilir.

Ayrıca yapısal kalp rahatsızlıkları ve doğumsal anomaliler de ani kardiyak ölüm sebepleri arasında yer alır. Özellikle hipertrofik kardiyomiyopati kalp kaslarının anormal kalınlaşması sonucu ani kardiyak ölüme yol açabilir.

Ani kardiyak ölümün diğer sebepleri arasında doping maddeleri ve uyuşturucu kullanımı, elektrolit dengesizliği ve şiddetli enfeksiyonlar sayılabilir. Son olarak bazı durumlarda ani kardiyak ölümün nedeni belirlenemeyebilir ve bu tür vakalar idiyopatik olarak adlandırılır.

Ani Kalp Durması Belirtileri Nelerdir?

Kardiyak arrest önceden tahmin edilmesi zordur ancak bazı belirtiler ve risk faktörleri bu durumu önceden sinyal verebilir. Bu belirtilere dikkat etmek ve önlem almak hayati önem taşır. Öncelikle ailede ani kalp durması geçmişi olan kişilerin risk altında olduğu bilinmelidir. Ayrıca genetik hastalıklar ve kalpte yapısal problemler de bu duruma yol açabilir. Dolayısıyla eğer bir yakınınızda ani kardiyak ölüm yaşanmışsa veya ailede kalp hastalığı öyküsü varsa doktor kontrolünden geçmeniz önemlidir. Ani kalp durması belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Ani kardiyak ölüm yaşayan kişilerde sıkça görülen belirtilerden biri halsizlik ve yorgunluktur. İstirahate rağmen sürekli hissedilen yorgunluk kalbin normal fonksiyonlarını yerine getiremediğinin işareti olabilir. Bunun yanı sıra göğüste baskı veya ağrı hissi de dikkate alınmalıdır. Özellikle fiziksel aktivite esnasında ortaya çıkan göğüs ağrısı, kalbin oksijen ihtiyacının karşılanamadığını gösterir.
• Nefes darlığı da ani kardiyak ölümün habercisi olabilecek bir diğer belirtidir. Eğer düşük yoğunluktaki aktiviteler bile nefes darlığına sebep oluyorsa bu durum kalbin yeterli kan pompalayamadığının göstergesi olabilir. Ayrıca baş dönmesi, bayılma ve çarpıntı gibi belirtiler de ani kardiyak ölüm riskine işaret edebilir.

Kardiyak Arrestte Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Kardiyak arrestte yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:

• Ani kardiyak ölüm riskinin azaltılması sağlıklı bir yaşam tarzı benimseyerek ve düzenli tıbbi kontrollerle mümkündür. Öncelikle, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kaçınmak önemlidir. Bu maddelerin kullanımının azaltılması veya tamamen bırakılması, kalp sağlığını olumlu yönde etkileyecektir.
• Düzenli egzersiz yapmak da ani kardiyak ölüm riskini önemli ölçüde azaltabilir. Egzersizin yanı sıra sağlıklı bir diyet programına uyum sağlamak da büyük önem taşır.
• Tuz, doymuş yağ ve şeker tüketiminin azaltılması; meyve, sebze, tam tahıllar ve yağsız protein kaynaklarının tüketiminin artırılması kalp sağlığı için faydalıdır.
• Stres yönetimi de ani kardiyak ölüm riskinin azaltılmasında önemli bir faktördür. Stres altındayken beden daha fazla kortizol hormonu salgılar ve bu da kan basıncında yükselmeye yol açar.
• Düzenli tıbbi kontroller ve doktor ziyaretleri risk faktörlerinin erken teşhis ve tedavi edilmesine yardımcı olarak ani kardiyak ölüm riskini düşürür. Özellikle 40 yaş üstü bireylerin yılda en az bir kez kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri seviyelerini kontrol ettirmesi önemlidir.

Ani Kardiyak Ölüm Riski Nasıl Teşhis Edilir?

Ani kardiyak ölüm riski taşıyan hasta gruplarında teşhisin önemi büyüktür. Bu nedenle bu hastaların erken tanı ve müdahale için uygun yöntemlerle değerlendirilmesi gerekir. Öncelikle erişkinlerde ani kalp durmasının en önemli sebebi ve yaşanabilecek risk faktörleri dikkate alınarak detaylı bir anamnez ve fizik muayene yapılmalıdır. Ayrıca elektrokardiyografi (EKG) çekimiyle kalp ritmi ve elektriksel aktiviteler incelenerek olası problemler tespit edilebilir.

Riskli hasta gruplarının detaylı değerlendirmesinde ekokardiyografi de sıklıkla kullanılır. Ekokardiyografi yöntemi ile kalp kasları, kapak yapıları ve pompalama fonksiyonu hakkında bilgi edinilebilir. Böylece kalp yetmezliği, yapısal anomaliler gibi kardiyak sorunlara bağlı olarak ani kardiyak ölüm riskinin belirlenmesine yardımcı olur.

Holter monitörizasyonu ise sürekli EKG kaydı sağlayarak kalp ritmi bozukluklarını izlemeye yarayan bir yöntemdir. Ani kardiyak ölüm riski olan hastaların günlük aktiviteler sırasında meydana gelen kalp ritim problemleri bu şekilde ortaya çıkarılabilir.

İlaç tedavisi ya da cihaz uygulamaları (örneğin kalp pili veya implantabl defibrilatör) ile ani kardiyak ölüm riski taşıyan hastaların tedavisi planlanabilir. Bu tedavi seçeneklerinin hangisinin uygun olduğunu belirlemek için doktorlar genellikle elektrofizyolojik test adını verilen bir işlem uygular. Elektrofizyolojik test sırasında kalbe özel kateterler yerleştirilerek elektriksel uyarılar gönderilir ve kalbin ritim bozukluğu eğilimi değerlendirilir.

Ani kardiyak ölüm riski taşıyan hasta gruplarında teşhis için yapılması gereken yöntemler arasında anamnez, fizik muayene, EKG, ekokardiyografi, Holter monitörizasyonu ve elektrofizyolojik test bulunur. Bu yöntemler sayesinde riskli hastaların durumu daha iyi anlaşılır ve uygun tedavi yaklaşımları belirlenebilir.

Ani Kardiyak Ölüm Hangi Yaş Aralığında Görülür?

Kalbin aniden durması her yaştan bireyde görülebilir. Ancak bazı rahatsızlıkların sıklığının artması nedeniyle ilerleyen yaşlarda daha sık görülür.