Vajinal Mantar Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tıp literatüründe aynı zamanda kandidiyazis olarak da adlandırılan vajinal mantar kadınların yaşayabileceği yaygın bir enfeksiyon türüdür. Bu enfeksiyon vajina bölgesinde Candida adı verilen maya benzeri mantarların aşırı büyümesi sonucu ortaya çıkar. Vajinal mantar enfeksiyonu genellikle kaşıntı, yanma hissi ve beyaz akıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Kadınlar arasında sık rastlanan bu sorun hijyen alışkanlıkları ya da bağışıklık sistemi zayıflığı gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Vajinal mantarın belirtileri ve tedavi yöntemlerini sizler için derledik.
Vajinal Mantar Nedir?
Vajinal mantar vajina ve vulva adı verilen dokuların tahriş olması, akıntı ve yoğun kaşıntıyla kendini gösteren yaygın bir enfeksiyondur. Bu rahatsızlık toplumdaki kadınların %75'inde en az bir kez görülür ve vajinal kandidiyazis olarak da adlandırılır. Vajinal mantar enfeksiyonları cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon sayılmaz çünkü cinsel olarak aktif olmayan kadınlarda daha sık görülür.
Vajinal Mantar Neden Olur?
Vajinal mantara sebep olan kandida vajina bölgesinde doğal olarak bulunan bir mikroorganizmadır. Lactobacillus bakterileri ise vajinal flora içerisinde kandida miktarını kontrol altında tutar. Ancak vücutta yararlı bakterilerin sayısını azaltan veya etkili çalışmasını engelleyen bir dengesizlik meydana gelirse kandida miktarı artarak enfeksiyona yol açabilir. Antibiyotik kullanımı da bu yararlı bakterinin sayısını azaltarak mantar enfeksiyonu gelişimine zemin hazırlayabilir. Bunun yanı sıra gebelik, diyabet, zayıf bağışıklık sistemi, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi faktörler de vajinal mantar enfeksiyonuna neden olabilir. Vajinal mantar enfeksiyonlarının çoğu Candida albicans adlı bir maya mantarı tarafından oluşturulur. Bu mayanın neden olduğu enfeksiyonlar genellikle kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak bazı durumlarda tekrarlayan veya tedaviye dirençli mantar enfeksiyonlarıyla karşılaşılabilir. Bu durumda etken farklı bir kandida türü olabilir. Laboratuvar testleri ile hangi kandida türünün enfeksiyona yol açtığı belirlenebilir.
Vajinal Mantar Belirtileri Nelerdir?
Vajinal mantar enfeksiyonu belirtileri çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bunlar arasında vajinal kaşıntı, vajinanın etrafındaki dokuda kaşıntı, vajina çevresinde şişlik, ağrı, kızarıklık ve döküntü gibi şikayetler bulunur. Ayrıca beyazımsı-gri ve topak şeklinde vajinal akıntı da görülebilir. Bu akıntının bazen süzme peynire benzediği söylenirken bazen de sulu bir yapıda olabilir. İdrar yaparken veya ilişki sırasında yanma ve ağrı da diğer belirtiler arasında yer alır. Bazı durumlarda ise belirtiler tedavi olmadan kendiliğinden geçebilir ancak bu süre hastanın belirti ve bulgularının ciddiyetine bağlı olarak değişebilir.
Vajinal Mantardan Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Vajinal mantardan korunmak için pamuklu ve sıkı olmayan iç çamaşırlarının tercih edilmesi önerilir. Aynı zamanda dar külotlu çoraplar, taytlar ve kot pantolonlardan kaçınılması gerekir. Köpük banyoları, parfümlü pedler ve tamponlar gibi ürünlerden uzak durulmalıdır. Jakuzi veya aşırı sıcak su ile yapılan banyolar da mantar enfeksiyonu riskini artırabilir. Viral enfeksiyonlar gibi soğuk algınlığı durumlarında gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır. Ayrıca mayo ve spor kıyafetleri gibi ıslak giysilerin uzun süre çıkarılmamasına dikkat edilmelidir.
Vajinal Mantar Nasıl Teşhis Edilir?
Vajinal mantar enfeksiyonunun teşhisi genellikle kolaydır. Doktor öncelikle hastanın tıbbi geçmişini sorgular ve şikayetlerini dinler. Daha önce vajinal mantar enfeksiyonu geçirip geçirmediği de araştırılır. Jinekolojik muayene, rahim ağzı, vajinal duvar ve dış genital bölgelerin incelenmesini içerir. Özellikle rahim kanseri belirtileri gösteren hastalarda jinekolojik muayene önemlidir. Muayene bulgularına bağlı olarak vajinadan hücre örnekleri alınarak laboratuvara gönderilebilir. Laboratuvar testleri genellikle tekrarlayan veya tedaviye dirençli mantar enfeksiyonları olan kadınlarda istenir.
Vajinal Mantar Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vajinal mantar enfeksiyonunun tedavisi her enfeksiyonun özelliklerine bağlı olarak farklılık gösterir. Bu sebeple doktor belirtilerin ciddiyetine göre en uygun tedavi seçeneğini hastaya önerir. Basit mantar enfeksiyonları için genellikle antifungal krem, merhem, tablet veya en iyi vajinal mantar fitili reçetesi verilir. Ancak basit mantar enfeksiyonu olan kadınların tedaviden sonra 2 ay içinde belirtilerin tekrar ortaya çıkması olasıdır. Bu durumda yeniden doktora başvurmak önemlidir. Komplike enfeksiyonların tedavisi ise farklı bir şekilde planlanır. Komplike enfeksiyon bulguları aşağıdaki gibidir:
- 1 yıl içinde dört veya daha fazla mantar enfeksiyonu geçirme,
- Candida albicans dışında farklı bir kandida türünden kaynaklanan enfeksiyon,
- Çatlak veya yırtılmalara yol açan şiddetli kızarıklık,
- Şişme ve kaşıntı şikayetleri,
- Vajinal dokuda yara.
Gebelik, kontrolsüz diyabet, zayıf bağışıklık sistemi nedeniyle kullanılan ilaçlar veya HIV pozitif olmak gibi durumlarda da tedavi planlaması farklılık gösterebilir. Ciddi veya karmaşık mantar enfeksiyonları için uygulanan tedaviler arasında 14 günlük krem, merhem, tablet veya vajinal fitil tedavisi; ağızdan 2-3 doz ilaç tedavisi; 6 hafta süreyle haftada bir kez ağızdan veya uzun süreli lokal antifungal ilaç kullanımı bulunur. Tekrarlayan enfeksiyon durumunda cinsel partnerde mantar enfeksiyonu olup olmadığı da incelenmelidir. Eğer eşlerden birinde mantar enfeksiyonu şüphesi varsa cinsel ilişki sırasında mutlaka prezervatif kullanılmalıdır. Doktora başvurulması gereken durumlar ise mantar enfeksiyonunun belirtilerinin olması tedaviye rağmen belirtilerde azalmanın olmaması ve önceden var olmayan yeni belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Peki antibiyotik sonrası vajinal mantar nasıl geçer? Vajinal bölgenin temizliği ve hijyeni çok önemlidir. Pamuklu iç çamaşırları tercih etmek, düzenli olarak temizlenmek ve parfümsüz ürünler kullanmak gibi hijyen kurallarına dikkat etmek enfeksiyon riskini azaltabilir. Mantar enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sistemini güçlendirecek besinleri tüketmek faydalı olabilir. Yoğurt, sarımsak gibi probiyotik ve antifungal özelliklere sahip gıdaları beslenmenize ekleyebilirsiniz. Vajinal mantar enfeksiyonu riskini arttıran bazı faktörler vardır. Bunlar arasında şekerli yiyeceklerin aşırı tüketimi, dar veya sentetik iç çamaşırı kullanımı, antibiyotikleri gereksiz yere kullanmak ve stres yer alır. Bu faktörlerden kaçınmak enfeksiyon riskinizi azaltabilir.
Vajinal Mantara Ne İyi Gelir?
Vajinal mantar enfeksiyonları için tercih edilebilecek bazı bitkisel tedaviler de bulunur. Vajinal mantar belirtileri için uygulanan tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:
- Çay ağacı yağı uzun zamandır antifungal özellikleriyle bilinir. Yapılan araştırmalar bu uçucu yağın mantarları öldürme yeteneğini doğrulamıştır. Özellikle vajinal enfeksiyonlarda sıkça görülen candida albicans üzerinde yapılan çalışmalarda çay ağacı yağı içeren vajinal fitillerin etkili olduğu gösterilmiştir. Birçok kadın sulandırılmış çay ağacı yağıyla ıslatılmış bir tamponu vajinasına yerleştirerek enfeksiyonlarının geçtiğini belirtmiştir. Ancak çay ağacı yağı cildi tahriş edebilir ve vajinal duvarlar oldukça hassas olduğundan dikkatli olunması gerekir. Bu nedenle çay ağacı yağı esansiyel bir yağdır ve taşıyıcı bir yağ ile karıştırılmalıdır. Tampon ıslatılırken 30 gram ılık Hindistan cevizi yağına 3-5 damla çay ağacı yağı eklenerek kullanılabilir. Ayrıca yağın alerji yapmadan önce ön kola 1 damla damlatarak test edilmesi önemlidir.
- Yapılan araştırmalar yabani kekik yağının Candida albicansın çoğalmasını durdurma yeteneğini gösterir. Bu nedenle kekik yağı içeren kapsüller gece vajinaya yerleştirilebilir veya tampona uygulanabilir. Ancak esansiyel yağlar doğrudan cilde uygulanmamalıdır ve kullanmadan önce taşıyıcı bir yağ ile karıştırılmalıdır. Örneğin 30 gram tatlı badem yağı, ılık Hindistan cevizi yağı veya zeytinyağına 3-5 damla esansiyel kekik yağı eklenerek kullanılabilir.
- Bazı probiyotik takviyeleri de maya enfeksiyonuna doğal bir çözüm sunabilir. Vajinal fitiller şeklinde bulunan probiyotik takviyeler tercih edilebilir.
Vajinal mantarın yanı sıra diğer kadın hastalıkları hakkında da bilgi almak istiyorsanız "Sık Görülen Kadın Hastalıkları" başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/yeast-infection/symptoms-causes/syc-20378999
Vajinal mantar enfeksiyonu tedavi edilmezse makat ve kalçalara yayılma riski vardır. Eğer tedavi gecikirse enfeksiyon kronik hale gelebilir ve tam olarak iyileşmeyebilir. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi, vajinal mantar enfeksiyonları için de önemlidir.
Antibiyotik tedavisinden mümkün olduğunca kaçınmak, sağlıklı beslenme ve düzenli spor yapma, hijyen kurallarına dikkat etme, vajinal duş yapmamak ve genital temizliği normal su ile önden arkaya doğru dıştan yapmak, pamuklu iç çamaşırları tercih etmek, ıslak mayo ile uzun süre kalınmamak, ortak kullanılan tuvaletler, epilasyon merkezleri, saunalar gibi alanlarda enfeksiyon riski olduğu için bu alanların kullanımında maksimum özen göstermek.
Bu durumla ilgili olarak Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına danışmak en uygun seçenek olacaktır. Genellikle hastanın semptomlarına dayanarak teşhis konulabilir ancak gerektiğinde doktor ek testler talep edebilir.
Vajinal mantar ortak kullanım alanlarından ve cinsel ilişki yoluyla geçebilen bir enfeksiyondur. Bu tür mantar enfeksiyonu tuvaletlerde, hamamlarda veya saunalarda bulaşabilir.
Vajinal mantar akıntısı her hastada farklılık gösterebilmekle birlikte genellikle akıntı beyaz veya krem renginde olabilir. Bazı durumlarda krem kıvamında olabilir. Akıntıda çökelek veya peynir kesiği gibi pütürler oluşabilir. Vajinal mantar genellikle kokulu bir akıntıya neden olmaz, ancak nadiren ekşimsi bir koku fark edilebilir.
Vajinal mantar kaşıntısının tedavisi için çeşitli yöntemler bulunur. Vajinal krem kullanımı ve bitkisel tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Ancak sadece krem veya bitkisel tedavi tek başına genellikle etkili olmaz çünkü enfeksiyon vajinanın içinden kaynaklanır. Eğer kişi cinsel yönden aktif ise fitil tedavisi önerilebilir ancak daha önce cinsel birliktelik yaşamamışsa ağızdan alınan ilaçlar kullanmak gerekebilir. Tedaviye destek olarak da vajinal mantar kremleri kullanılabilir. Ayrıca doğal ve bitkisel tedavi seçenekleri de tedavinin bir parçası olarak kullanılabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonu genellikle vajinal kaşıntı, kızarıklık ve yanma hissine yol açar. Vajinal mantar krem tedavisi genellikle bu belirtileri 2-3 gün içinde azaltır. Ancak sadece krem tedavisi yeterli olmayabilir çünkü enfeksiyon vajinanın iç bölgesinden kaynaklanır. Esas enfeksiyon çözülmediği sürece hastanın vajinal kaşıntı, akıntı ve kızarıklık gibi şikayetleri tekrar ortaya çıkabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonunun tedavisinde vajinal mantar fitillerinin kullanılması önerilir. Vajinal mantar fitilleri lokal olarak etki göstererek sadece vajinaya etki eder ve bu nedenle tüm vücuda yayılmaz veya karaciğere zarar vermez. Genellikle kısa bir süreli tedavi ile sonuç alınabilir. Fitil uygulaması genellikle gece yatarken yapılır ve bir eldiven veya yağlı bir krem yardımıyla fitil vajinaya yerleştirilir. Vajinal mantar fitili tedavisi sonrasında akıntıda bir miktar artış, yanma hissi ve fitilin bir kısmının dışarı çıkması gibi durumlar normaldir.
Vajinal mantar hapı çocuklarda görülen vajinal mantar enfeksiyonlarına sahip olanlara, cinsel yönden aktif olmayan kadınlara, vajinismus sorunu yaşayan hastalara, vajinal fitil veya krem tedavisiyle sonuç alamayan hastalara, kronik vajinal mantar enfeksiyonu olan kadınlara vajinal mantar tedavisi önerilir.
İnsan vücudu uyku düzeni, beslenme alışkanlıkları, stres seviyesi ve egzersiz gibi faktörlerden etkilenir ve bu faktörler bağışıklık sistemini doğrudan etkiler. Zayıf bir bağışıklık sistemi ve şeker hastalığı riski vajinal mantar enfeksiyonlarının sık ve uzun süreli olmasına yol açabilir. Vajinal mantar enfeksiyonu geçiren hastaların tedaviye katkı sağlamak için bağışıklık sistemini güçlendirmeleri de ayrıca önerilir. Bu amaçla bol miktarda vitamin içeren sebzeler ve meyveler (özellikle C vitamini), doğal ve az işlenmiş yiyecekler tercih edilmeli, sağlıksız fast food ürünleri gibi gıdalardan kaçınılmalıdır. Ayrıca tatlı, yağlı, pasta, kek, kurabiye gibi kan şekerini yükselten gıdalardan da uzak durulması önemlidir.
Hamilelik döneminde vajinal mantar enfeksiyonu oluşabilir. Bu durum kadınlarda olduğu gibi hamilelerde de görülebilir. Hamilelik hormonlarındaki değişiklikler vajinal floranın da değişmesine neden olur. Bu nedenle hamile kadınlar vajinal mantar enfeksiyonuna daha yatkın hale gelir. Özellikle düşük riski taşıyan ve bu nedenle vajinal fitil veya krem kullanan gebeler vajinal mantar enfeksiyonuyla daha sık karşılaşabilir. Hamilelikte vajinal mantar tedavisinde ağızdan alınan ilaçlar tercih edilmez. Bunun yerine bebeğe zarar vermeyen tek kullanımlık vajinal fitiller ve kremler tercih edilmelidir.
Diyabet hastalığında kan şekeri düzeylerinin izlenmesi ve kontrolü büyük önem taşır. Bu amaçla dengeli beslenme ve egzersiz yapmak da gereklidir. Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanının önerdiği diyabet ilaçlarının düzenli olarak kullanılması önemlidir. Uzun süre yüksek kan şekeri seviyelerine maruz kalan diyabet hastalarında vajinal mantar enfeksiyonu riski artar. Ayrıca diyabetik hastalarda geçmeyen ve tekrarlayan vajinal mantar enfeksiyonu daha sık görülür. Bu nedenle tekrarlayan mantar enfeksiyonlarından muzdarip olan hastaların diyabet açısından da incelenmesi gerekir.
Enfeksiyona sebep olan etken ortadan kaldırılmadığı sürece enfeksiyon devam eder veya sık sık tekrarlar. Bu yüzden vajinal mantara yol açan altta yatan sorunun önlenmesi veya tedavi edilmesi son derece önemlidir. Kronik vajinal mantar enfeksiyonu olan hastalarda farklı incelemeler yapılması gerekir. Detaylı bir muayene yapılabilir ve kültür ve smear testleri alınabilir. Ayrıca diyabet (şeker hastalığı) olup olmadığını anlamak için incelenme yapılmalıdır. Bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen herhangi bir hastalığın varlığını anlamak için kan sayımı, idrar testi, vitamin eksikliği testleri ve HIV gibi viral enfeksiyonların tespiti için gerekli testler de yapılmalıdır.
Vajinal mantar bazı enfeksiyon hastalıkları gibi kişinin bağışıklık sistemi güçlü olduğunda ve vajinal mantara neden olan etken ortadan kalktığında kendiliğinden geçebilir. Ancak bu durum genellikle uzun bir süreç gerektirir. Bazen bu bekleme sürecinde hastalık daha da ilerleyebilir. Bu yüzden vajinal mantar varsa kendiliğinden geçmesi beklenmemelidir.
Eğer vajinal mantar uygun bir şekilde tedavi edilirse şikayetlerin azalmaya başlaması genellikle 1-2 gün içinde görülür. Tam iyileşme ise genellikle 7-10 gün içinde gerçekleşir.
Mantar hastalığı eşleri birbirinden sogutabilirmi
Merhaba tüm sorularınızı BAH Alo Doktorum danışma hattına 0532 260 21 31 numaralı telefondan iletebilir, uzmanımızdan en doğru yorumu alabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.
Yorum Ekle
