Akut Pankreatit Nedir? Akut Pankreatit Belirtileri Nelerdir?

26 / HAZ
2023

Akut pankreatit günümüzün en sık rastlanan ve her yaştan bireyin yaşayabileceği ciddi bir sağlık sorunudur. Pankreasın iltihaplanması sonucu ortaya çıkan akut pankreatit zamanında tespit edilmediğinde hayati tehlike arz etme potansiyeli bulunan bir hastalıktır. Üstelik toplumda giderek artan oranda görülmekte olan bu durum insanların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Dolayısıyla akut pankreatit belirtilerine dikkat etmek ve erken teşhis amacıyla doktor kontrolünden geçmek büyük önem taşır.

Akut Pankreatit Nedir?

“Akut pankreatit nedir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Akut pankreatit pankreasın ani ve şiddetli iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Bu durum pankreas dokusunun zarar görmesine ve sindirim sisteminde ağrılı komplikasyonlara yol açabilir. Pankreas sindirim sistemi için önemli bir organ olup insülin gibi hormonların üretiminden sorumlu olduğu gibi sindirime yardımcı enzimlerin salgılanmasında da görev alır. İltihaplanmaya bağlı olarak pankreasta meydana gelen hasarlar bazen hızlı bir şekilde iyileşebilirken bazı durumlarda ise ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Akut pankreatitin en sık rastlanan sebepleri arasında safra taşları ve aşırı alkol tüketimi yer alır. Bununla birlikte ilaç reaksiyonları, enfeksiyonlar ve genetik faktörler de akut pankreatite yol açabilen unsurlardandır. Akut pankreatitte erken teşhis büyük önem taşır çünkü tedavi sürecini başlatmak ve potansiyel komplikasyon riskini azaltmak için zaman kritiktir. Bu nedenle hastaların bu rahatsızlıkta yaşadıkları belirtileri dikkate almaları önemlidir.

Akut Pankreatit Belirtileri Nelerdir?

Akut pankreatit pankreas iltihabı olarak bilinen ciddi ve ani bir sağlık sorunudur. Bu durum hızlı tedavi gerektiren ve bazen hayatı tehdit edebilecek komplikasyonlara yol açabilen önemli bir konudur. Peki akut pankreatit belirtileri nelerdir? İşte bu konuda bilmeniz gerekenler:

• Şiddetli karın ağrısı, akut pankreatitin en yaygın ve belirgin belirtisidir. Akut pankreatit ağrısı genellikle üst karın bölgesinde ortaya çıkar ve sırt bölgesine doğru yayılabilir. Ağrının şiddeti kişiden kişiye değişebilir ve yemek yedikten sonra daha da artabilir.
• Bulantı ve kusma da akut pankreatitin sık görülen belirtilerindendir. Hastaların büyük bir kısmında mide bulantısı yaşanırken bazılarında ise kusma meydana gelebilir. Bu semptomlar genellikle hastalığın başlangıcından itibaren ortaya çıkan diğer belirtilerle birlikte seyreder.
• Ateş ve titreme de akut pankreatite işaret eden diğer semptomlardandır. Vücut ısısının yükselmesi ve titreme vücudun enfeksiyonla mücadele etmeye çalıştığını gösterir. Bu nedenle bu belirtiler dikkate alınmalı ve bir uzmana başvurulmalıdır.
• Hızlı solunum ve nefes darlığı da akut pankreatitin belirtileri arasında yer alır. Pankreas iltihabı sonucu oluşan oksijen eksikliği nedeniyle hastalar normalden daha hızlı solunum yapabilirler ve nefes almakta zorlanabilir.
• Sarılık da akut pankreatitin nadir görülen belirtilerindendir. Pankreasta meydana gelen tıkanıklık veya iltihap safra kesesi ile ilgili problemlere yol açarak cildin ve gözlerin beyaz kısımlarının sararmasına sebep olabilir.

Eğer bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz vakit kaybetmeden bir uzmana başvurarak durumu değerlendirmelisiniz. Zira erken teşhis ve uygun tedavi akut pankreatit komplikasyonlarını önlemekte oldukça önemlidir.

Akut Pankreatitin Nedenleri Nelerdir?

Akut pankreatit tıbbi bir acil durum olarak kabul edilen ve hızlı müdahale gerektiren pankreas iltihabı ile karakterize ciddi bir hastalıktır. Akut pankreatit nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Safra taşları ve alkol kullanımı. Safra taşları safra kesesinden safra kanalına doğru hareket ettiğinde pankreas kanalını tıkayarak iltihaba yol açabilir. Alkol kullanımı ise uzun süreli ve aşırı miktarda olması durumunda pankreatitin gelişmesine sebep olabilir.
• Kandaki yüksek yağ oranları önemli bir risk faktörüdür. Bu dolaşımdaki trigliserid düzeyinin anormal derecede yüksek olduğu bir durumdur ve bu da pankreasın iltihaplanmasına zemin hazırlar.
• Ayrıca bazı ilaçlar da akut pankreatite neden olabilir. Özellikle tiyazid grubu diüretikler, östrojenler ve bazı antiviral ilaçlar gibi bazı ilaçlar pankreatit riskini artırabilir. Eğer böyle bir durum söz konusuysa doktorunuzla konuşarak farklı tedavi yöntemleri hakkında bilgi almanız önemlidir.
• Bazı enfeksiyonlar da akut pankreatite yol açabilir. Özellikle kabakulak ve Coxsackie virüsü gibi viral enfeksiyonlar böbrek üstü bezlerindeki bakteri enfeksiyonları ve hepatit B gibi hastalıklar bu duruma sebep olabilir.
• Travma ve yaralanmalar da akut pankreatite neden olan faktörler arasında yer alır. Karın bölgesine alınan darbeler, trafik kazaları veya cerrahi operasyonlar sonrasında pankreas hasar görebilir ve iltihaplanabilir.

Akut pankreatitin nedenleri çeşitli olduğu için risk faktörlerini belirleyip önlem almak oldukça önemlidir. Eğer siz de bu rahatsızlığı yaşayabileceğiniz düşünüyorsanız doktorunuza danışarak uygun tedavi yöntemlerini öğrenmeniz şarttır.

Akut Pankreatit Nasıl Teşhis Edilir?

Akut pankreatit tanısı süreci hastaların şikayetlerinin değerlendirilmesi ve uygun testlerin yapılmasıyla başlar. Öncelikle doktor sizinle detaylı bir görüşme gerçekleştirerek şikayetlerinizi dinler ve geçmiş sağlık durumunuzu öğrenmeye çalışır. Ardından fiziksel muayene ile karın bölgesinde hassasiyet ve şişlik kontrol edilir. Akut pankreatit tanı kriterleri arasında en önemlisi kan testidir. Akut pankreatit durumunda kanınızdaki amilaz ve lipaz adı verilen sindirim enzimleri seviyelerinde artış gözlenir. Bu testler sayesinde doktorunuz akut pankreatit ihtimalini değerlendirebilir.

Bununla birlikte görüntüleme yöntemleri de teşhis sürecinde önemli rol oynar. Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gibi teknikler kullanılarak pankreasın durumu incelenir. Böylelikle iltihaplanma, sıvı birikimi veya kist oluşumu gibi problemler tespit edilir. Eğer bu testler yeterli gelmezse endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) adı verilen daha ileri düzey bir yönteme başvurulabilir. ERCP pankreas ve safra yollarının detaylı bir şekilde incelenmesi için kullanılır ve aynı zamanda tedavi amaçlı da uygulanabilir. Bazı durumlarda doktorlar laparoskopik cerrahi ile karın bölgesine küçük bir kamera yerleştirerek doğrudan pankreasa ulaşabilir. Bu yöntem hem teşhis hem de tedavi için kullanılabilir.

Akut Pankreatit Nasıl Tedavi Edilir?

“Akut pankreatit ne demek? Nasıl tedavi edilir?” sorusunun yanıtı aşağıdaki gibidir:

Akut pankreatit tedavisi hastalığın şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir. Genel olarak tedavi süreci hastanın semptomlarını hafifletmeye ve komplikasyonları önlemeye odaklanır. İlk aşama genellikle hastanede yatarak uygulanan sıvı tedavisidir. Bu tedavi sayesinde vücuttaki elektrolit dengesi korunur ve pankreasın iyileşme süreci desteklenir. Ağrı kontrolü akut pankreatit tedavisinin önemli bir bölümüdür ve akut pankreatit iyileşme süreci adına önemlidir. Ağrı kesiciler reçete edilerek hastanın rahatsızlığı azaltılabilir. Şiddetli durumlarda ise opiat bazlı ilaçlar kullanılabilir. Akut pankreatit beslenme tedavisi de iyileşme sürecinde kritik öneme sahiptir. Başlangıçta doktorlar sindirimi azaltmak ve pankreasa istirahat vermek amacıyla hasta için sadece sıvı gıdalar önerir. Daha sonra hafif yiyeceklerle başlayarak normal diyetine geri dönmeye başlayabilir.

Bazı durumlarda akut pankreatitin nedeni safra taşı olabilir. Eğer bu durum söz konusuysa endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) adı verilen bir prosedür ile taşların çıkartılması gerekebilir. Bu işlem endoskop adı verilen ince bir tüpün ağızdan girilerek pankreas ve safra kanallarına ulaşması ile gerçekleştirilir. Ciddi komplikasyonlar geliştiğinde ise cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin pankreatik nekroz adı verilen ölü doku oluşumunu temizlemek için cerrahi işlem uygulanabilir.