Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

09 / MAY
2023

Preeklampsi halk arasında gebelik zehirlenmesi olarak bilinen ve dünya genelinde her yıl binlerce kadını etkileyen oldukça ciddi bir sağlık sorunudur. Bu durum özellikle anne adayları ve doğum sürecinde olanlar için hayati riskler taşıyabilir. Peki preeklampsi nedir? Hangi belirtilerle kendini gösterir? Nasıl önlem alınabilir? Tüm bu soruların yanıtlarını sizler için derledik.

Gebelik Zehirlenmesi Nedir?

“Gebelik zehirlenmesi nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Yüksek tansiyon, böbreklerin düzgün çalışmaması gibi belirtilerle kendini gösteren gebelik komplikasyonudur. Bu durum genellikle gebeliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar. Özellikle ilk kez anne olacak kadınlarda daha sık görülür. Anneyle bebek için ciddi riskler taşır. Annede tansiyon yükselmesine bağlı olarak beyin kanaması, karaciğer, böbrek yetmezliği gibi hayati tehlike arz eden problemlere yol açabilir. Bebek ise erken doğum nedeniyle prematüre olabilir. Ayrıca plasenta yetersizliği sebebiyle bebeğin gelişimini de olumsuz yönde etkileyebilir.

Gebelik Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Preeklampsi belirtileri genellikle hamileliğin 20. haftasından sonra ortaya çıkar. Ancak her kadında farklı şiddette görülebilir ve bazı kadınlarda hiç belirti göstermeyebilir. İşte gebelik zehirlenmesi belirtileri:

• Baş ağrısı: Şiddetli baş ağrısı yaşayabilir. Bu durum yüksek tansiyona bağlı olarak beyindeki kan akışının azalması nedeniyle oluşur.
• Bulanık görme veya geçici görme kaybı: Yüksek tansiyon beyindeki kan akışını etkilediği gibi gözdeki kan damarlarını da etkileyebilir. Bu da geçici veya kalıcı görme problemlerine yol açabilir.
• Karaciğer fonksiyon bozukluğu: Bazen karaciğer fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir. Karaciğer enzimlerinin yükselmesi ve karaciğerin zarar görmesi riskini artırır.
• Nefes darlığı: Akciğerlerde sıvı birikmesi nefes darlığına neden olabilir.
• Ödem (şişkinlik): Vücutta su tutulumu nedeniyle ellerde, ayaklarda veya yüzde şişkinlik meydana gelebilir. Belirti diğer gebelik komplikasyonlarıyla karıştırılabilir. Bu nedenle doktorunuza danışmanız önemlidir.
• Proteinüri: Preeklampsiden etkilenen kadınlarda idrarda anormal miktarda protein bulunabilir. Böbrek fonksiyonlarının bozulduğuna işaret eder tedavi gerektirebilir.
• Yüksek tansiyon: Gebelerde normal tansiyondan daha yüksek değerlerde seyreden tansiyon özellikle dikkate alınmalıdır.

Gebelik Zehirlenmesi Neden Olur?

“Gebelik zehirlenmesi neden olur?” sorusu da merak edilen konulardan biri. Preeklampsi nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da bazı faktörlerin bu durumun gelişme riskini artırdığı düşünülmekte. Bunlar arasında önceden yaşanmış yüksek tansiyon veya böbrek hastalığı gibi kronik sağlık sorunları, ailede preeklampsi öyküsü ve ilk kez gebe kalmak sayılabilir. Ayrıca 35 yaş üstünde anne adayları ile çoklu gebelikler (ikiz veya daha fazla) de preeklampsi için risk faktörleri olarak kabul edilir. Bir diğer önemli risk faktörü ise obezite. Vücut kitle indeksi (VKİ) 30'un üzerinde olan kadınlar normal kilolu kadınlara göre daha yüksek risk taşır. Bunun yanı sıra gestasyonel diyabet olan annelerin de preeklampsiye yakalanma ihtimali daha yüksektir.

Gebelik Zehirlenmesi Kimlerde Ortaya Çıkar?

“Preeklampsi neden olur?” sorusu kadar kimlerde ortaya çıktığı da merak konusu. Her kadında ortaya çıkma potansiyeline sahip olmasına rağmen bazı faktörler daha olası hale getirebilir. Bu faktörler aşağıdaki gibidir:

• İlk kez hamile kalan kadınlarda görülme riski daha yüksektir. Ayrıca önceki hamileliklerde bu tür komplikasyon yaşamış olan annelerin, tekrar yaşama ihtimali daha fazladır.
• Yaş gebelik zehirlenmesinin ortaya çıkmasında önemli faktördür. 35 yaşın üzerindeki kadınlarda geliştirme riski artar. Başka bir risk faktörü ise aile geçmişidir. Eğer birinci derece yakınlarınızda preeklampsi öyküsü varsa sizin de riskiniz daha yüksek olacaktır.
• Çoklu gebelikler (ikiz, üçüz vb.) ile preeklampsi arasındaki ilişki de dikkate alınmalıdır. Çoklu gebeliklerde, plasentanın daha büyük olması ve daha fazla hormon salgılaması nedeniyle riski artar.
• İçinde bulunan sağlık sorunları da riskini etkileyebilir. Diyabet, hipertansiyon, böbrek hastalığı gibi kronik hastalıkları olan kadınlar gebelik zehirlenmesine daha yatkındır.

Gebelik Zehirlenmesi Hangi Komplikasyonlara Neden Olur?

Preeklampsi nedeniyle oluşan yüksek tansiyon annenin böbreklerine zarar verebilir. Bu da idrar yolu enfeksiyonlarına veya akut böbrek yetmezliğine yol açabilir. Ayrıca karaciğer sorunları da yaşanabilir. Özellikle karaciğer fonksiyonlarında bozulma görülürse anne adayının hayatını tehdit eden HELLP sendromu gelişme riski artar. Ayrıca plasenta problemlerine de neden olabilir. Yetersiz kan akışı nedeniyle bebeğin oksijenle besin ihtiyaçları tam olarak karşılanamaz. Düşük kiloda doğuma veya erken doğuma yol açabilir. Erken doğum ise prematüre bebeklerde solunum problemleri, bağışıklık sistemi zayıflığı ile diğer sağlık sorunlarına sebep olabilir. Annenin yaşadığı şiddetli baş ağrısı, görsel problemler beyindeki kan basıncının çok yüksek olduğuna işaret edebilir. Bu durum preeklampsiye bağlı beyin kanaması veya inme riskini artırarak annenin yaşamını tehlikeye sokar.

Gebelik Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

“Gebelik zehirlenmesi nasıl anlaşılır?” diye merak ediyorsanız teşhiste ilk adımın genellikle hamile kadının kan basıncını ölçmek olduğunu bilmelisiniz. Gebelik sırasında kan basıncındaki ani yükselmelerin fark edilmesi doktorun daha detaylı incelemeye başlaması için bir işaret olabilir. Eğer kan basıncında sürekli yüksek değerler görülüyorsa doktor proteinüri varlığını kontrol etmek isteyebilir. Bunun için idrar testleri yapılır. İdrarda fazla miktarda protein bulunması halinde şüphe güçlenir. Preeklampsi tanı kriterleri arasında kan testleri de bulunur. Doktorlar ayrıca kan testleri de yaparak karaciğer fonksiyonlarını, böbrek fonksiyonları ile trombosit seviyelerini kontrol eder. Preeklamptik hastalarda bu değerlerde anormallikler görülme ihtimali daha yüksektir. Son olarak ultrason muayenesi ile bebeğin gelişimi değerlendirilir. Ultrason sayesinde bebeğin büyüme hızı, plasenta durumu, amniyon sıvısı miktarı gibi önemli bilgilere ulaşılabilir. Eğer preeklampsi teşhisi konulduysa doktorunuz bu bilgiler doğrultusunda uygun tedavi planını oluşturacaktır. Gebelik zehirlenmesinin erken evrelerinde belirtiler gözle görülür olmayabilir. Sadece düzenli kontroller sonucu fark edilebilir. Bu nedenle hamilelik süresince önerilen kontrolleri aksatmamak oldukça önemlidir. Şüphesi olan annelerin daha sıkı takip edilmesi ve gerekli tıbbi müdahalelerin zamanında yapılması hem anne hem de bebek sağlığı için hayati öneme sahiptir.

Gebelik Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Preeklampsi ciddi bir durum olup erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınabilir. Bu bağlamda doktorlar hastaları için en uygun tedaviyi belirlemek amacıyla çeşitli faktörleri göz önünde bulundurur. Bunlar arasında anne adayının yaşadığı semptomların şiddeti, gebeliğin ilerleyiş durumu, bebeğin gelişimi sayılabilir. Tedavi sürecinde temel hedef anneyle bebeğin sağlığına zarar gelmeden gebeliği mümkün olduğunca uzatabilmektir. Öncelikle annenin tansiyonunu düşürmeye yönelik ilaçlar reçete edilebilir. Böylelikle hem anne hem de bebeğin sağlık durumu denetim altına alınarak komplikasyon riskleri azaltılır. Ayrıca bebek için steroid içeren ilaçlar kullanılarak akciğer gelişiminin hızlandırılması da söz konusu olabilir. Gebelik zehirlenmesinin ileri düzeyde olduğu durumlarda ise daha kapsamlı bir tedavi sürecine ihtiyaç duyulur. Özellikle nöbet geçirme riski olan anneler için magnezyum sülfat uygulanarak risk önlenirken durum çok ciddiyse acil doğum yapılması gerekebilir. Bu noktada doğum şekli ve zamanlaması doktorun kararıyla belirlenir. Tabii ki çeşitli yaşam tarzı değişiklikleri de tedaviye katkıda bulunur. Doktorlar genellikle düşük tuzlu diyet önerirken annelerin yeterli miktarda dinlenmesi de büyük önem taşır. Ayrıca düzenli olarak yapılan kontroller sayesinde gebeliğin seyri izlenerek herhangi olumsuz duruma hızlıca müdahale edilebilir.

Gebelik Zehirlenmesi Önlenebilir mi?

Özellikle anne ve bebek sağlığı için ciddi sorunlara yol açabilecek bir durumdur. Preeklampsinin ortaya çıkmasını tamamen önlemek mümkün olmasa da bazı önemli adımlar atarak riskini azaltabilirsiniz. Bu adımlar:

• Gebelik sürecinde düzenli doktor kontrollerine gitmek büyük önem taşır. Böylelikle doktorunuz belirtileri erken dönemde fark ederek gerekli tedbirleri alabilir komplikasyonları en aza indirebilir.
• Gebelik öncesi ve süresince yaşam tarzınızda yapacağınız sağlıklı değişiklikler de riskinizi azaltmada etkili olacaktır. Sağlıklı beslenme programına uymak riski düşürmede kilit rol oynar. Düşük yağlı, yüksek lifli gıdalar tüketmek, tuz şeker alımını sınırlandırmak gereklidir. Ayrıca vitamin mineral desteği almak da önemlidir. Özellikle folik asit, kalsiyum, magnezyum bakımından zengin beslenmelisiniz.
• Hamilelik boyunca düzenli egzersiz yapmak da vazgeçilmez bir faktördür. Gebelik sürecinde uygun egzersizlerle hem preeklampsi riskini azaltabilir hem de genel sağlığınızı koruyabilirsiniz. Doktorunuzun önerdiği şekilde fiziksel aktiviteleri planlayarak hareketli yaşam sürdürmek önemlidir.
• Sigara ve alkol tüketiminin riski artırdığı bilinmektedir. Bu sebeple gebelik öncesi ve süresince zararlı alışkanlıklardan uzak durulmalıdır. Ayrıca stres yönetimi de riski düşüren etkenler arasındadır. Stresle başa çıkabilecek teknikler öğrenerek, gebelik sürecinde daha huzurlu bir dönem geçirebilirsiniz.