Vajinal Mantar Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tıp literatüründe aynı zamanda kandidiyazis olarak da adlandırılan vajinal mantar kadınların yaÅŸayabileceÄŸi yaygın bir enfeksiyon türüdür. Bu enfeksiyon vajina bölgesinde Candida adı verilen maya benzeri mantarların aşırı büyümesi sonucu ortaya çıkar. Vajinal mantar enfeksiyonu genellikle kaşıntı, yanma hissi ve beyaz akıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Kadınlar arasında sık rastlanan bu sorun hijyen alışkanlıkları ya da bağışıklık sistemi zayıflığı gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Vajinal mantarın belirtileri ve tedavi yöntemlerini sizler için derledik.
Vajinal Mantar Nedir?
Vajinal mantar vajina ve vulva adı verilen dokuların tahriÅŸ olması, akıntı ve yoÄŸun kaşıntıyla kendini gösteren yaygın bir enfeksiyondur. Bu rahatsızlık toplumdaki kadınların %75'inde en az bir kez görülür ve vajinal kandidiyazis olarak da adlandırılır. Vajinal mantar enfeksiyonları cinsel yolla bulaÅŸan bir enfeksiyon sayılmaz çünkü cinsel olarak aktif olmayan kadınlarda daha sık görülür.
Vajinal Mantar Neden Olur?
Vajinal mantara sebep olan kandida vajina bölgesinde doÄŸal olarak bulunan bir mikroorganizmadır. Lactobacillus bakterileri ise vajinal flora içerisinde kandida miktarını kontrol altında tutar. Ancak vücutta yararlı bakterilerin sayısını azaltan veya etkili çalışmasını engelleyen bir dengesizlik meydana gelirse kandida miktarı artarak enfeksiyona yol açabilir. Antibiyotik kullanımı da bu yararlı bakterinin sayısını azaltarak mantar enfeksiyonu geliÅŸimine zemin hazırlayabilir. Bunun yanı sıra gebelik, diyabet, zayıf bağışıklık sistemi, saÄŸlıksız beslenme alışkanlıkları gibi faktörler de vajinal mantar enfeksiyonuna neden olabilir. Vajinal mantar enfeksiyonlarının çoÄŸu Candida albicans adlı bir maya mantarı tarafından oluÅŸturulur. Bu mayanın neden olduÄŸu enfeksiyonlar genellikle kolaylıkla tedavi edilebilir. Ancak bazı durumlarda tekrarlayan veya tedaviye dirençli mantar enfeksiyonlarıyla karşılaşılabilir. Bu durumda etken farklı bir kandida türü olabilir. Laboratuvar testleri ile hangi kandida türünün enfeksiyona yol açtığı belirlenebilir.
Vajinal Mantar Belirtileri Nelerdir?
Vajinal mantar enfeksiyonu belirtileri çeÅŸitli ÅŸekillerde ortaya çıkabilir. Bunlar arasında vajinal kaşıntı, vajinanın etrafındaki dokuda kaşıntı, vajina çevresinde ÅŸiÅŸlik, aÄŸrı, kızarıklık ve döküntü gibi ÅŸikayetler bulunur. Ayrıca beyazımsı-gri ve topak ÅŸeklinde vajinal akıntı da görülebilir. Bu akıntının bazen süzme peynire benzediÄŸi söylenirken bazen de sulu bir yapıda olabilir. Ä°drar yaparken veya iliÅŸki sırasında yanma ve aÄŸrı da diÄŸer belirtiler arasında yer alır. Bazı durumlarda ise belirtiler tedavi olmadan kendiliÄŸinden geçebilir ancak bu süre hastanın belirti ve bulgularının ciddiyetine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir.
Vajinal Mantardan Korunmak Ä°çin Neler Yapılabilir?
Vajinal mantardan korunmak için pamuklu ve sıkı olmayan iç çamaşırlarının tercih edilmesi önerilir. Aynı zamanda dar külotlu çoraplar, taytlar ve kot pantolonlardan kaçınılması gerekir. Köpük banyoları, parfümlü pedler ve tamponlar gibi ürünlerden uzak durulmalıdır. Jakuzi veya aşırı sıcak su ile yapılan banyolar da mantar enfeksiyonu riskini artırabilir. Viral enfeksiyonlar gibi soÄŸuk algınlığı durumlarında gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır. Ayrıca mayo ve spor kıyafetleri gibi ıslak giysilerin uzun süre çıkarılmamasına dikkat edilmelidir.
Vajinal Mantar Nasıl Teşhis Edilir?
Vajinal mantar enfeksiyonunun teÅŸhisi genellikle kolaydır. Doktor öncelikle hastanın tıbbi geçmiÅŸini sorgular ve ÅŸikayetlerini dinler. Daha önce vajinal mantar enfeksiyonu geçirip geçirmediÄŸi de araÅŸtırılır. Jinekolojik muayene, rahim aÄŸzı, vajinal duvar ve dış genital bölgelerin incelenmesini içerir. Özellikle rahim kanseri belirtileri gösteren hastalarda jinekolojik muayene önemlidir. Muayene bulgularına baÄŸlı olarak vajinadan hücre örnekleri alınarak laboratuvara gönderilebilir. Laboratuvar testleri genellikle tekrarlayan veya tedaviye dirençli mantar enfeksiyonları olan kadınlarda istenir.
Vajinal Mantar Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vajinal mantar enfeksiyonunun tedavisi her enfeksiyonun özelliklerine baÄŸlı olarak farklılık gösterir. Bu sebeple doktor belirtilerin ciddiyetine göre en uygun tedavi seçeneÄŸini hastaya önerir. Basit mantar enfeksiyonları için genellikle antifungal krem, merhem, tablet veya en iyi vajinal mantar fitili reçetesi verilir. Ancak basit mantar enfeksiyonu olan kadınların tedaviden sonra 2 ay içinde belirtilerin tekrar ortaya çıkması olasıdır. Bu durumda yeniden doktora baÅŸvurmak önemlidir. Komplike enfeksiyonların tedavisi ise farklı bir ÅŸekilde planlanır. Komplike enfeksiyon bulguları aÅŸağıdaki gibidir:
- 1 yıl içinde dört veya daha fazla mantar enfeksiyonu geçirme,
- Candida albicans dışında farklı bir kandida türünden kaynaklanan enfeksiyon,
- Çatlak veya yırtılmalara yol açan ÅŸiddetli kızarıklık,
- Şişme ve kaşıntı şikayetleri,
- Vajinal dokuda yara.
Gebelik, kontrolsüz diyabet, zayıf bağışıklık sistemi nedeniyle kullanılan ilaçlar veya HIV pozitif olmak gibi durumlarda da tedavi planlaması farklılık gösterebilir. Ciddi veya karmaşık mantar enfeksiyonları için uygulanan tedaviler arasında 14 günlük krem, merhem, tablet veya vajinal fitil tedavisi; ağızdan 2-3 doz ilaç tedavisi; 6 hafta süreyle haftada bir kez ağızdan veya uzun süreli lokal antifungal ilaç kullanımı bulunur. Tekrarlayan enfeksiyon durumunda cinsel partnerde mantar enfeksiyonu olup olmadığı da incelenmelidir. EÄŸer eÅŸlerden birinde mantar enfeksiyonu ÅŸüphesi varsa cinsel iliÅŸki sırasında mutlaka prezervatif kullanılmalıdır. Doktora baÅŸvurulması gereken durumlar ise mantar enfeksiyonunun belirtilerinin olması tedaviye raÄŸmen belirtilerde azalmanın olmaması ve önceden var olmayan yeni belirtilerin ortaya çıkmasıdır. Peki antibiyotik sonrası vajinal mantar nasıl geçer? Vajinal bölgenin temizliÄŸi ve hijyeni çok önemlidir. Pamuklu iç çamaşırları tercih etmek, düzenli olarak temizlenmek ve parfümsüz ürünler kullanmak gibi hijyen kurallarına dikkat etmek enfeksiyon riskini azaltabilir. Mantar enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sistemini güçlendirecek besinleri tüketmek faydalı olabilir. YoÄŸurt, sarımsak gibi probiyotik ve antifungal özelliklere sahip gıdaları beslenmenize ekleyebilirsiniz. Vajinal mantar enfeksiyonu riskini arttıran bazı faktörler vardır. Bunlar arasında ÅŸekerli yiyeceklerin aşırı tüketimi, dar veya sentetik iç çamaşırı kullanımı, antibiyotikleri gereksiz yere kullanmak ve stres yer alır. Bu faktörlerden kaçınmak enfeksiyon riskinizi azaltabilir.
Vajinal Mantara Ne Ä°yi Gelir?
Vajinal mantar enfeksiyonları için tercih edilebilecek bazı bitkisel tedaviler de bulunur. Vajinal mantar belirtileri için uygulanan tedavi yöntemleri aÅŸağıdaki gibidir:
- Çay aÄŸacı yağı uzun zamandır antifungal özellikleriyle bilinir. Yapılan araÅŸtırmalar bu uçucu yağın mantarları öldürme yeteneÄŸini doÄŸrulamıştır. Özellikle vajinal enfeksiyonlarda sıkça görülen candida albicans üzerinde yapılan çalışmalarda çay aÄŸacı yağı içeren vajinal fitillerin etkili olduÄŸu gösterilmiÅŸtir. Birçok kadın sulandırılmış çay aÄŸacı yağıyla ıslatılmış bir tamponu vajinasına yerleÅŸtirerek enfeksiyonlarının geçtiÄŸini belirtmiÅŸtir. Ancak çay aÄŸacı yağı cildi tahriÅŸ edebilir ve vajinal duvarlar oldukça hassas olduÄŸundan dikkatli olunması gerekir. Bu nedenle çay aÄŸacı yağı esansiyel bir yaÄŸdır ve taşıyıcı bir yaÄŸ ile karıştırılmalıdır. Tampon ıslatılırken 30 gram ılık Hindistan cevizi yağına 3-5 damla çay aÄŸacı yağı eklenerek kullanılabilir. Ayrıca yağın alerji yapmadan önce ön kola 1 damla damlatarak test edilmesi önemlidir.
- Yapılan araÅŸtırmalar yabani kekik yağının Candida albicansın çoÄŸalmasını durdurma yeteneÄŸini gösterir. Bu nedenle kekik yağı içeren kapsüller gece vajinaya yerleÅŸtirilebilir veya tampona uygulanabilir. Ancak esansiyel yaÄŸlar doÄŸrudan cilde uygulanmamalıdır ve kullanmadan önce taşıyıcı bir yaÄŸ ile karıştırılmalıdır. ÖrneÄŸin 30 gram tatlı badem yağı, ılık Hindistan cevizi yağı veya zeytinyağına 3-5 damla esansiyel kekik yağı eklenerek kullanılabilir.
- Bazı probiyotik takviyeleri de maya enfeksiyonuna doÄŸal bir çözüm sunabilir. Vajinal fitiller ÅŸeklinde bulunan probiyotik takviyeler tercih edilebilir.
Vajinal mantarın yanı sıra diÄŸer kadın hastalıkları hakkında da bilgi almak istiyorsanız "Sık Görülen Kadın Hastalıkları" baÅŸlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/yeast-infection/symptoms-causes/syc-20378999
Vajinal mantar enfeksiyonu tedavi edilmezse makat ve kalçalara yayılma riski vardır. EÄŸer tedavi gecikirse enfeksiyon kronik hale gelebilir ve tam olarak iyileÅŸmeyebilir. Bu nedenle erken teÅŸhis ve tedavi, vajinal mantar enfeksiyonları için de önemlidir.
Antibiyotik tedavisinden mümkün olduÄŸunca kaçınmak, saÄŸlıklı beslenme ve düzenli spor yapma, hijyen kurallarına dikkat etme, vajinal duÅŸ yapmamak ve genital temizliÄŸi normal su ile önden arkaya doÄŸru dıştan yapmak, pamuklu iç çamaşırları tercih etmek, ıslak mayo ile uzun süre kalınmamak, ortak kullanılan tuvaletler, epilasyon merkezleri, saunalar gibi alanlarda enfeksiyon riski olduÄŸu için bu alanların kullanımında maksimum özen göstermek.
Bu durumla ilgili olarak Kadın Hastalıkları ve DoÄŸum uzmanına danışmak en uygun seçenek olacaktır. Genellikle hastanın semptomlarına dayanarak teÅŸhis konulabilir ancak gerektiÄŸinde doktor ek testler talep edebilir.
Vajinal mantar ortak kullanım alanlarından ve cinsel iliÅŸki yoluyla geçebilen bir enfeksiyondur. Bu tür mantar enfeksiyonu tuvaletlerde, hamamlarda veya saunalarda bulaÅŸabilir.
Vajinal mantar akıntısı her hastada farklılık gösterebilmekle birlikte genellikle akıntı beyaz veya krem renginde olabilir. Bazı durumlarda krem kıvamında olabilir. Akıntıda çökelek veya peynir kesiÄŸi gibi pütürler oluÅŸabilir. Vajinal mantar genellikle kokulu bir akıntıya neden olmaz, ancak nadiren ekÅŸimsi bir koku fark edilebilir.
Vajinal mantar kaşıntısının tedavisi için çeÅŸitli yöntemler bulunur. Vajinal krem kullanımı ve bitkisel tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Ancak sadece krem veya bitkisel tedavi tek başına genellikle etkili olmaz çünkü enfeksiyon vajinanın içinden kaynaklanır. EÄŸer kiÅŸi cinsel yönden aktif ise fitil tedavisi önerilebilir ancak daha önce cinsel birliktelik yaÅŸamamışsa ağızdan alınan ilaçlar kullanmak gerekebilir. Tedaviye destek olarak da vajinal mantar kremleri kullanılabilir. Ayrıca doÄŸal ve bitkisel tedavi seçenekleri de tedavinin bir parçası olarak kullanılabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonu genellikle vajinal kaşıntı, kızarıklık ve yanma hissine yol açar. Vajinal mantar krem tedavisi genellikle bu belirtileri 2-3 gün içinde azaltır. Ancak sadece krem tedavisi yeterli olmayabilir çünkü enfeksiyon vajinanın iç bölgesinden kaynaklanır. Esas enfeksiyon çözülmediÄŸi sürece hastanın vajinal kaşıntı, akıntı ve kızarıklık gibi ÅŸikayetleri tekrar ortaya çıkabilir.
Vajinal mantar enfeksiyonunun tedavisinde vajinal mantar fitillerinin kullanılması önerilir. Vajinal mantar fitilleri lokal olarak etki göstererek sadece vajinaya etki eder ve bu nedenle tüm vücuda yayılmaz veya karaciÄŸere zarar vermez. Genellikle kısa bir süreli tedavi ile sonuç alınabilir. Fitil uygulaması genellikle gece yatarken yapılır ve bir eldiven veya yaÄŸlı bir krem yardımıyla fitil vajinaya yerleÅŸtirilir. Vajinal mantar fitili tedavisi sonrasında akıntıda bir miktar artış, yanma hissi ve fitilin bir kısmının dışarı çıkması gibi durumlar normaldir.
Vajinal mantar hapı çocuklarda görülen vajinal mantar enfeksiyonlarına sahip olanlara, cinsel yönden aktif olmayan kadınlara, vajinismus sorunu yaÅŸayan hastalara, vajinal fitil veya krem tedavisiyle sonuç alamayan hastalara, kronik vajinal mantar enfeksiyonu olan kadınlara vajinal mantar tedavisi önerilir.
Ä°nsan vücudu uyku düzeni, beslenme alışkanlıkları, stres seviyesi ve egzersiz gibi faktörlerden etkilenir ve bu faktörler bağışıklık sistemini doÄŸrudan etkiler. Zayıf bir bağışıklık sistemi ve ÅŸeker hastalığı riski vajinal mantar enfeksiyonlarının sık ve uzun süreli olmasına yol açabilir. Vajinal mantar enfeksiyonu geçiren hastaların tedaviye katkı saÄŸlamak için bağışıklık sistemini güçlendirmeleri de ayrıca önerilir. Bu amaçla bol miktarda vitamin içeren sebzeler ve meyveler (özellikle C vitamini), doÄŸal ve az iÅŸlenmiÅŸ yiyecekler tercih edilmeli, saÄŸlıksız fast food ürünleri gibi gıdalardan kaçınılmalıdır. Ayrıca tatlı, yaÄŸlı, pasta, kek, kurabiye gibi kan ÅŸekerini yükselten gıdalardan da uzak durulması önemlidir.
Hamilelik döneminde vajinal mantar enfeksiyonu oluÅŸabilir. Bu durum kadınlarda olduÄŸu gibi hamilelerde de görülebilir. Hamilelik hormonlarındaki deÄŸiÅŸiklikler vajinal floranın da deÄŸiÅŸmesine neden olur. Bu nedenle hamile kadınlar vajinal mantar enfeksiyonuna daha yatkın hale gelir. Özellikle düÅŸük riski taşıyan ve bu nedenle vajinal fitil veya krem kullanan gebeler vajinal mantar enfeksiyonuyla daha sık karşılaÅŸabilir. Hamilelikte vajinal mantar tedavisinde ağızdan alınan ilaçlar tercih edilmez. Bunun yerine bebeÄŸe zarar vermeyen tek kullanımlık vajinal fitiller ve kremler tercih edilmelidir.
Diyabet hastalığında kan ÅŸekeri düzeylerinin izlenmesi ve kontrolü büyük önem taşır. Bu amaçla dengeli beslenme ve egzersiz yapmak da gereklidir. Kadın Hastalıkları ve DoÄŸum uzmanının önerdiÄŸi diyabet ilaçlarının düzenli olarak kullanılması önemlidir. Uzun süre yüksek kan ÅŸekeri seviyelerine maruz kalan diyabet hastalarında vajinal mantar enfeksiyonu riski artar. Ayrıca diyabetik hastalarda geçmeyen ve tekrarlayan vajinal mantar enfeksiyonu daha sık görülür. Bu nedenle tekrarlayan mantar enfeksiyonlarından muzdarip olan hastaların diyabet açısından da incelenmesi gerekir.
Enfeksiyona sebep olan etken ortadan kaldırılmadığı sürece enfeksiyon devam eder veya sık sık tekrarlar. Bu yüzden vajinal mantara yol açan altta yatan sorunun önlenmesi veya tedavi edilmesi son derece önemlidir. Kronik vajinal mantar enfeksiyonu olan hastalarda farklı incelemeler yapılması gerekir. Detaylı bir muayene yapılabilir ve kültür ve smear testleri alınabilir. Ayrıca diyabet (ÅŸeker hastalığı) olup olmadığını anlamak için incelenme yapılmalıdır. Bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen herhangi bir hastalığın varlığını anlamak için kan sayımı, idrar testi, vitamin eksikliÄŸi testleri ve HIV gibi viral enfeksiyonların tespiti için gerekli testler de yapılmalıdır.
Vajinal mantar bazı enfeksiyon hastalıkları gibi kiÅŸinin bağışıklık sistemi güçlü olduÄŸunda ve vajinal mantara neden olan etken ortadan kalktığında kendiliÄŸinden geçebilir. Ancak bu durum genellikle uzun bir süreç gerektirir. Bazen bu bekleme sürecinde hastalık daha da ilerleyebilir. Bu yüzden vajinal mantar varsa kendiliÄŸinden geçmesi beklenmemelidir.
EÄŸer vajinal mantar uygun bir ÅŸekilde tedavi edilirse ÅŸikayetlerin azalmaya baÅŸlaması genellikle 1-2 gün içinde görülür. Tam iyileÅŸme ise genellikle 7-10 gün içinde gerçekleÅŸir.
Yorum Ekle
