Sigaranın Zararları Nelerdir?

17 / EKM
2023

Sigara insan sağlığı üzerinde pek çok zararlı etkiye sahip olan bir alışkanlıktır. Bu alışkanlık hem sigara içen kişinin kendi sağlığını olumsuz yönde etkilerken hem de pasif içicilerin sağlığını tehdit eder. Sigaranın zararlarına baktığımızda akciğer hastalıkları, kalp rahatsızlıkları ve kanser gibi ciddi sağlık sorunlarının başta gelen nedenlerinden biri olduğunu görmekteyiz. Ayrıca sigaranın çevreye verdiği zararlar da göz ardı edilemez. Gelin bu blog yazısında “Sigaranın insan sağlığına ne gibi zararları vardır?” sorusuna yanıt arayarak sigaranın zararları konusuna daha yakından bakalım ve toplum olarak daha bilinçli kararlar alabilmek adına bu konuda farkındalık oluşturalım.

Sigara Bağımlılığı Nedir?

Madde bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “bireyin belirli bir psikoaktif maddeye diğer ilgi alanlarına ve objelere nazaran daha fazla değer atfetmesi ve bu maddeye öncelik vermesi” şeklinde ifade edilir. Bu durum aynı zamanda kişinin belirli bir madde kullanımı üzerindeki kontrolünü yitirmesi durumunu da içerir. Sigara ya da nikotin bağımlılığı ise DSÖ tarafından “bireyin her gün en az 1 sigara tüketmesi” olarak tanımlanır. Nikotin sinir sistemini uyarıcı etkilere sahip olan bir maddedir ve düzenli tüketimi sonucunda hem fiziksel hem de psikolojik bağımlılık gelişebilir. Alkol ve uyuşturucu bağımlılıklarının aylar veya günler içerisinde oluşmasına karşıt olarak nikotin bağımlılığı saatler içinde gelişebilir. Kanser, kalp krizi, inme ve depresyon gibi ciddi sağlık problemleri ile direkt bağlantısı olan sigara kullanımını engellemek ve bağımlılık halinde uzmana başvurmak sigaranın sağlığa zararları açısından hayati önem taşır.

Sigaranın Sağlığa Zararları Nelerdir?

Dünya çapında yaygın olarak kullanılan tütün ürünleri arasında sigara en önde gelir ve her yıl 5 milyondan fazla insanın hayatına mal olur. Sigara tüketimi dünya genelinde önlenmesi mümkün olan ve bulaşıcı olmayan hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan ölümlerin başlıca sebebidir. Sigara dumanı 7000'den fazla kimyasal içerir ve bunların yüzlercesi zehirlidir. 70'ten fazlası ise direkt kanserojen etki gösterir. Pil yapımında kullanılan kadmiyum, bataklıklarda bolca bulunan metan gazı, kimyasal endüstride toksik etkileri ile bilinen arsenik, böcek ilacı yapımında kullanılan nikotin, soba ve şofben zehirlenmelerine sebep olan karbonmonoksit gazı, boya sanayinde kullanılan amonyak gibi birçok zararlı madde sigara dumanıyla beraber vücuda giriş yapar. Peki sigaranın zararları nelerdir? Böcek ilacı olarak kullanılan ve sinir sistemi üzerinde uyarıcı bir etkiye sahip olan nikotin, sigara içen insanlarda zamanla psikolojik ve fiziksel bağımlılığa sebep olur. Bu zehirli kimyasalın sağlık üzerindeki sonuçları oldukça zararlıdır. Sigara kullanımı özellikle akciğerler başta olmak üzere vücudun tüm organlarına zarar verir ve çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Her 6 saniyede bir kişi sigaranın neden olduğu sağlık problemleri nedeniyle hayatını kaybeder. Sigaranın zararları kısaca aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• KANSER: Sigara 7000'den fazla kimyasal madde içerir ve bunların 70'ten fazlası kanserojen özelliktedir. Aktif ya da pasif sigara içiciliği akciğer kanseri dahil çok sayıda kanser türü ile doğrudan bağlantılıdır veya kanser tedavi sürecini etkileyebilir. Sigara kullanımı yüzünden kansere bağlı herhangi bir hastalık sonucunda hayatını kaybetme riski 7 kat artarken akciğer kanseri sonucunda ölüm riski 12 ile 24 kat artış gösterir.
• KALP VE DAMAR HASTALIKLARI: Sigara kullanımı ve maruz kalma kalp ve damar hastalıklarının önlenebilir risk faktörlerinden biridir. Sigara dumanında bulunan karbonmonoksit gazı soba ve şofben zehirlenmelerinin de nedeni akciğerlerden kana geçer ve doğrudan hemoglobin adlı kan hücrelerine bağlanır. Oksijeni dokulara taşıma görevi olan bu hücreler karbonmonoksit gazı ile bağlandığında oksijen moleküllerini taşıyamazlar ve bu durum kanın dokulara oksijen taşıma kapasitesini büyük ölçüde azaltır. Bu durum kalbin çalışma yükünü artırır, kan basıncını yükseltir ve kardiyovasküler sistem hastalıklarına yol açar.
• SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI: Sigara dumanı akciğerlerin en hızlı ve yoğun şekilde etkilendiği faktördür. İçindeki zararlı kimyasallardan birisi olan katran, akciğer dokusunda birikerek bu dokuların zamanla hasar görmesine sebep olur. Bu durum solunum kapasitesinin düşmesine ve astım, kronik obstrüktif pulmoner hastalık (KOAH) gibi nefes alma sistemi ile ilişkili ağır hastalıkların ortaya çıkma riskini arttırır. Uzun süreli sigara tüketiminin KOAH riskini %8'den daha fazla artırdığı belirtilebilir.
• BÖBREK HASTALIKLARI: Sigara dumanından alınan nikotin metabolize olduktan sonra kotinine dönüşen farklı bir kimyasal maddeye dönüşür. Bu madde vücuttaki metabolik atıklardan biridir ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Ancak idrarla atılana kadar tüm böbrek sisteminden geçerken böbreklere ve diğer organlara ciddi zararlar verir.
• DEPRESYON: Sigara kullanımı vücudun tüm sistemlerini olumsuz etkilediği gibi ruh sağlığını da büyük ölçüde bozar. Sigara içen ya da pasif içici olarak sigara dumanına maruz kalan kişilerde depresyon belirtileri daha sık görülür. Özellikle nikotin seviyesinin hızla yükselip düşmesi bir kişinin depresyona karşı hassasiyetini önemli ölçüde artırır.
• TİP 2 DİYABET: Sigara kullanımı tip 2 diyabet hastalığının ortaya çıkmasında ciddi bir risk faktörüdür. Geçmişte sigara içmiş olanların tip 2 diyabet olma riski %28 oranında artarken bu oran aktif olarak sigara içmeye devam edenler için çok daha fazladır.

Sigaranın Cilde Zararları Nelerdir?

Sigara içmek cilde birçok zararlı etki yaratır. Sigaranın cilde zararları aşağıdaki gibidir:

• Sigara içmek ciltte erken yaşlanma belirtilerine yol açabilir. Sigara dumanında bulunan serbest radikaller cildin elastikiyetini azaltarak kırışıklık oluşumunu hızlandırır.
• Sigaranın neden olduğu toksinler ciltte leke oluşumuna neden olabilir. Bu lekeler genellikle ellerde ve yüzde görülür.
• Sigara içmek cilt renginde değişime yol açabilir. Solgun bir ten, mat bir görünüm ve donuk bir renk sigara içen kişilerde sıkça karşılaşılan sorunlardır.
• Sigaranın tütün içeriği ve toksinleri cildin yağ üretimini artırabilir ve gözeneklerin tıkanmasına yol açabilir. Sonuç olarak sivilce ve akne gibi cilt problemleri ortaya çıkabilir.
• Sigara içmek cildin nem seviyesinin düşmesine neden olur. Kuruyan cilt daha hassas hale gelir ve çatlaklar oluşabilir.
• Sigara içmek selülit oluşumunu artırabilir. Toksinlerin vücutta birikmesi cilt altındaki yağ dokusunun düzensizleşmesine ve portakal kabuğu görünümünün ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Sigara içmek cilt kanseri riskini artırır. Özellikle dudaklarda, ağız çevresinde ve yüzde cilt kanseri gelişme olasılığı yüksektir.

Sigarayı Bırakmanın Faydaları Nelerdir?

Sigara kullanımı vücuttaki tüm sistemleri doğrudan etkileyerek çeşitli hastalıkların oluşumuna zemin hazırlar. Yani sigaranın insan sağlığına zararları büyüktür. Kanın oksijen taşıma kapasitesinin azalması hücrelerin oksijensiz kalmasına ve kalp krizi ile depresyon dahil pek çok sağlık sorununun ortaya çıkmasına neden olur. Ancak sigaranın bırakılmasından sonra kanın oksijen taşıma yeteneği artar ve hücreler yeterli oksijen seviyesine kavuşur. Sigaranın bırakılmasının ardından geçen süre içerisinde yaşanan sağlık kazanımları aşağıdaki gibidir:

• 20 dakika sonra kan basıncı normalleşir, kan dolaşımında iyileşme görülür.
• 8 saat sonra kanın karbonmonoksit düzeyi düşer ve oksijen yoğunluğu artar.
• 24 saat sonunda sigara kullanımına bağlı olarak 4 kat artan kalp krizi riski azalmaya başlar.
• 48 saatlik periyodun sonunda sinir uçlarındaki tahribat azalır ve tat-koku duyuları iyileşmeye başlar.
• 2 hafta ile 3 ay arasında kan dolaşımı düzelir, akciğer kapasitesi %30 oranında artar. Yürüme, egzersiz yapma ve merdiven çıkma daha kolay hale gelir.
• 1 ay ile 9 ay arasında sinüslerde ve akciğerlerde bulunan sekresyon miktarı azalır, solunum daha sağlıklı hale gelir ve kişi kendini daha enerjik ve dinç hissetmeye başlar.
• 1 yıl boyunca sigara kullanılmadığında, kalp ve damar yapılarında önemli bir iyileşme görülür ve koroner arter hastalığına yakalanma riski neredeyse yarıya düşer.
• 5 yıl sonunda akciğer kanseri evreleri sebebiyle yaşanan ölüm riski yarıya iner. İnme riski ise sigara içmeyen bireylerle aynı düzeye gelir. Ağız, boğaz, yemek borusu, pankreas, mesane ve böbrek ile ilgili kanser riskleri de azalmaktadır.

Sigara bağımlılığıyla mücadelede deneyimli merkezlerin ve profesyonel yöntemlerin yardımı sigarayı bırakma sürecinde önemlidir. Siz de profesyonel yardım alabilirsiniz. Sağlıklı günler dileriz.

KAYNAK: https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/tutun-bagimliligi