Spiral Nedir? Ne Zaman ve Nasıl Takılır?
Spiral tıbbi adıyla intrauterin cihaz (IUD) kadınların doğum kontrolü için kullandığı bir yöntemdir. Küçük, T şeklinde bir cihaz olan spiral rahim içerisine yerleştirilerek istenmeyen gebeliklerin önlenmesini sağlar. Spiralin takılma işlemi genellikle bir sağlık profesyoneli tarafından yapılır ve bu işlem sırasında herhangi bir anesteziye gerek duyulmaz. Takılma süreci genellikle 5-10 dakika arasında sürer. Spiral takılırken hafif bir ağrı veya rahatsızlık hissedilebilir ancak bu durum kişiden kişiye değişir. Spiral takmayı düşünüyorsanız öncelikle bir sağlık profesyoneline danışmanız önemlidir. Her ne kadar spiraller etkili ve güvenli bir doğum kontrol yöntemi olsa da bazı kadınlar için uygun olmayabilir. Özellikle belirli sağlık sorunları olan kadınların spiral kullanmadan önce doktorlarına danışması önemlidir. İşte spiral hakkında bilinmesi gerekenler:
Spiral Nedir?
Spiral rahim içerisine yerleştirilerek istenmeyen gebeliklerin engellenmesi için tercih edilen bir doğum kontrol aracıdır. T şeklinde ve genellikle bakırdan yapılan spiral rahmin iç tabakasına konulduğunda rahimdeki sıvıları, spermlerin hareketliliğini ve ovülasyon sürecini değiştirerek işlev görür. Bu durum spermin yumurtayla buluşmasını önler ve bu yüzden döllenme gerçekleşmez. Spiral etkisi uzun süre devam eden bir doğum kontrol yöntemidir ve düzgün bir şekilde uygulandığında oldukça etkilidir.
Spiral Neden Takılır?
Spiral gebeliği önlemek amacıyla seçilen yöntemler arasındadır. Spiral takıldığı andan itibaren yıllar boyu etkisini sürdürür. Kadının üreme yeteneği üzerinde kalıcı bir etkisi yoktur ve çıkartılmasının ardından üreme kabiliyeti normale döner. Bir kez takıldığında hemen gebelik riskini azaltır. Hormonal ilaçlar almak istemeyen kadınlar için iyi bir alternatiftir.
Spiral Ne Zaman Takılır?
Spiralin ne zaman takılacağı kadının ihtiyaçları ve gebelik durumuna bağlıdır. Rahim ağzının açık olduğu adet döngüsünün ilk günleri ya da sonunda spiral yerleştirilebilir. Eğer hamilelik riski yoksa adet döngüsünün herhangi bir gününde de bu işlem yapılabilir. Doğumdan sonra spirali tercih edenler için en az 6 hafta beklemek önerilir. Ancak sağlık durumu, rahmin yapısal özellikleri ve enfeksiyonlar gibi bazı etkenler spiral kullanımının her kadın için uygun olmayabileceği anlamına gelir. Her kadının ihtiyaçları farklı olduğundan en doğru zamanlama ve spiral seçimi konusunda bir sağlık uzmanına danışmak en iyisi olacaktır.
Spiral Kimler İçin Uygundur?
“Spiral nedir? Kimler için uygundur?” sorusu da sıklıkla merak edilir. Spiral doğum kontrol yöntemleri konusunda bilgili ve aktif cinsel hayatı olan kadınlar için ideal bir seçenektir. Etkili ve uzun vadeli koruma arayanlar bu yöntemi düşünebilir. Hormonal doğum kontrol metotlarından kaynaklanan yan etkiler veya sağlık sorunları nedeniyle hormonal metotları kullanamayanlar da spirali tercih edebilir. Ayrıca düzenli olarak doğum kontrol yöntemlerini kullanmakta zorluk çeken kadınlar için de spiral avantajlı olabilir. Çünkü bir kez yerleştirildiğinde spiral uzun süreli koruma sağlar. Ancak cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları olan kadınlar için spiral uygun olmayabilir. Bazı rahim yapıları ve sağlık sorunları da spiral kullanımını sınırlayabilir. Bu yüzden spiralin kişiye uygun olup olmadığını belirlemek için bir sağlık profesyoneli ile görüşme yapılması önemlidir.
Spiral Kimler İçin Uygun Değildir?
Her kadın için spiral uygulanabilecek bir yöntem olmayabilir. Spiral kullanımının uygun olmadığı durumlar aşağıdaki gibidir:
- Hamilelik döneminde olan kadınların spiral kullanmaları önerilmez çünkü spiral rahime yerleştirilemez. Bu sebeple spiral takılacağı zaman hamile olunmadığının teyit edilmesi gereklidir.
- Rahim içinde aktif bir enfeksiyonu olan kadınlar için spiral kullanımı önerilmez. Bu durum enfeksiyonun yayılma riskini artırabilir ve cihazın işleyişini olumsuz etkileyebilir.
- Rahminde şekil bozukluğu veya yapısal anormallik bulunan kişilerde spiral doğru biçimde yerleştirilemeyebilir.
- Rahim veya rahim ağzı kanseri olan kadınlara spiral takılması uygun görülmez.
- Aşırı kanama veya anemi gibi sağlık sorunlarına sahip olan kadınların spiral kullanmaları kanamanın daha da artmasına neden olabilir.
- Spiralin yapımında kullanılan bakıra karşı alerjisi olan kadınlar alerjik reaksiyon riskini önlemek için spirali kullanamazlar.
- Doğum sonrasında rahmin normale dönme sürecinde spiral uygulanması tavsiye edilmez.
Spiral Nasıl Takılır?
Peki spiral nasıl takılır? Spiral yerleştirmeyi düşünen bireyler işlem öncesinde doktorlarıyla tekrar bir görüşme yapmalıdır. Bu görüşme sırasında spiral seçenekleri ve kişinin hamilelik durumu ele alınır. Eğer kişi hamile değilse ve spirale engel teşkil edecek herhangi bir sağlık sorunu yoksa rahim içi boyutu muayene ile belirlenir ve buna uygun büyüklükte bir spiral seçilir. Spiral yerleştirme işlemi için randevu kişinin adet döngüsünün uygun bir gününde verilir. İşlem sırasında gerekli görülürse ağrısız bir deneyim sunmak için lokal anestezi uygulanabilir. Doktor spekulum adlı bir araç yardımıyla rahim ağzını genişleterek cihazın yerleştirilmesini sağlar. Spiral aplikatör yardımıyla doğru pozisyona getirilerek rahime eklenir. Sonrasında düzenli kontroller spiralin etkinliğini belirlemek adına kritik öneme sahiptir.
Spiral Nasıl Çıkarılır?
Spirali çıkarmadan önce hastanın doktoruna başvurması gerekir. Spiral çıkarma işlemi kadının menstrüasyon döngüsünün uygun bir zamanında yapılır zira adet dönemi sırasında rahim ağzının daha açık olması nedeniyle işlem daha kolay bir şekilde gerçekleştirilebilir. Spekulum adlı araç kullanılarak rahim ağzı genişletilir ve spiralin ipleri hafifçe çekilerek cihaz rahimden dikkatlice çıkartılır. İşlem sonrasında doktor potansiyel bir rahim bozulmasını tespit etmek için muayene yapabilir.
Hangi Spiral Türü Seçilmeli?
Hormonlu spiral kullananların yorumları ve değerlendirmelerinde de sıklıkla değinilen konulardan biri hangi spiral türün seçilmesidir. İki temel spiral türü bulunur. Her kadının gereksinimleri ve tercihleri farklı olduğu için en uygun spiral tipini belirlemek üzere bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir. Spiral tipleri şunlardır:
- Bakırlı Spiral: Bu rahim içi cihazın içerisinde hormon bulunur. T şeklinde olan bu cihazın alt bölümünde bakır tel yer alır. Bakır spermin rahime ulaştığında hareketini yavaşlatarak yumurtaya erişmesini engeller. Bakırın doğası gereği anti-bakteriyel özelliği enfeksiyon riskini azaltabilir. Hormonlara duyarlı olan bireyler için bu yöntem ortalama olarak 5-10 yıl boyunca doğum kontrolü sağlar ancak süreler kişiye göre değişebilir.
- Hormonlu Spiral: Rahime yerleştirilen hormon içerikli spiraller progesteron hormonu salgılar. T şeklinde ve ince plastikten üretilmiştir. Hormon deposuna sahiptir ve bu da sperm hücrelerinin yumurta ile buluşmasını engeller. Bazı kadınlar için hormonlu spiral kullanımı regl kanamasının azalmasına yardımcı olabilir. Ortalama olarak 5 yıl boyunca koruma sağlar fakat kullanım süresi bireysel farklılıklara bağlı olarak değişebilir.
Doğum kontrol yöntemleri hakkında araştırma yapıyorsanız "Doğum Kontrol Hapı: Nasıl Kullanılır, Yan Etkileri Nelerdir?" başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.
KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/24441-intrauterine-device-iud
Spiral rahime takıldığında etkin bir doğum kontrol yöntemi olmasına rağmen gebeliği tamamen engellemez. Ancak hamilelik ihtimalini diğer doğum kontrol metotları kadar düşürür.
Spiral enfeksiyonu cihazın yerleştirilmesini takiben meydana gelen ciddi bir durumdur. Bu tür bir enfeksiyonun belirtileri arasında kokulu, renk değişikliği gösteren ya da normalden fazla miktarda vajinal akıntı, hafif ya da şiddetli karın ağrısı, düzensiz adet döngüleri, artan vücut sıcaklığı, cinsel ilişki esnasında yaşanan ağrı ve kasık bölgesinde hassasiyet veya dolgunluk hissi bulunur.
Spiral uygulamasından sonra düzenli doktor kontrollerinin yapılması gereken bir doğum kontrol yöntemidir. Kontroller spiral cihazının doğru biçimde yerleştirildiğini ve uygun şekilde işlev gördüğünü teyit etmek, kullanıcının sağlık durumunu izlemek ve olası yan etkileri belirlemek için önemlidir. Genellikle spiral uygulamasından sonraki ilk üç ay içerisinde bir doktor kontrolü önerilir. İlk kontrolden sonra eğer doktor daha sık kontrol önermezse genellikle yılda bir kez doktor kontrolü yapılabilir. Ancak bu süreç kullanıcının belirli koşullarına ve ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir.
Araştırmalar spiral kullanan kadınların %5'inden daha azının kilo alma problemi yaşadığını ortaya koymuştur. Hormonlu spirallerin progesteron içeriği nedeniyle nadiren su tutulumu ve şişkinlik meydana gelebilir.
Bakırlı spiraller genelde 10 yıl boyunca koruma sağlar. Bu süre hormonlu spiral ve boncuk spiral için 5 yıl kadardır.
Bakır spirali tercih edenlerde âdet kanamasının miktarında bir yükseliş hormonlu spiral kullananlarda ise azalış gözlemlenebilir.
Spiral alt ucunda bulunan iplikleri ile rahim ağzından vajina bölgesine doğru sarkar. Bu durum genellikle kullanıcı ya da partneri tarafından hissedilmez. Ancak bazı durumlarda cinsel ilişki esnasında bu iplikler partneriniz için rahatsızlık oluşturabilir böyle bir durumla karşılaşıldığında doktorunuz ipliklerin boyunu kısaltabilir.
RİA'lar (rahim içi araçlar), prezervatif gibi diğer doğum kontrol yöntemlerinin aksine cinsel yolla geçen enfeksiyonları önlemeye yardımcı olmaz. Gebelikten korunmak amacıyla RİA ile birlikte prezervatif kullanarak aynı zamanda cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanma riskinizi de düşürebilirsiniz.
Bakır RİA’ların koruyuculuğu hemen başlar. Hormonal RİA'ların koruyuculuğu ise uygulamanın yapıldığı döngü gününe bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Eğer regl dönemi içerisinde uygulama gerçekleştirildiyse koruma hemen sağlanır. Ancak regl dönemi haricinde bir zamanda uygulama yapıldıysa etkin bir korumanın sağlanması 1 haftayı bulabilir. Bu durumda ekstra bir doğum kontrol yöntemine başvurmak gereklidir.
