Yanığa Ne İyi Gelir?

 

Herkesin hayatında en az bir kez karşılaÅŸtığı ufak tefek kazaların baÅŸrol oyuncusu: Yanıklar. ÇoÄŸumuz için bu durum hemen bir bardak soÄŸuk suya koÅŸmak veya aloe vera jeli sürmekle çözülüyor. Ancak yanığın derecesine ve tipine göre evde uygulanabilecek tedaviler deÄŸiÅŸebiliyor. Ä°ÅŸte “Yanığa ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı ve bilinmesi gerekenler:

Yanık Nedir?

Yanık aşırı ısı, güneÅŸin zararlı ışınları, kimyasal maddeler, elektrik veya radyasyonun ciltle temas etmesi sonucunda oluÅŸan doku hasarıdır. Isının yoÄŸunluÄŸu ve/veya maruz kalma süresi nedeniyle özellikle hızla tedavi edilmeyen yanıklar derinin üstten alt katmanlara kadar önemli zararlara yol açabilir. Ayrıca yanıklar sadece etkilediÄŸi alanı deÄŸil tüm vücudu da negatif yönde etkiler ve ÅŸiddetine baÄŸlı olarak farklı derecelere ayrılır. Bu dereceler genellikle 1., 2. ve 3. olarak tanımlanır ve hangi deri tabakalarının zarar gördüÄŸüne baÄŸlı olarak belirlenir. Bir yanık durumunda acilen yapılması gereken ilk eylem yanık olan bölgenin soÄŸuk suya batırılmasıdır. SoÄŸuk su veya soÄŸuk kompres uygulaması ile yanığın ÅŸiddetini azaltabilirsiniz ancak çok soÄŸuk su kullanmamaya dikkat etmek önemlidir ki bu durum yanığın daha fazla tahriÅŸ olmasına neden olmasın.

Yanık Dereceleri Nelerdir?

Yanıklar genellikle 1., 2., ve 3. derece olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırma yanığın derinin üst, orta ve tüm katmanlarını ne ölçüde etkilediÄŸine göre belirlenir. Ancak yanığın derecesini belirlerken yanığın geniÅŸliÄŸi, yerleÅŸim yeri, enfeksiyon riski, hastanın yaşı, solunum yolu zararı ve var olan baÅŸka saÄŸlık sorunları gibi faktörler de dikkate alınır. Yanık dereceleri ÅŸöyle sıralanabilir:

Birinci derece (yüzeysel) yanıklar: Birinci derece yanıklar sadece cildin en yüzey tabakası olan epidermisi etkiler. Bu tip yanıklarda cilt kırmızı, kuru, ÅŸiÅŸ ve kabarcıksız görünür. Yanık alanında aÄŸrı olabilir. GüneÅŸ yanığı bu tür bir yanığın tipik bir örneÄŸidir. Bu türden yanıklar genellikle kalıcı doku hasarına neden olmaz ve genelde cilt renginde hafif bir deÄŸiÅŸiklik yapar. Deri 1-2 hafta içinde yüzeyden dökülür ve genellikle iz bırakmadan iyileÅŸir.

Ä°kinci derece yanıklar: Ä°kinci derece yanıklar hem cildin üst tabakası olan epidermisi hem de altta bulunan dermis tabakasını etkiler. Yanıkların fiziki görüntüsü, kırmızılık, beyazlaÅŸma, su dolu kabarcıklar (bül), lekelenme ve ÅŸiÅŸlik ÅŸeklinde olabilir. Ä°kinci derece yanıklar birinci dereceye kıyasla daha ağır doku hasarı, daha yoÄŸun aÄŸrı ve iltihaplanmaya karşı daha fazla hassasiyet gösterir. Ä°kinci derece yanıkların tedavisi genellikle pansumanlar ile gerçekleÅŸtirilir ve iyileÅŸme süreci 2-3 hafta sürer. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Üçüncü derece yanıklar: Üçüncü derece yanıklar ise en ciddi yanık türleridir. Bu yanıklar derinin tüm katmanlarını (epidermis ve dermis) yok ederken, yaÄŸ tabakasına kadar etki eder ve kalıcı hasara yol açabilecek kas ve tendonlardaki dokulara zarar verir. Üçüncü derece yanıkların rengi genellikle kahverengi, siyah veya beyazımsı-sarıdır ve tahrip olan sinir uçları nedeniyle aÄŸrı hissi bulunmaz. Bu tür yanıkların tedavisi cerrahi müdahale, yoÄŸun tedavi ve rehabilitasyon gerektirir. Enfeksiyon riskine ek olarak ödem oluÅŸma ihtimali de oldukça yüksektir. Üçüncü derece yanığın iyileÅŸme süresi oldukça uzundur ve deride yanık izi kalır.

Yanık ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Yanıklar temel olarak fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Fiziksel yanıklar ısı, güneÅŸ, elektrik, radyasyon, sürtünme ve donma nedeniyle oluÅŸurken kimyasal yanıklar asit veya alkali maddelerin yol açtığı yanıklardır. Özellikle yüksek ısının neden olduÄŸu fiziksel yanıklarda soÄŸuk su uygulaması etkili bir tedavi yöntemi olabilir. Ayrıca aÄŸrı kesiciler, merhemler ve güneÅŸ kremi de yanığın iyileÅŸmesine yardımcı olabilir.

Yanığa Ne İyi Gelir?

Yüksek sıcaklık sonucu meydana gelen yanıklarda ilk yapılması gereken ÅŸey soÄŸuk kompres uygulamak veya yanan bölgeyi soÄŸuk suya tutmaktır. SoÄŸuk suya tutma iÅŸlemi yanığın aÄŸrısını hafifletecek ve iltihaplanmayı önleyecektir. Yanma durumunda 10-15 dakika ya da aÄŸrının geçene kadar soÄŸuk kompres uygulanmalıdır. Daha sonra enfeksiyon riskini engellemek için serin, temiz, nemli ve yapışmayan steril bir bez ile yanık bölgesi örtülmelidir. SoÄŸuk kompres uygulaması doÄŸru ölçüde kullanıldığında yanıklara iyileÅŸme katkısı saÄŸlar. Ancak yanmış bölgeyi aşırı soÄŸuk suya batırmak aÄŸrının artmasına neden olabilir. Ä°lk yardım tedbirleri arasında soÄŸuk su kompresiyle beraber aloe vera jel, antibiyotik merhemler, aÄŸrı kesiciler, bal, yanık kremleri ve yanığın üzerinin yapışmayacak bir bandaj ile örtülmesi yer alır. Yanığı hafifletmek için uygulanabilecek çeÅŸitli yöntemler ÅŸöyledir:

• Yanığın enfeksiyon kapmaması için steril ve nemli bir bandajla kapatılması büyük önem taşır.
• Antiinflamatuar niteliklere sahip olan aloe vera jelini veya kremi nazikçe sürerek cildin nemlenmesini saÄŸlamak mümkündür.
• Doktorunuzun yanığın durumuna göre tavsiye ettiÄŸi antibiyotik merhemler yanık tedavisinde etkili olur.
• Yanık kremleri anti-inflamatuar özellikleri sayesinde yanığın ÅŸiddetini azaltır ve potansiyel enfeksiyonları engeller.
• Özellikle ibuprofen gibi aÄŸrı kesiciler yanık sonucu oluÅŸan aÄŸrı ve acıları hafifletir. Ancak dozaj konusunda doktora baÅŸvurmak önemlidir.
• Yanıklar nedeniyle vücutta su kaybı yaÅŸanabilir. Bol su tüketmek hem yanığın iyileÅŸmesine yardımcı olur hem de sıvı kaybını dengelemeye yardımcı olur.
• Yanmış cilt hassastır ve güneÅŸ ışığına maruz kalmamalıdır. Bu nedenle güneÅŸi engelleyecek giysiler giymek gereklidir.
• Yanıklar kabarcık oluÅŸumuna yol açabilir. Bu kabarcıkları patlatmamak daha fazla tahriÅŸi ve doku hasarını önler.
• Birinci ya da ikinci seviye yanıklar söz konusu olduÄŸunda antibakteriyel, antiviral, antiinflamatuar ve antioksidan özellikleri bulunan balı yanık bölgesine direkt olarak uygulayabilirsiniz.

 

Peki su toplayan yanığa ne iyi gelir? Su toplayan yanık durumunda öncelikle soÄŸuk su uygulaması tavsiye edilir. Ancak bu yöntem sadece hafif yanıklar için geçerlidir ve derin yanıklarda profesyonel tıbbi yardım alınmalıdır. Yanığa direk buz koymaktan kaçının, bu daha fazla hasara neden olabilir. Yanık bölgesini temiz tutun ve antibakteriyel merhemler kullanarak enfeksiyon riskini azaltın. Ayrıca yanığın iyileÅŸme sürecini desteklemek için bol miktarda su içmeyi unutmayın. EÄŸer yanığınız kabarcıklar oluÅŸturuyor veya aÄŸrınız devam ediyorsa, mutlaka bir saÄŸlık profesyoneline baÅŸvurun.

Yanık Ä°zi Nasıl Geçer?

Ciltte oluÅŸan yanık izlerini hafifletmek için çeÅŸitli yöntemler kullanılır. Bunlar arasında antibiyotik içerikli merhemler, yanık kremleri, aÄŸrı kesiciler, aloe vera jeli, masaj ve basınç tedavisi, lazer tedavisi ve ciddi durumlarda cerrahi müdahale yer alır. Yanık izini azaltmada etkili olan faktörler ÅŸunlardır:

• AÄŸrı kesici ilaçlar
• Aloe vera jeli
• Antibiyotik içeren merhemler
• Antioksidan bakımından zengin bir beslenme programı
• Bol miktarda su tüketimi
• Cerrahi iÅŸlemler
• Lazer tedavisi
• Masaj ve basınç tedavileri
• Vitamin takviyesi
• Yanık kremleri

Birinci Derece Yanığa Ne İyi Gelir?

“Birinci derece yanığa ne iyi gelir evde neler yapılabilir?” diye merak ediyorsanız sadece derinin üst katmanını etkileyen birinci derece yanıklara karşı uygulanabilecek bazı metotlar bulunduÄŸunu bilmelisiniz. KiÅŸi derhal yanma sebebinden uzaklaÅŸtırılmalıdır. Yanan cilde soÄŸuk kompres uygulanmalıdır. Nemli bir bezle yanık bölgesi üzerinde aÄŸrı hafifletilmelidir. Buz kullanılmamalıdır. Yanık bölgesindeki yüzük, bilezik, saat gibi nesneler hızla çıkarılmalıdır. Yanan giysiler kesilerek çıkartılmalı, soyulmamalıdır. AÄŸrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Ä°kinci ve Üçüncü Derece Yanığa Ne Ä°yi Gelir?

Peki 2. derece yanığa ne iyi gelir? Ä°kinci ve üçüncü derece yanıklar daha ciddi yanıklar olarak kabul edilir. Bu tür yanıklar için önerilen yöntemler ise ÅŸunlardır:

• KiÅŸinin ateÅŸten güvenli bir ÅŸekilde uzaklaÅŸtırılması ve üzerindeki ateÅŸin söndürülmesi gereklidir.
• Elektrik kaynaklı yanıklarda, elektrik kaynağının kapalı olduÄŸundan emin olunmalıdır.
• Yanan materyalle temasın derhal kesilmesi gerekmektedir.
• Yanan veya sıcak giysiler ve takılar, kemerler gibi eÅŸyalar çıkartılmalıdır.
• Giysiler ciltte yapışmışsa, etrafını keserek veya yırtarak çıkartın.
• Yanık alanını soÄŸuk ve nemli bir bandaj ya da temiz bir bezle kaplayın.
• Yanık bölgesini soÄŸuk suya tutarak acil saÄŸlık hizmetlerine baÅŸvurun.
• Büyük ve ağır yanıkların su ile temas ettirilmemesi gerekmektedir. Bu, ciddi bir hipotermiye (vücut ısısının aşırı düÅŸmesi) neden olabilir. Mümkün olduÄŸunda yanan bölgeyi kalp hizasının üzerinde tutun. Åžok semptomlarına (bilinç kaybı, solgun cilt tonu veya sığ nefes alma gibi) dikkatli olun.

Yanıkta Yapılmaması Gerekenler Nelerdir?

SoÄŸuk su kompres uygulaması yanıklarda genellikle en hızlı ve rahatlama saÄŸlayan yöntemdir. Ancak uzun süreli buz kompres uygulamaları zarara yol açabilir. Elektrik yanığı olan hastalara kesinlikle su ile müdahalede bulunulmamalıdır. Yanığın ardından oluÅŸan su kabarcıkları, proteinden zengin bir sıvı taşır ve üstteki ölü tabakanın alttaki dokularını koruma iÅŸlevi görür ve bu kabarcıklar patlatılmamalıdır. DiÅŸ macunu, yoÄŸurt, zeytinyağı, yumurta akı gibi maddelerin yanığa sürülmesi yaygındır ancak bu durum yanığın iyileÅŸmesine yardımcı olmaz tam tersine enfeksiyon riskini artırabilir.

Peki yanık acısına ne iyi gelir? Yanık acısını hafifletmek için öncelikle yanmış bölgeyi soÄŸuk su altında tutun. Bu derideki ısıyı düÅŸürerek yanmanın daha fazla hasar vermesini önleyecektir. Ardından aloe vera jelini doÄŸrudan yanığa uygulayabilirsiniz. Aloe vera cilt üzerinde yatıştırıcı ve iyileÅŸtirici bir etkiye sahiptir. Ancak herhangi bir ÅŸüpheniz varsa ya da yanığınız ciddiyse, hemen tıbbi yardım alın. Unutmayın ki evde tedavi genellikle hafif yanıklar için geçerlidir ve daha ciddi durumlar profesyonel tıbbi müdahale gerektirir.

 

KAYNAK: 

https://www.aad.org/public/everyday-care/injured-skin/burns/treat-minor-burns

https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-burns

SIK SORULAN SORULAR