Makat (Anal) Kanseri Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

 

Makat kanseri bir diğer adıyla anal kanser olarak da bilinir. Anal kanalda oluşan makat kanseri belirtileri görülme sıklığı az olan kanser türlerindendir. Anal kanser makatın dış çevresi ve makatın 2-3 cm içerisindeki bulunan hücrelerin anormalleşmesinden kaynaklanır. Diğer tüm kanser türlerinde olduğu gibi makat kanserinde de erken teşhis tedavinin başarılı olması için büyük önem taşır.

Makat Kanseri Nedir?

Makat kanseri anal kanal bölgesinde meydana gelen kanser türüdür. Bu bölge dışkının vücudu terk ettiği bölgedir. Makat kanseri çoğunlukla deriden kaynaklanır. O bölgede bulunan hücrelerin fazla büyümesi veya anormal olarak çoğalması ile oluşan kötü huylu tümörlere “yassı hücreli kanser”, makat içinde gelişen kansere ise “kloakojenik kanser” adı verilir. Makat kanserinin iki türü de aynı tedavi yöntemleri ile tedavi edilebilir. En sık görülen makat kanseri türleri ikisi olsa da farklı türleri de vardır. Bunun dışında bazı durumlarda makatı örten tabaka üzerinde kanserleşen hücreler görülebilir. Ancak bu bölgeden alttaki dokulara geçemezler. Bu durum sonucunda kanser öncesi lezyonlar görülerek prekanseröz lezyonlar veya bowen hastalığı olarak tanımlanır.

Makat Kanseri Türleri Nelerdir?

Makat kanseri belirtileri görülen türler aşağıdaki gibidir:

• Yassı Hücreli Karsinom /Skuamöz: En sık görülen makat kanseri türüdür. Anüsün alt bölgesini kaplayan ve anal kanalda bulunan yassı hücrelerde gelişir.
• Kloakogenil Karsinom: Anüsün kloak bölgesinde gelişen bu kanser türü skuamöz hücreli karsinomun alt tipidir. Tüm makat kanserlerin yaklaşık 4/1’ini oluşturur
• Adenokarsinom: Anüsün üst kısmında ve anal astar adı verilen mukus üreten bezlerde görülür.
• Bazal Hücreli Karsinom: Makat kanserlerinin daha az bir kısmını oluştururken bir çeşit cilt kanseri olan bazal hücreler oluşur. Anüsün çevresinde bulunan deride meydana gelir.
• Melanom: Anal astarda veya ciltte bulunan melamin pigmenti üreten hücrelerde görülür. Melanom da cilt kanseri türüdür.

Makat Kanseri Neden Olur?

Peki makat kanseri neden olur? Makat kanseri de diğer kanser türlerinde olduğu gibi genetik faktörlerin etkisiyle gelişebilir. Ancak bunlar dışında çevresel faktörler ve yaşam tarzı da makat kanserini tetikleyici etki olabilir. Makat kanseri genellikle 50 yaş üzeri bireylerde görülür. Makat kanseri nedenleri arasında yer alan bir diğer faktör ise cinsel partner sayısının birden fazla olması olabilir. Makat kanseri özellikle HPV virüsü ile ilişkilendirilebilir. HPV virüsü anal kanser ve rahim ağzı kanseri riskini artıran ciddi bir problemdir. Anal kanser yaşayan bireylerin çoğunda HPV virüsü tespit edilir. Tüm bunlar dışında anal birliktelik yaşamak, geçmişte kanser öyküsü olan ve tütün ürünlerinin tüketimi de makat kanseri nedenleri arasında yer alabilir.

Anal Kanserin Belirtileri Nelerdir?

Makat kanserinin ilk belirtileri kendisi basur belirtileri şeklinde gösterebilir. Bu nedenle hastalar belirtileri dikkate almayarak teşhiste geç kalabilir. Anal kanserin başlıca belirtileri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Makattan kan gelmesi
• Makatta şişlik hissedilmesi
• Anal ağrı (makat ağrısı)
• Makat bölgesinde kaşıntı
• Bağırsak hareketliliğinde farklılıklar
• Dışkılamada zorluk
• Dışkının fazla incelmesi
• Makatta akıntı
• Kasık ve makat bölgesinde bulunan lenf bezlerinin şişmesi

Bu belirtileri birini veya birkaçını yaşayan kişiler geç kalmadan uzmana başvurmalıdır. Bu belirtiler her zaman anal kanser olduğunu göstermese de durumu riske atmadan gerekli tedavinin yapılması gerekir.

Anal Kanser Risk Faktörleri Nelerdir?

Makat kanseri riskini etkileyen faktörler aşağıdaki gibidir:

• 50 yaş ve üzeri olmak,
• Genetik faktörler,
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar,
• Anal bölgede oluşan açık yaraların iltihaplanması ve büyümesi,
• Anal bölgede oluşan siğiller,
• Bağışıklık sisteminin baskılanmasını sağlayan bazı ilaçlar,
• Bazı kanserler nedeniyle pelvik bölgeye ışın tedavisinin uygulanması,
• Tütün kullanımı.

Makat Kanseri Evreleri

Makat kanseri yaşam süresi ve belirtiler için evreleme önemlidir. Bu nedenle kanserle teşhis konulmasının ardından ilk olarak kanser evresi belirlenir. Kanser evresinin belirlenmesinin ardından kanser tedavisine başlanır. Kanser evresinin tanımlanabilmesi için harfler ve rakamlar kullanılır. Kanserin evrelendirilmesi ile metastaz yapıp yapmadığı veya kanserin boyutu belirlenir. Makat kanseri evreleri aşağıda şekilde tanımlanabilir:

• T: Gelişen tümörün boyutu T harfi ile simgelenir.
• N: Lenf düğümlerinin yayılma durumu N harfi ile simgelenir.
• M: Kanserin metastaz yaparak başka dokulara yayılıp yayılmadığını simgeler.
• Evre-0: Kanser gelişiminin en başında olan evredir. Anüsün üst tabakasında kanser görülür.
• Evre-1: Kanserin anüs bölgesinin dışına yayılmadığını ve henüz küçük tümör oluşumunu gösterir.
• Evre-2: 2 santimetreden büyük anca yayılmayan kanser evresidir.
• Evre-3: Yakın bölgelerde bulunan lenf düğümlerine kanser yayılması 3. evre olarak tanımlanır.
• Evre-4: Kanser metastaz yapmış ve organlara yayılmış halidir. Kanserin son evresidir.

Makat Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?

Peki makat kanseri nasıl anlaşılır? Makat kanserinde teşhis konulabilmesi için belirtilerin fark edilmesi veya düzenli sağlık kontrollerinin yapılması önemlidir. Belirtiler sonra uzmana başvurulmasının ardından ilk olarak fiziksel muayene gerçekleştirilir. Fiziksel muayenede rektum içine parmak ile dokunarak bölgede şişlik, kitle veya herhangi bir anormallik olup olmadığı tespit edilir. Bölgede herhangi bir anormallik tespit edilirse anoskop adı verilen ucunda ışık bulunan kısa bir tüp ile bölge görüntülenebilir.

Fiziksel muayenenin ardından doktorunuz anal kanal ultrasonu isteyebilir. Bu ultrason da kanal içine kalın termometre benzeri bir probun yerleştirilip ses dalgaları ile bölgenin fotoğrafının çekilmesi sağlanır. Tüm bunların ardından tam olarak teşhisin konulabilmesi için bölgeden küçük bir doku örneği alınarak bölgede kanserin olup olmadığına ve kanserin evresine karar verilebilir.

Anal Kanserde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

“Makat kanseri tedavisi var mı?” sorusu da merak edilen bir konudur. Makat kanserinde tedavi yöntemi kanserin evresine hastanın durumuna göre belirlenir. Anal kanser tedavi yöntemleri aşağıdaki şekilde açıklanabilir:

Kemoterapi: Damar içine veya hap olarak ilaç uygulanması ile kemoterapi tedavisine başlanır. Hızla büyüyen hücreler ilaçlar ile öldürülür. Bu yöntem etkili bir tedavi seçeneğidir ancak bulantı, kusma ve saç dökülmesi gibi yan etkiler oluşturabilir.

Radyoterapi: Radyoterapide X ışınları ve protonlar ile ışın tedavisi uygulanır. Kemoterapi ve radyoterapi çoğu zaman birlikte kullanılır. Kullanılan ışınların güçlü olmasından dolayı çevrede bulunan sağlıklı dokulara zarar verebilir.

Cerrahi Operasyon: Kanserin radyoterapi ve kemoterapi gibi tedavi yöntemlerine yanıt vermediği durumlarda cerrahi operasyon düşünülür. Bu yöntemde anal kanal, rektum veya kolonun bir kısmı çıkarılarak kanserli hücrelerin temizlenmesi sağlanır. Atıkların vücuttan atılabilmesi içinde kolostomi torbası kullanılır.

Anal Kanserin Komplikasyonlar Nelerdir?

“Makat kanseri neden olur?” sorusuna verilebilecek yanıtlardan bir diğeri de komplikasyonlardır. Anal kanserin metastaz yapması nadir görülen bir durumdur. Ancak diğer organlara yayıldığı durumlar tedavisi en zor olan evredir. Anal kanserin komplikasyonları arasında karaciğer ve akciğere yayılım göstermesi bulunur.

Anal Kanserin Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Anal kanserden korunmak için uygulanabilecek birkaç seçenek vardır. Cinsellikte güvenli olunması oldukça önemlidir. HPV ve HIV gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi anal kanser riskini azaltır. HPV virüsünden korunabilmesi için aşı yapılması önerilir. Tütün ürünlerinin tüketimini bırakmak da makat kanseri riskini azaltır.

Makat Kanseri Ameliyatı

Makat kanseri teşhisi ile tedavi hastanın durumuna ve kanserin evresine göre belirlenir. Kanserin metastaz yapmadığı ve ilk evrelerde olduğu durumlarda lokal eksizyon ile tümör makat kanseri ameliyatı ile çıkarılabilir. Bu ameliyatta kanserli hücrelerin çevresinde bulunan sağlıklı dokularda çıkarılabilir ancak dışkı hareketlerini kontrol eden kaslar zarar görmez. Bu nedenle bağırsak hareketlerinin kabiliyetinde herhangi bir kayıp yaşanmaz. Daha ileri kanser evrelerinde ise abdominoperineal rezeksiyon denilen cerrahi prosedür uygulanabilir. Bu cerrahi tedavide anüs, rektum ve kolunun bir bölümü çıkarılır. Kolonun geri kalan kısmı kolostomi oluşturmak için karın duvarından çıkarılır. Kolostomi ile sindirim atıklarının kolondan torbaya geçmesi sağlanır.

KAYNAK: https://www.cancer.gov/types/anal/patient/anal-treatment-pdq