Metamfetamin Nedir? Metamfetamin Bağımlılığı Nasıl Tedavi Edilir?

29 / AGU
2023

Metamfetamin merkezi sinir sistemini etkileyen güçlü bir uyarıcıdır. Beyindeki kimyasal dengeleri deÄŸiÅŸtirerek kiÅŸinin enerjisini artırabilir, odaklanmayı saÄŸlayabilir ve keyif hissi yaratabilir. Ancak uzun süreli kullanımı veya kötüye kullanımı ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir ve bağımlılığa neden olabilir. Ä°ÅŸte metamfetamin ve bağımlılığı hakkında bilinmesi gerekenler:

Metamfetamin Nedir?

Metamfetamin sinir sistemini harekete geçiren ve bağımlılık yapma potansiyeli olan bir maddedir. Genellikle tablet veya toz biçiminde bulunur ve çoÄŸu zaman kristal, buz, meth veya buz olarak bilinir. Metamfetamin kullanıcının duygusal durumunda ani artışlara neden olabileceÄŸi gibi etkisi azaldığında depresyon veya uykusuzluk gibi psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Bu yüzden bu maddeyi keyfi amaçlarla sürekli kullanmak bağımlılığa yol açabilir.

Metamfetamin Nasıl Tespit Edilir?

Metamfetamin etkileri büyük oranda karaciÄŸerde iÅŸlenir. ÇoÄŸunluÄŸu (%30-50) deÄŸiÅŸmeden böbrekler aracılığıyla atılırken sadece küçük bir kısmı (%10-15) vücutta metabolize olur. Tek doz alımından sonra yaklaşık %70'i 24 saat içinde vücuttan atılır. EÄŸer düzenli dozlarda alınırsa metamfetamin idrarda birikebilir. Bazı çalışmalar dört günlük 10 mg oral doz aldıktan yedi gün sonra hala tespit edilebildiÄŸini göstermekte. Klinik testler genellikle haftada iki kez yapılan idrar testleriyle gerçekleÅŸtirilir.

Yüksek Dozda Metamfetamin Alınması Ne Gibi Sonuçlara Yol Açar?

Peki metamfetamin nedir? Yüksek dozda alınması ne gibi sonuçlara yol açar? Yüksek dozda metamfetamin alımı halüsinasyonlar, paranoya, anksiyete ve huzursuzluk-sinirlilik hissi (ajitasyon), saldırganlık ve uyku bozukluÄŸu gibi davranışları tetikleyebilir. Metamfetaminin kısa dönemli etkileri arasında hiperaktivite, iÅŸtah kaybı, özgüven artışı ve canlılık bulunur. Ancak uzun süreli kullanım sinir sistemi üzerinde aşırı baskıya sebep olabilecek mutluluk ve haz hormonlarının üretimini arttırır ancak bu etki zamanla tersine döner. Uzun süreli kullanım sonucunda metamfetamin sinir hücrelerinin yapısını bozar ve hücre ölümüne neden olur. Bunun neticesinde bedensel ve zihinsel durum bozulurken ÅŸiddet eÄŸilimi, anksiyete ve depresyon belirtileri görülür.

Metamfetamin Nasıl Etki Gösterir?

Metamfetamin beyinde bulunan sinir hücrelerinin yüzeylerindeki belirli reseptörlere baÄŸlanarak hücre aktivasyonunu normal seviyelerin üzerine çıkarır. Bu beyinde psikolojik durumu kontrol eden merkezlerde ve diÄŸer alanlarda örneÄŸin zevk merkezi ve görsel bölgelerde uyarılma artışına yol açar. Bu durum aÅŸağıdaki klinik belirtilerin gözlemlenmesine neden olur:

• Anormal ve aşırı davranışlar,
• Aşırı heyecan, canlılık ve enerji duygusu,
• Aşırı mutluluk, coÅŸku hissi,
• Cinsel istekte artış,
• Duyarsızlık veya çevresel olayları dikkate almama durumu,
• Duygu bozuklukları veya ajitasyon, tepkisel davranışlar,
• Ä°ÅŸtahsızlık,
• Paranoik düÅŸünceler, sanrılar veya halüsinasyonlar gibi psikotik semptomlar,
• Sosyal etkileÅŸim ve konuÅŸmada artış,
• Tansiyon ve kalp ritminde artış,
• Vücut ısısında yükselme,
• Yüksek özgüven veya cesaret.

Metamfetamin Bağımlılığı Nedir?

Biyokimyasal olarak baktığımızda beyin hücrelerinin metamfetamine maruz kalmasının ardından bu hücreler ilacın etkisini dengelemek için ilaçla etkileÅŸime giren reseptör sayısını azaltır. Bu durum kiÅŸinin daha önce deneyimlediÄŸi tatmin edici etkileri elde etmek için daha fazla dozda ilaca ihtiyaç duymasına neden olur. Bu tolerans adını verdiÄŸimiz süreç sonucunda kiÅŸi sürekli kullanım ile her seferinde daha fazla doza ihtiyaç duyar ve zaman içerisinde ilaca bağımlı hale gelir. Benzer ÅŸekilde ilacın vücuttaki miktarının atılım süreci ile azalması sonrasında kiÅŸi rahatsız edici semptomlar yaÅŸar ki bu semptomlara yoksunluk belirtileri denir. Bu belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• Açlık hissinde artış,
• Cinsel istekte azalma,
• Duygu durum bozukluÄŸu, duygusal tepki azalması ve çevreye karşı ilgisizlik,
• Gözlerde kızarıklık, sulanma ve tahriÅŸ hissi,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Paranoya belirtileri,
• Psikolojik belirtiler olarak anksiyete, huzursuzluk veya depresyon,
• Sosyal izolasyon, motivasyon kaybı ve iÅŸ performansında düÅŸme,
• Uyku problemleri veya uykusuzluk.

Birey madde kullanmayı bırakma sonucu ortaya çıkan bu olumsuz semptomları önlemek için maddeye yönelir ve bağımlılık durumu daha da ağırlaşır. Fiziksel bağımlılığın yanında kiÅŸi madde kullanımından duygusal haz alması, psikolojik açıdan aynı hisleri sıklıkla yaÅŸama arzusunu güçlendirerek tekrar eden davranışa yönlendirebilir. Bu durum genellikle psikolojik bağımlılık olarak adlandırılır ve fiziksel bağımlılıktan farklı olarak psikolojik mekanizmalar üzerinden geliÅŸir. Psikolojik bağımlılık süreci kiÅŸiyi fiziki bir ÅŸekilde de madde kullanımına muhtaç hale getirir.

Metamfetamin kullanımının sonuçları özellikle kalp-damar ve böbrek saÄŸlığını ciddi derecede olumsuz etkilerken nörolojik ve psikolojik saÄŸlık durumunu da zarar verir. Madde kullanımının neden olduÄŸu ani kan basınç yükselmeleri veya kalp atış hızındaki dalgalanmalar gençlerde kalp krizi gibi ciddi kardiyovasküler sorunları tetikleyebilir. Dahası karaciÄŸer ve böbrek fonksiyonlarında bozulma hayatı tehlikeye sokabilecek durumlara yol açabilir. Aniden meydana gelen duygusal deÄŸiÅŸimler intihar eÄŸilimini artırabilirken iÅŸ ve sosyal yaÅŸamda da ciddi olumsuzluklara sebep olabilir.

Metamfetamin Bağımlılığının Tedavisinde Neler Yapılır?

Metamfetamin kullanan kiÅŸi tedavisinde temel nokta bireyin sosyal destek alması ve bağımlılıktan kurtulmak için motivasyonunun artırılmasıdır. KiÅŸi gerektiÄŸinde ek ilaç tedavilerine baÅŸvurularak madde kullanımından uzaklaÅŸtırılır ya da dozu düÅŸürülerek madde kullanımı terk edilir. Madde bırakma sonucunda ortaya çıkan geri çekilme belirtilerini hafifletmek amacıyla ilaç tedavisi uygulanabilir. Psikoterapi ile psikolojik problemlerin üstesinden gelme, psikiyatrik ilaçların kullanımı, sosyal çevrenin bilgilendirilmesi ve kiÅŸiye sunulan destek devamlılık tedavisinde çok önemlidir.

KAYNAK: https://nida.nih.gov/publications/research-reports/methamphetamine/what-methamphetamine