TSH Nedir?

17 / AGU
2023

TSH, kan tetkikleri arasında sıklıkla istenir. TSH (Thyroid Stimulating Hormone), tiroit uyarıcı hormon anlamına gelir. TSH tiroidin ne kadar tiroid hormonu yapacağını belirler, T3 (T3 triiyodotronin) ve T4 (tiroksin) hormonlarının üretiminden sorumludur. Yani vücuttaki hormonların düzenli bir şekilde çalışması için TSH önemlidir. Peki TSH nedir? İşte bilmeniz gerekenler:

TSH Hormonu Nasıl Çalışır?

Hipofiz bezi, hipotalamus ve tiroit bezinin işbirliğiyle çalışan bir sistem vardır. İlk olarak, hipotalamus tirotropin salgılatıcı hormon isimli bir hormon oluşturur. Bu hormon tarafından yönetilen TSH, hipofiz bezinden üretilir, kana karışır ve nihayetinde tiroit bezinin hücrelerindeki reseptörlere bağlanır. TSH'ın hücrelere bağlandığında, tiroit bezine T3 ve T4 hormonlarının uygun miktarda ve kan dolaşımına verilmesi talimatını iletir. Her ne kadar TSH, T3 ve T4 salgılarını kontrol ederse de, aslında T3 ve T4 de TSH'nin üzerinde etkiye sahiptir. Bu hormonlar belirli bir düzeye geldiğinde, hipofiz bezini uyararak TSH üretimini durdururlar. Bu mekanizma sayesinde hormonel denge korunur. T3 ve T4 hormonları, beyin gelişimi, kemik sağlığı, kalp ritmi, sindirim sistemi ve metabolizma gibi hayati fonksiyonların devam ettirilmesinde çok önemlidir. Deiyodinasyon süreci aracılığıyla inaktif olan T4 hormonu aktif olan T3 hormonuna dönüştürülür. Aslında depolama amacıyla kullanılan T4, T3'ün ilgili organlara taşınmasına yardımcıdır. Hücrelerde enerji olarak kullanılabilmesi için ise, T4'ün T3'e dönüşmesi gereklidir.

TSH Testi Nedir?

“TSH nedir kan tahlili neyi ifade eder?” sorusu da konu hakkında merak edilir. Bu test kandaki tiroid hormonu seviyelerini ölçen bir testtir. TSH değerlerinin düşmesi ya da yükselmesi bu testle belirlenir.

TSH Yüksekliği Nedir?

Peki TSH yüksekliği nedir? Kandaki TSH seviyesinin 4.5 mU/L’nin üzerinde olmasıdır. Ayrıca buna bağlı olarak T3 ve T4 hormonlarında da düşme söz konusudur. Bu hipotiroidizm olarak adlandırılır. Peki TSH yüksekliği neden olur? Bu sorunun en belirgin yanıtı tiroit bezinin T3 ve T4 üretmemesidir. TSH yüksekliği belirtileri ise aşağıdaki gibidir:

• Cilt kuruluğu,
• Depresyon,
• Düşük kalp ritmi,
• Düzensiz ve zor adet döngüsü,
• Eklem ve kas ağrısı,
• Kabızlık dahil olmak üzere bazı sindirim sorunları,
• Kilo alma, ödem ve şişlik,
• Kuru ve incelmiş saç yapısı,
• Üşüme veya soğuğa karşı hassasiyet,
• Yorgunluk ve halsizlik.

TSH Düşüklüğü Nedir?

“TSH düşüklüğü nedir?” diye merak ediyorsanız kandaki TSH seviyesinin 0.4 mU/L’nin altında olması olduğunu ve hipertiroidizm olarak adlandırıldığını bilmelisiniz. TSH düşüklüğü belirtileri ise şöyledir:

• Aşırı bağırsak hareketi (çok dışkılama),
• El titremesi,
• Endişe hali,
• Gerginlik ve sinirlilik,
• Gözlerde şişkinlik,
• Guatr,
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı,
• İştah artışına rağmen kilo kaybı,
• Kas zayıflığı,
• Saç kaybı,
• Terleme veya sıcağa tahammülün düşmesi,
• Uyku hali,
• Yorgunluk.

Tiroit Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Tiroit vücudun düzgün işleyişi için son derece kritik bir hormondur. Tiroit tedavi yöntemleri hipertiroidi ve hipotiroidi oluşumlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin TSH seviyesi çok yüksekse (10 mlU/L'den fazla) bu durum koroner kalp hastalıkları ve kalp yetmezliği riskini belirtir. Eğer bu seviye aşılmamış ama 5 mlU/L'yi geçmişse tedavi gerektirir. Her ne kadar her bireyin değerleri farklı olsa da genelde yüksek TSH değerleri tiroit salgısının yetersiz olduğunu işaret eder ve bu durumda tiroit ilacının dozunun arttırılması gerekebilir. Düşük TSH ise tiroidin aşırı çalıştığını gösterir ve tiroit ilacının dozunun azaltılması gerekebilir.

Tiroit Sağlığını Korumak İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kullandığınız tiroit ilaçları dışında kişisel çabalarınız da tiroit sağlığınızı dengelemekte önemlidir. İşte tiroit sağlığınıza katkıda bulunabilecek bazı öneriler:

Stresle Başa Çıkın: Tamamen stresiz bir yaşam gerçekleştirmek mümkün olmasa da stresle baş etme beceriniz sizin kontrolünüzdedir. Kronik stres durumu kortizol gibi stres hormonlarının salgılanmasına neden olur. Bu durum T3 ve T4 hormonlarında değişikliğe yol açar ve kilo alma ve yorgunluk hissi gibi sonuçlar doğurabilir. Yoga yapmak, meditasyon yapmak, doğada gezintiye çıkmak veya günlük yürüyüşler yapmak gibi rahatlatıcı aktivitelere katılarak stresten az da olsa uzaklaşabilirsiniz.

Sağlık Bilinciyle Beslenin: Tiroit sağlığına renkli beslenme önerilir. Meyve, yağsız proteinler, sebze, balık, baklagiller ve sağlıklı yağları diyetinize dahil edin. İşlenmiş ve şekerli yiyeceklerden kaçının. Karalahana, turp, şalgam ve sigara guatr problemi olan kişilere tavsiye edilmez.

Aktif Olun: Düzenli egzersiz sağlıklı bir yaşamın temel taşlarından biridir. Tiroit problemleri için de hareket etmek adeta doğal bir ilaç gibidir. Aktif olmak için kendinizi spor salonuna gitmeye zorlamayın. Yüzme, dans etme, yoga veya günlük yürüyüşler de dahil olmak üzere çeşitli aktivitelere katılabilirsiniz. Hipertiroidiniz varsa metabolizmanız hızlanacağından egzersize başlamadan önce bir doktora başvurmalısınız.

Normal TSH Değeri Kaç Olmalıdır?

“Kanda TSH nedir?” sorusu kadar “TSH nedir kaç olmalı?” sorusu da merak edilir. Normal TSH değeri 0.4 - 4.0 mU/L olmalıdır. TSH değeri çocuklarda daha farklıdır. Çocuklarda yaşa göre TSH değerleri ise şöyledir:

• Yenidoğan grubunda 3.84-11.75 mU/L
• 1 aylık bebeklerde 1.18-3.57 mU/L
• 1 yaş çocuklarda 1.17-3.55 mU/L
• 5 yaş çocuklarda 1.15-3.47 mU/L
• 12 yaş çocuklarda 1.09-3.31 mU/L
• 18 yaş çocuklarda 1.05-3.16 mU/L

Bir TSH testinin düşük olması durumunda sadece bu test çoğu durumda yeterli bilgi sağlamaz. Bu sebeple doktorunuz daha kapsamlı bir analiz için T3 ve T4 değerlerinizi de kontrol etmek isteyebilir. Hem hipotiroidi hem de hipertiroidi teşhisi bu iki değerin seviyelerine bağlıdır. Ek olarak Haşimoto ve Graves gibi otoimmün hastalıklar da incelenir. Sadece bir TSH testi tiroit sağlığı hakkındaki tüm bilgileri vermeyebilir. Örneğin T4 hormonunun T3'e dönüşümünde yaşanan problemler bu testle tespit edilemez. Ancak TSH testi diğer tetkiklerle birlikte değerlendirildiğinde önemlidir. Bir tiroit kanseri ya da nodülünden şüpheleniyorsanız (örneğin elinizle hissettiğiniz bir yumru), TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon) Testi teşhis sürecinde yardımcı olabilir. Serbest T3 ve T4, reverse T3 ve anti-TPO antikor gibi başka testler de yapılır ve bunlarla birlikte tiroit sorunları belirlenebilir. Nodüller söz konusu olduğunda biyopsi genellikle kullanılan yöntemlerden biridir. Ayrıca tiroit ultrasonu da tiroit sorunlarını belirlemek için yaygın olarak kullanılır.