Sınırda Yaşamak: Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

18 / NİS
2023

Borderline kişilik bozukluğu psikolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanır ve genellikle duygusal istikrarsızlık, düşük özsaygı ve ilişkilerde zorluklar gibi semptomlarla kendini gösterir. Bu durum insanların hayatlarını ciddi şekilde etkileyebilir ve tedavi edilmeden uzun süre devam edebilir. Kişilik bozukluğuna sahip olan insanlar çoğu zaman kendi kimliklerini belirlemekte zorlanır, sık sık anksiyete veya depresyon gibi diğer psikolojik sorunlarla da mücadele eder Bununla birlikte doğru terapi yöntemleri ile üstesinden gelinebilir. Peki borderline nedir? Ne gibi belirtiler verir? Tedavi yöntemleri nelerdir?

Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?

“Borderline kişilik bozukluğu nedir?” sorusu merak edenler için aşağıdaki gibi yanıtlanabilir: Borderline kişilik bozukluğu duygusal ve davranışsal olarak istikrarsızlık, kimlik bütünlüğü eksikliği, kendine zarar verme eğilimi, düşük özgüven gibi semptomlarla karakterizedir. Bu bozuklukta kişi kendini kontrol etmekte zorlanır, sık sık öfke nöbetleri yaşar, duygusal dalgalanmaları yoğun şekilde deneyimler. Bu durumda olan kişiler genellikle diğer insanlarla ilişkilerinde sorun yaşar ve çoğu zaman yalnız hisseder. Borderline kişilik bozukluğu olan insanların çoğu aynı zamanda depresyon veya anksiyete gibi başka bir ruhsal hastalığı da yaşar. Profesyonel yardım alınması önemlidir. Tedavide bireysel terapi, grup terapisi veya borderline ilaçları kullanılır. Terapi sayesinde kişi geçmişindeki olumsuz olaylara dair farkındalık kazanır ve duygu düzenleme becerileri geliştirir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Borderline kişilik bozukluğuna sahip olan bireylerin en sık karşılaştığı belirtiler arasında yoğun korku, depresyon ve kaygı yer alır. Diğer borderline kişilik bozukluğu belirtileri arasında kendini yalnız hissetme, ilişki kurmada zorlanma, kendine zarar verme de bulunur.

Borderline Kişilik Bozukluğu Neden Olur?

“Borderline kişilik bozukluğu neden olur?” sorusu da merak edilen konular arasında. Borderline kişilik bozukluğu genellikle çocukluk çağı travmaları sonucunda ortaya çıkan bir ruhsal bozukluktur. Bu travmalar fiziksel, cinsel veya duygusal taciz, ihmal, terk edilme, aile içi şiddet gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Aynı zamanda biyolojik ve genetik faktörler de borderline kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Beyindeki kimyasal dengesizliklerin de bu rahatsızlığın nedenleri arasında olduğu düşünülmektedir. Özellikle serotonin eksikliği borderline kişilik bozukluğuna yol açan bir faktördür. Bunun yanı sıra kişinin yetiştiği çevre ve sosyal faktörler de bu bozukluğun ortaya çıkmasında etkilidir. Borderline kişilik bozukluğu olan bireylerde başka psikiyatrik rahatsızlıklar da görülebilir. Örneğin depresyon, anksiyete bozuklukları veya madde bağımlılığı gibi sorunlarla karşılaşılabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğunun Neden Olduğu Sorunlar

Borderline kişilik bozukluğu kişinin hayatının pek çok alanında problemlere yol açabilir. Bu problemler arasında iş ve ilişki sorunları, madde bağımlılığı, yeme bozuklukları, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar yer alır. İlişki sorunları borderline kişilik bozukluğuna sahip olan kişilerin en sık karşılaştığı problemlerden biridir. Kişi duygusal iniş çıkışları nedeniyle aile üyeleri ve arkadaşlarıyla sürekli olarak tartışabilir veya onlarla kavga edebilir. İlişkilerinde de istikrarsızlık yaşayarak sık sık partnerlerini değiştirme eğilimi gösterebilir.

İş hayatında da benzer şekilde sorunlar yaşanabilir. Borderline kişilik bozukluğu olan bir çalışanın duygusal kontrolünü kaybetmesi sonucu iş arkadaşlarına veya patronuna karşı saldırgan ya da düzensiz davranışlar sergileyebilir. Madde bağımlılığı da borderline kişilik bozukluğu olan bireyler için yaygın bir sorundur. Kendilerini daha iyi hissetmek için uyuşturucu, alkol veya sigara kullanımına yönelebilir. Benzer şekilde yeme bozuklukları da sık görülen bir problemdir. Çünkü kişi kendini kontrol edemeyebilir ve aşırı yeme veya aç kalma gibi davranışlar sergileyebilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Borderline kişilik bozukluğu teşhisi uzman bir psikiyatrist veya psikolog tarafından yapılabilir. Bu teşhis için belirtilerin en az beşinin 1 yıldan uzun süredir devam etmesi gerekir. Teşhis sürecinde öncelikle kişinin semptomları hakkında ayrıntılı bir anamnez alınır ve fiziksel muayene yapılır. Buna ek olarak bazen kan testleri ve beyin görüntüleme testleri gibi tıbbi testler de istenebilir. Kişinin duygusal durumu, düşünce süreçleri, davranışları ve ilişkileri hakkında detaylı bir inceleme yapılır. Bu inceleme sırasında psikiyatrik sorunların diğer nedenlerini elemek için başka testler de yapılabilir. Borderline kişilik bozukluğu teşhisi konulduktan sonra uygun tedaviler belirlenir. Tedavi genellikle bilişsel-davranışçı terapi (CBT) veya dialektik davranış terapisi (DBT) gibi psikoterapileri içerir. Ayrıca ilaç tedavisi de kullanılabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu DSM-5 Tanı Kriterleri Nelerdir?

Amerikan Psikiyatri Birliği'nin Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) adlı rehberinde yer alan belirtiler ve tanı kriterleri kişilik bozukluğu durumunda yaşanan zorlukların daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Borderline kişilik bozukluğu DSM, terapistlerin hem teşhis hem de borderline kişilik bozukluğu tedavisi süreçlerinde bilinçli kararlar alabilmelerine olanak sağlar. Borderline kişilik bozukluğu tanı kriterleri aşağıdaki gibidir:

• Kendine zarar verme veya intihar düşüncesi,
• Yoğun ve dengesiz ilişkiler,
• Kimlik bütünlüğünde belirsizlik veya istikrarsızlık,
• Duygusal kararsızlık,
• Öfke sorunları ve öfkeli patlamalar,
• Paranoid düşünceler ya da geçici psikotik ataklar,
• Boşluk hissi ve yalnızlık korkusu,
• Kendini zarar verme davranışları.

Bu kriterlerin tümü bir arada değerlendirildiğinde kişiye borderline kişilik bozukluğu tanısı konulabilir. Ancak bu kriterlerin tek başına varlığı teşhis için yeterli olmayabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu ile Bipolar Bozukluk Arasındaki Fark

Borderline kişilik bozukluğu ve bipolar bozukluk her ne kadar benzer semptomlar gösterse de iki farklı psikiyatrik rahatsızlıktır. Borderline kişilik bozukluğu genellikle kimlik bütünlüğü sorunlarıyla birlikte duygusal dengesizlikleri içerirken bipolar bozukluk daha çok duygu durum değişimlerini kapsar. Bipolar bozukluğun en belirgin semptomları arasında ani duygu durum değişimleri, yüksek enerji seviyeleri ve yoğun depresif dönemler yer alırken borderline kişilik bozukluğunda öfke patlamaları, kendine zarar verme davranışları ve terk edilme korkusu gibi semptomlar ön plandadır. Ayrıca bipolar bozuklukta manik veya hipomanik ataklar görülürken borderline kişilik bozukluğunda bu tür ataklar yoktur. Bipolar bozukluk tedavisinde genellikle ilaç kullanımı önerilirken borderline tedavisi daha çok terapi odaklıdır. Her iki rahatsızlık da ciddi bir şekilde ele alınması gereken psikiyatrik problemler olup doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Borderline kişilik bozukluğu kişinin duygu durumunu ve ilişkilerini olumsuz etkileyen bir durumdur. Tedavi edilmezse ciddi problemlere yol açabilir. Borderline kişilik bozukluğu için aktarım odaklı psikoterapi, bilişsel davranışçı terapi, psikodinamik terapi ve ilaç tedavisi kullanılan yöntemler arasındadır. Tedavilerle amaçlanan kişinin duygusal kontrolünü arttırmak, sağlıklı ilişki kurmayı öğrenmek ve yaşam kalitesini arttırmaktır.