Matematik Başarısızlığının Ardındaki Problem: Diskalkuli

 

Matematik, birçok öğrencinin kâbusu. Ancak bazıları için matematik sadece bir sayı dizisi değil aynı zamanda düşünceleri şekillendiren ve problem çözme yeteneğini geliştiren bir araç. Ne yazık ki bazı öğrenciler matematikle ilgili zorluklar yaşayabilir ve bu da onların kendilerini başarısız hissetmelerine neden olabilir. Buna diskalkuli denir. “Diskalkuli nedir?” sorusunun yanıtlarını sizler için derledik.

Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) Nedir?

“Diskalkuli ne demek?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir: Diskalkuli (Matematiksel Öğrenme Zorluğu) ne olursa olsun sayıları ve sembolleri anlamada matematiksel hesaplamalar yapma ve ilişkilendirme konusunda zorluk çeken özel bir öğrenme bozukluğudur. Diskalkulinin kesinlikle zekâ geriliği olmadığını vurgulamak önemlidir. Aksine matematiksel öğrenme sorunu yaşayan birçok kişinin belirli alanlarda yetenekli oldukları bilinir. Bu tür belirgin öğrenme zorluklarına bazen Einstein hastalığı da denilir. Ancak tedavi edilmediği takdirde çocuklarda ciddi psikolojik travmalara yol açabilir ve onların akranlarından geri kalmasına neden olabilir.

Diskalkuli Türleri Nelerdir?

Matematik öğrenme güçlüğü türleri aşağıdaki gibidir:

• İşlemsel Diskalkuli: Bu durumda bireyler sayılar arası ilişkileri yorumlama ve yazılı ya da sözlü matematiksel hesaplamaları tamamlama konusunda zorlanır.
• Grafiksel Diskalkuli: Matematiksel sembollerin anlaşılması ve kullanılması konusunda sorun yaşanır.
• Fikirsel Diskalkuli: Matematik kavramlarının anlaşılmasında güçlük çekerken, bu problemleri olan çocuklar genellikle daha sonra hatırlama konusunda sıkıntı yaşarlar.
• Praktognostik Diskalkuli: Soyut matematik kavramları ve denklemlerde işlem yapma konusunda zorluklar yaşanır.
• Anlamsal Diskalkuli: Matematiksel ifade ve denklemlerin anlaşılması ve özellikle yazılı ifade etmede sorun olur.
• Sözel Diskalkuli: Birey sayıları veya diğer matematiksel kavramları anlamada zorlanırken, matematikle ilgili sembolleri okuma veya yazmada sorun yaşamaz ancak sözlü olarak anlatıldığında zorluk çeker.

Matematik Öğrenme Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Diskalkuli belirtileri ise aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Basit matematiksel işlemler olan toplama, çıkarma, çarpma ve bölmede bile sıkıntı yaşama.
• Matematik problemlerini çözmek için gerekli adım sırasını belirleyememe.
• Çarpım tablosunu hafızaya alamama ya da hızla unutma.
• Hafıza sorunları nedeniyle basit hesaplama yanlışları yapma.
• Matematiksel sembolleri birbirine karıştırma.
• Sağ ve sol kavramlarını ayırt edememe veya bu konuda sürekli hata yapma.
• Dikkat eksikliği, odaklanamama.
• Tarih, saat ve zaman kavramlarını anlamada zorluk yaşama.
• Basit geometrik şekilleri öğrenmekte güçlük çekme.
• İşlem yaparken sürekli el ile saymak zorunda kalma.
• Gündelik yaşamda, alışverişlerde hatalı para verme ya da para üstünü doğru hesaplayamama.
• Bozuk paraları saymada zorlanma.
• Mantıklı ve stratejik oyunlarda sık hata yapma.

Eğer yukarıdaki belirtilerden bazıları ya da tamamını çocuğunuzda fark ederseniz bir uzmana başvurmanız önemlidir. Çocuğunuzun herhangi bir zihinsel problemi yoksa belirli yöntemler ve egzersizler ile bu eksiklikleri büyük oranda düzeltebilirsiniz.

Matematik Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklara Nasıl Yardımcı Olunur?

Diskalkuli olan çocuklara yaklaşım son derece önemlidir. Aile bireyleri olarak ilk adım çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanına başvurmak olmalıdır. Gerekli testleri (örneğin: Diskalkuli ayırıcı testi) ve tıbbi ölçümleri yaptırın. Teşhis konulduysa gereken yönlendirmeyi alın. Suçlayıcı ifadelerden kaçının ve sürekli pozitif motivasyon sağlayın. Farklı matematik problemlerini kullanarak sıkça egzersiz yapın. Sorunu çözene kadar destek olun; çünkü çözememesi onu sinirlendirebilir ya da umutsuz hissettirebilir. Bir kısmını çözmüş olması bile bir başarıdır tebrik edin. Bu egzersizleri oyunlaştırabilirsiniz. Diskalkuliye yardımcı olan eğitici matematik oyunları oynatın. Oyunlaştırma en etkili öğretme metotlarından biridir. Oyun çocuğun dikkatini çeker ve konsantrasyonunu artırır, bu da etkili bir egzersiz biçimidir. Sınıf ve rehberlik öğretmenleriyle iş birliği yapın. Çocuğunuzun özel ihtiyaçlarını onlara aktarın ve duyarlı davranmalarını sağlayın. Öğretmenlerin verdiği önerilere kulak verin ve bilgilerinizi paylaşarak onlara yardımcı olun. Bu yaklaşımla çocuğunuza kişiye özel bir eğitim süreci sunabilirsiniz. Eğer imkânınız varsa özel eğitmen veya eğitim merkezlerinden destek almayı düşünebilirsiniz. Dikkat ve hafıza geliştirme egzersizleri yaptırın. Dikkati artıran oyunlar ve hafızayı güçlendiren oyunlar oynayın. Diskalkulik olan çocuğunuzun ilgi alanlarına ve yeteneklerine odaklanın. Bu şekilde çocuğunuzun yaşama sevincini ve motivasyonunu yükseltebilirsiniz. Matematikle zorlanan çocuklar genellikle "beceriksiz" olarak nitelendirildikleri için başarı hissiyatına ihtiyaç duyarlar. Onların özel yeteneklerini bulup teşvik ederseniz, sıkça başarı deneyimi yaşayabilirler. Basit aritmetik zeka oyunları oynatın. Mantık ve strateji gerektiren oyunlarla problem çözme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olun. Sabırlı olmaya özen gösterin. Basit işlemleri yapamadığında sinirlenmeyin veya pes etmeyin. Sürekli destek vermeye çalışın.

Diskalkuli Tanısı Nasıl Konulur?

Matematikle sorun yaşayan çocuğunuzun akranları tarafından dışlanmasının önüne geçmek, ruhsal problemler ve özgüven kaybını önlemek ve aritmetik ve matematik başarısını artırmak adına erken teşhis ve tedavi kritiktir. Sorun ne kadar erkenden belirlenirse, tedavideki başarı oranı da o kadar yüksek olur. Bu nedenle okul çağındaki çocuklarınızı dikkatlice gözlemlemelisiniz. Belirtiler varsa -yani matematik öğrenmede güçlükle karşılaşıyorsa- çocuğunuzun sosyal ve günlük yaşam becerileri ile zeka düzeyi detaylı bir şekilde incelenmelidir. Bir annenin hamilelik sırasında uyuşturucu ya da alkol kullanımının, çocuğun erken doğup doğmadığının ve çocukta psikomotor bozukluklar, nörolojik problemler veya beyin hastalıkları gibi durumların olup olmadığının araştırılması gereklidir. Diskalkuli ayrıca genetik bir eğilimle de ilişkilidir. Eğer çocuğun bir ebeveyni diskalkuli geçirmişse bu durum kesinlikle bir uzmana belirtilmelidir. Bu tür durumların değerlendirilmesi, doğru tanı konulmasına yardımcı olacaktır.

Diskalkuli (Matematik Öğrenme Güçlüğü) Tarama Testi

Diskalkuli testi matematiksel yetenekleri değerlendirmek üzere tasarlanmıştır ve sayısal mantığı ve zihinsel matematiği inceler. Ayrıca dikkat eksikliği ve matematik öğrenmede zorluk çıkaran sebepleri de değerlendirir. Bu testler bireyin zayıf noktalarını tespit edebilirken güçlü yönlerini de belirleyebilir. Matematik öğrenme güçlüğü testi yazılı bir sınava benzer şekilde kağıt üzerinde yapılabileceği gibi bilgisayar ortamında veya sözlü ve görsel olarak da uygulanabilir. Bu testlerin bazıları zihinsel hesaplama, matematiksel akıcılık yani işlemleri sürdürebilme, niceliksel mantık ve hesaplama yeteneklerini ölçer.

Wechsler Bireysel Başarı Testi, Matematiksel Akıcılık ve Hesaplama Testi, Kapsamlı Matematik Yetenekleri Testi, Woodcock-Johnnson IV (WJ IV) Hesaplama alt testi bunlara örnek olarak verilebilir.

Matematik Öğrenme Güçlüğü Nasıl Tedavi Edilir?

En etkin diskalkuli tedavisi eğitimdir çünkü matematik öğrenme güçlüğü bir hastalık değildir. Her ne kadar tıbbi kontrollerde hasta olarak adlandırılsanız da diskalkuli beynin öğrenme işlevlerindeki farklılık nedeniyle oluşur. Yukarıda tedavi olarak adlandırdığımız eğitim bu konular hakkında bilinçli olmak ve çocuğun özel eğitim programlarıyla desteklenmesini içerir. Diskalkulik çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) belirtileri görülebileceği için bu rahatsızlığın tedavisi önerilir. Çocuk Psikiyatri biriminden randevu alarak uzman bir psikiyatristten yardım alabilirsiniz. Uzman çeşitli matematik öğrenme bozukluğu testleri yapar, durumu teşhis eder ve varsa tetikleyici yan hastalıkların tedavisini sağlar. Diskalkuli için spesifik bir tedavi (ilaç veya cerrahi müdahale gibi) bulunmamaktadır. En etkili tedavi yöntemlerini değerlendirmek ve eğitime odaklanmak önemlidir.

Matematik Öğrenme Bozukluğu Olan Çocukları Zorlayan Problemler

Matematik öğrenme bozukluğuna sahip çocuklar ne yazık ki arkadaşları tarafından alay konusu olabilir. Dahası bilinçsiz bir öğretmenin onlara aptal ya da tembel gibi aşağılayıcı ifadeler kullanması durumu daha kötü hale getirebilir. Bilinçsiz anne-babalar genellikle diskalkulik çocukların matematik dışındaki konulardaki yeteneklerini "Eğer istesen yaparsın", "Aklın yaramazlıkta çalışıyor" gibi yanlış yorumlarla değerlendirir. Bu tür yanılgılara düşmek doğru değildir. Eğer çocuğunuz bazı konularda yetenekliyse bu zeka geriliği olmadığını gösterir. Matematik dışında normal becerilere sahipse, bu da zekasıyla ilgili bir problemi olmadığını işaret eder. Bu nedenle kendi başınıza yorum yapmak yerine bir an önce uzman bir çocuk psikiyatristinden destek almalısınız.

Diskalkulik çocukların durumunu sağlıklı bir şekilde analiz edemeyen aile ve çevre çocukların ruh sağlığına zarar verebilir. Kendini doğru ifade edemeyen ve aşağılanmaya maruz kalan çocuklar zamanla motivasyonlarını kaybeder ve sorumluluklardan kaçma eğilimi gösterir. Topluma kapalı ve kendilik bilincini yitiren çocukların toplumdan ayrı düşme ve ciddi psikolojik problemlerle karşılaşma riskleri her zaman mevcuttur. Bu tür olumsuz durumları önlemek adına ailenin ve sosyal çevrenin bu konuda aydınlatılması şarttır. Çocuğun yeteneklerinin desteklenmesi ve kişisel gelişimine yardımcı olunması önemlidir. Bunu başarmanın en etkili yöntemi ise doğru bir eğitim yaklaşımı ve yardımcı egzersizler uygulamaktır.

Evde Yapılabilecek En İyi 5 Diskalkuli Egzersizi:

Matematik öğrenme güçlüğünü yaşayan çocuklar için yapılabilecek bazı çalışmalar bulunur. Diskalkuli egzersizleri olarak adlandırılan bu çalışmalar aşağıdaki gibidir:

• Tahmin Etme: Bu oyun ölçüm tahminlerine (ağırlık, uzunluk, miktar) dayanır. Marketten döndüğünüzde veya beraber alışverişe gittiğinizde poşetlerde kaç ürün olduğunu sorarak eğlenceli oyunlar yapabilirsiniz. Örneğin "Poşette kaç çilek var? Poşette kaç elma var?"
• Anıları Canlandırma: Bu neşeli bir hafıza oyunudur. Daha önce gerçekleştirdiğiniz bir etkinlik hakkında çeşitli sorular sorduğunuzda çocuğunuzun hafızasını canlandırabilirsiniz. Örneğin "Geçen Pazar parka gittiğimizde hangi oyuncağı kullandın?" Diye sorarak hangi oyuncakları ne sırayla ve kaç kez kullandığını hatırlamasını sağlayabilirsiniz.
• Birlikte Pişirme: Çocuğunuzla birlikte basit bir yemek tarifi seçin ve malzemeleri toplama, sayma ve ölçme işlemlerinden çocuğunuzu sorumlu tutun. Çocuğunuzun sevdiği bir tatlı tarifini seçmek bu oyunu daha eğlenceli hale getirebilir.
• Telefon Numaralarını Hatırlama Oyunu: Örneğin aile üyelerini ararken telefon numaralarını ezberlemesini sağlayabilir ve numarayı girerken hatırladığı rakamları söylemesini isteyebilirsiniz. İlk üç rakamı hatırladığında devamını getirmesi için ona yardım edin.
• Rol Yapma: Birlikte bir mağazada olduğunuzu hayal edin. Çocuğunuz mağaza çalışanı olabilir siz de müşteri rolünü üstlenebilirsiniz. Evdeki bazı eşyaların size satılmasını talep edin ve kaç para üstü vereceğini hesaplatabilirsiniz. Elbette rol senaryoları çeşitlendirilebilir.

 

KAYNAK: https://link.springer.com/article/10.1007/s007870070009