Arı Sokmasına Ne İyi Gelir?

 

Arı sokması bahar ve yaz aylarında sıklıkla karşılaşılan bir sorundur. Bu nedenle arı sokmasına karşı alerjisi bulunan kişiler yaz aylarında dışarıda olmaktan genellikle kaçınır. Bu küçük ama can yakıcı sokmalar bazen ciddi alerjik reaksiyonlara yol açabilir. İşte “Arı sokmasına ne iyi gelir?” sorusunun yanıt ve arı sokması hakkında bilinmesi gerekenler:

Arı Sokması Nedir?

Arı sokması arının kendini savunma mekanizmasının bir parçası olan ve genellikle ciddi acıya sebep olan durumdur. Arının iğnesi zehir bezine bağlıdır ve bu zehri hedefine enjekte eder. Çoğu insan için arı sokmaları sadece geçici rahatsızlık ve hafif semptomlara yol açar. Bunlar tipik olarak ağrı, kızarıklık, şişme ve kaşıntıdır. Ancak bazı insanlar arı zehrini tolere edemez ve daha ciddi bir reaksiyon geliştirir. Bu durumda anafilaksi olarak bilinen potansiyel olarak hayatı tehdit eden bir alerjik reaksiyon meydana gelebilir. Bu nedenle herhangi bir arı sokması durumunda dikkatli olunmalı ve gerekirse tıbbi yardım alınmalıdır.

Arı Sokması Belirtileri Nelerdir?

Alerjik tepkiler genellikle yaygın değildir ve sadece birkaç kişi böcek ısırığı sonucunda ciddi sorunlar yaşar. Alerji tedavisinin derhal ve doğru bir şekilde yapılması gereklidir çünkü nefes almanın durması gibi ölümcül komplikasyonlar hızla ortaya çıkabilir. Ancak bu tür ölümcül arı sokması zehirlenme belirtileri genelde nadirdir. Bal arısı ve eşek arısı zehri oldukça kuvvetlidir ve en şiddetli alerjik tepkilere sebep olur. Bir arı tarafından sokulduğunda zehirli iğnesi insan derisinde kalabilir. Bu iğne vücuttan çıkarılmadığında arı ısırığı sonrasında bir süre daha zehir salgılamaya devam edebilir ve çeşitli negatif komplikasyonlara neden olabilir. En sık etkilenen sistemler cilt ve solunum sistemidir. Arının iğnesinden yayılan zehir ciltteki çeşitli hücre yapılarına ve özellikle bağışıklık sistemi bileşenlerine zarar veren protein parçaları içerir. Bu protein parçaları sebebiyle arı zehrine karşı alerjisi olmayan kişiler bile sokma bölgesinde ağrı, şişme, kızarıklık, kaşıntı ve tahriş yaşayabilir.

Alerjik yapıya sahip kişilerde arı zehri bağışıklık sisteminin daha güçlü bir tepki vermesini tetikleyerek çok daha şiddetli reaksiyonlara yol açabilir. Bu kişiler ilk kez bir arı tarafından sokulduklarında herhangi bir alerjik tepki göstermeyebilir ancak ikinci kez sokulduklarında bağışıklık sistemi nedeniyle alerjik bir reaksiyon geliştirebilir. Özellikle arı toksinine karşı ciddi alerjisi olan veya birden çok kez arı tarafından sokulan kişilerde şiddetli alerjik reaksiyon riski daha yüksektir. Nadiren bu tür durumlarda anafilaksi olarak bilinen potansiyel olarak ölümcül bir alerjik reaksiyon meydana gelebilir. Anafilaksi durumunda bağışıklık sistemi aşırı ve uygunsuz bir şekilde tepki vererek vücut fonksiyonlarının bozulmasına sebep olur. Anafilaksi semptomları genellikle hemen başlar ancak bu süre dakikalara veya bazen yarım saate kadar uzayabilir. Her ne sebeple ortaya çıkarsa çıksın anafilaksi acil müdahale gerektiren bir durumdur. En yaygın anafilaksi belirtileri şunlardır:

• Kurdeşen (kaşıntılı, kızarık ve kabarık deri lekeleri)
• Kızarmış ve bitkin görünüm
• Dilin şişerek nefes yolunu tıkaması
• Nefes darlığı
• Öksürük ve hırıltılı solunum
• Midenizde rahatsızlık ve kusma hissi
• Karın ağrısı, kasılma ve ishal durumu
• Başınızın döndüğünü hissetme
• Baş Ağrısı yaşama
• Bilinç karışıklığı, baygınlık (Senkop)
• Koma durumu

Eğer belirtilerden en az bir tanesi görülürse veya daha önce anafilaksi deneyimi yaşanmışsa, zaman kaybetmeden bir sağlık merkezine başvurulmalıdır.

Arı Sokmasında Ne Yapılmalı?

Arı sokması alerji belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bal arıları soktuktan sonra hayatını kaybederken eşek arıları ve yaban arıları gibi bazı türler çok kez sokabilir ve hayatlarına devam eder. Arıların zehir keseleri bulunur ve bu venom adlı zehre karşı bazı insanlarda alerjik reaksiyonlar görülebilir. Birçok kişi önceden var olan alerjilere sahip olabilir veya tekrarlanan arı sokmalarının bir sonucu olarak alerji geliştirebilir. Bir dizi arının aynı anda sokması durumunda toksik reaksiyon meydana gelebilir. Bu durum alerji belirtileri ile benzer olsa da testlerde alerjik duyarlılık tespit edilemez.

Eğer arı sokmasına karşı alerjiniz yoksa ve birden fazla kez sokulmadıysanız belirtiler genellikle hafif ağrı, kaşıntı ve ısınma şeklinde basit semptomlardır. Arı sokmalarına karşı alerjisi olan bireylerde ise belirtiler daha ağır olacaktır. Alerjinin yanında kaç kere sokulduğunuza bağlı olarak da belirtilerin şiddeti artabilir. Belirti yoğunluğuna dayanarak tepkiler hafif, orta veya şiddetli olarak sınıflandırılabilir. Hafif reaksiyonlarda ani yanma, ağrı, kızarıklık ve şişme gibi semptomlar meydana gelirken orta dereceli reaksiyonlarda kademeli olarak artan kızarıklık ve şişlikler birkaç gün boyunca sürebilir. Şiddetli alerjik reaksiyon durumunda ise kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen, ciltte soğuk hissiyat, nefes darlığı, boğaz ve dilde şişme, mide bulantısı, kusma, nabız değişimleri, ishal, baş dönmesi ve bilincin bulanıklığı veya kaybına neden olabilir. Bu tip reaksiyonlar yaşayan kişilere acil tıbbi müdahale gereklidir. Ayrıca gelecekte daha ciddi anafilaksi riskini önlemek için bir alerji uzmanıyla önleyici tedbirler planlamak da önemlidir.

Arı Sokmasından Korunma Yolları Nelerdir?

Eğer daha önce arı sokması sonucu alerjik bir reaksiyon yaşandıysa kişinin açık hava etkinliklerinde yanında bir alerji doktorunun yazdığı acil tedavi araçlarını bulundurması tavsiye edilebilir. Ciddi reaksiyonlara karşı immünoterapi -bilinen diğer adıyla alerji aşısı- çözüm olabilir. Çok canlı ve parlak renkli kıyafetlerden uzak durmak da başka bir koruyucu önlem olabilir. Alerjiye meyilli kişilerin çiçek kokulu parfümleri ve deodorantları kullanmaları önerilmez. Yemek pişirme ve yeme gibi durumlarda sinekleri, böcekleri ve arıları çeken kokular nedeniyle dikkatli olunmalı ve korunmalıdır. Birçok arı sokması şişlik, kızarıklık ve ağrının belirtisi birkaç saat içinde kendini gösterir. Sokulan bölgedeki semptomların birkaç gün içinde azalması beklenir. Eğer daha önce arı tarafından sokulmuş ve alerjik reaksiyon yaşamış kişiler veya arı sokması sonrasında alerji riski olan durumlar varsa acil sağlık hizmetlerine başvurmak gereklidir. Şiddetli kaşıntı, kalp atış hızının artması, düşük kan basınç seviyesi ve nefes alma zorluğu gibi şiddetli anafilaktik reaksiyonlar hayati tehlike yaratabileceği için hızlı teşhis ve tedavi önemlidir. Nadiren sokulan alanın enfekte olması daha büyük sorunlara yol açabilir. Bu tür durumlarda, doktorun antibiyotik tedavisi ile başarılı sonuçlar elde edilebilir.

Arı Sokması Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

Arı ısırıkları genelde alerjisi olmayan kişilerde birkaç saat içinde kendiliğinden düzelir ve büyük komplikasyonlara neden olmaz. Ancak arı ısırığı sonucu görülen belirtiler eğer zamanla artış gösterirse veya daha önce belirttiğimiz şiddetli reaksiyon semptomları ortaya çıkarsa hemen doktora başvurulmalı ve kontrol edilmelidir. Alerjik tepkime riski olan kişilerin arıların bulunduğu yerlerden mümkün olduğunca uzak durması, yakınlarını alerjisi konusunda bilgilendirmesi gerekir. Eğer bu bireyler arı tarafından ısırılırsa yanlarında bulunan ve doktor tarafından reçete edilmiş ilaçları hemen kullanmalı ve en kısa sürede sağlık merkezine başvurmalıdır.

Arı Sokması Kaç Saatte Zehirler?

Peki arı sokması kaç saatte zehirler? Arı ısırığı genellikle o bölgede birkaç gün süren rahatsızlık verici ağrı, kaşıntı ve şişliğe sebep olabilir. Fakat bazı insanlar daha ağır alerjik tepki verebilir. Şiddetli arı ısırığı etkileri alerjisi olanlarda ciltte kızarıklık, boğaz ya da dilin şişmesi, solunum zorluğu, ishal, kusma, kan basıncında önemli bir azalma ve hatta ölüm riski yaratabilir. Arının sokması sonrasında genellikle deride zehir kesesi ve iğnesini bıraktığı görülür. Bu zehir kesesinden salınan toksin madde arının cilt yüzeyinden ayrılmasının ardından birkaç dakika boyunca vücutta dolaşıma girecektir. Vücuda yayılan bu zehir alerjik reaksiyona yol açar. Zehrin vücuda yayılmasını engellemek için arının iğnesi 30 saniye içinde çıkartılmalıdır. Arının sokması sonucu 30 dakika ile bazen de 1 saat içinde alerjik tepkiler görülmeye başlanabilir. Çok nadiren rastlanan durumlarda bu süre 72 saate kadar çıkabilir.

Arı Sokmasına Ne İyi Gelir?

Normal şartlarda alerjik reaksiyon göstermeyen kişilerde arı sokması durumlarında evde uygulanabilecek bazı önlemler genellikle yeterli olur. Ancak birden fazla arının saldırısı ya da anafilaksi belirtisi olan durumlarda acil tıbbi müdahale gereklidir. Alerjik reaksiyon görüldüğünde genellikle adrenalin (epinefrin) tedavisi uygulanır. Anafilaktik reaksiyon esnasında kalbin ya da solunumun durması halinde CPR (kardiyopulmoner resüsitasyon) uygulanmalıdır. Adrenalin tedavisine ek olarak oksijen desteği sağlanması solunum sürecinin devamlılığı bakımından oldukça önemlidir. Solunum sistemindeki tahribatın azaltılması ve nefesin açılması için antihistaminik, glukokortikoid (kortizon), beta agonist gibi ilaçlar da bir uzman doktor tarafından verilebilir. Arı alerjisi olduğu bilinen kişilerde alerji uzmanı epinefrin oto enjektör adı verilen ilaç formunu reçete edebilir. Hasta veya yakını anafilaksi durumunda hızlıca uygulayabilecek şekilde eğitilir. Oto enjektörler alerji olan kişiler ve anafilaksi geçmişi olanlar için hayati öneme sahip bir yardım aracıdır. Bu otomatik adrenalin iğnesinin nasıl kullanılacağı konusunda hastaya uzman doktor tarafından bilgi verilir. Bunun dışında yapılacaklar aşağıdaki gibidir:

• Alerji testlerinin periyodik olarak yapılması, korunma ve tedavi stratejilerinin etkili ve doğru biçimde planlanıp uygulanması, gerekli durumlarda alerji aşısı (immünoterapi) ile ilgili bilgilenmek için düzenli alerji ve immünoloji doktoru kontrolleri hayati öneme sahiptir.
• Arı sokması sonrasında ilk yapılacak işlem arının iğnesini hızla ve dikkatlice çıkarmaktır. İğneyi sıkarak çıkarmanın zehir kesesinin yırtılmasına ve daha fazla zehrin vücuda yayılmasına yol açabileceği unutulmamalıdır.
• Arının soktuğu alan soğuk su ve sabunla temizlenmelidir. Soğuk su ağrıyı azaltırken sabun ise kalan kir veya zehri gidermede etkilidir. Ayrıca kaşıntı ve şişlik oluşan alan kaşınmamalıdır.
• Şişliği almak için buz kompresi uygulanabilir. Ancak buzu cilde direkt olarak koymak yanıklara neden olabilir. Bu sebeple buz havlu içine sarılıp 20 dakika boyunca etkilenen bölgede tutulmalıdır. İhtiyaç duyulduğunda bu işlem tekrarlanabilir.
• Arı sokması sonucu oluşan şişlik genellikle büyümeye eğilimlidir. Bu nedenle etkilenen bölgenin boyutunu belirlemek adına bir kalem yardımıyla işaretleyebilirsiniz. Eğer kızarıklığın boyutu çok büyürse tıbbi yardım almanız gerekebilir.
• Eğer arının soktuğu bölge kol ya da bacak gibi bir uzuvsa rahatlama sağlamak amacıyla yüksek bir konuma yerleştirmek faydalı olacaktır. Alerji ilaçları ya da kremler de kullanılabilir.

Arı Sokmasına İyi Gelen Ev Yapımı Çözümler

“Arı sokmasına ne iyi gelir evde uygulanabilir çözüm yöntemleri nelerdir?” sorusu da sıklıkla merak edilir.

• Bal yara iyileşmesine ve enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olabilir. 2021 tarihli bir araştırmaya göre bal iltihabı azaltmakta ve güçlü antimikrobiyal özellikleri ile bakteri ve mantarları uzaklaştırmaya yardımcı olmakta. Balın ayrıca iyileşmeye yardımcı olmak ve ölü dokuyu temizlemeye yardımcı olmak için yaralara oksijen saldığına inanılmakta. Arı sokması durumunda balı etkilenen bölgeye az miktarda uygulayın. Gevşek bir bandajla örtün ve 1 saat kadar bekletin.
• Kabartma tozu ve sudan yapılan macun da çeşitli böcek ısırıkları ve sokmalarını tedavide destek olarak kullanılabilir. Kabartma tozu arı zehrini nötralize ederek kaşıntı ve şişliği azaltabilir. Bunun için 1 çay kaşığı suyu yeterli karbonatla karıştırmalısınız. Ardından macunu etkilenen bölgeye sürmeli ve 10 dakika kadar bekletmelisiniz. Ardından durulayabilirsiniz.
• Arı sokmasından etkilenen bölgeyi en az 15 dakika seyreltilmiş elma sirkesinde bekletebilirsiniz. Ayrıca bir bandajı veya bezi sirkeyle ıslatıp bölgeye uygulayabilirsiniz.
• Arı sokmasının verdiği rahatsızlığı azaltmak için uzun süredir kullanılan bir başka yöntem de bölgeye aspirin uygulamaktır. Uygulama için aspirini ezmeli ve tozu az suyla karıştırarak macun kıvamına getirmelisiniz. Ardından bölgeye uygulayabilirsiniz.
• Arı iğnesinden etkilenen bölgedeki şişliği hafifletmek için lavanta yağından da faydalanabilirsiniz. Lavanta esansiyel yağı antiinflamatuar özelliklere sahiptir ve şişliğin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
• Esansiyel yağı uygulamak için Hindistan cevizi veya zeytinyağı gibi bir yağla seyreltmelisiniz. Ardından karışımdan birkaç damlayı lekenin üzerine damlatabilirsiniz.

 

KAYNAK:

https://www.aad.org/public/everyday-care/injured-skin/bites/treat-bee-sting

https://www.healthline.com/health/outdoor-health/home-remedies-for-bee-sting