Yanığa Ne İyi Gelir?

 

Herkesin hayatında en az bir kez karşılaştığı ufak tefek kazaların başrol oyuncusu: Yanıklar. Çoğumuz için bu durum hemen bir bardak soğuk suya koşmak veya aloe vera jeli sürmekle çözülüyor. Ancak yanığın derecesine ve tipine göre evde uygulanabilecek tedaviler değişebiliyor. İşte “Yanığa ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı ve bilinmesi gerekenler:

Yanık Nedir?

Yanık aşırı ısı, güneşin zararlı ışınları, kimyasal maddeler, elektrik veya radyasyonun ciltle temas etmesi sonucunda oluşan doku hasarıdır. Isının yoğunluğu ve/veya maruz kalma süresi nedeniyle özellikle hızla tedavi edilmeyen yanıklar derinin üstten alt katmanlara kadar önemli zararlara yol açabilir. Ayrıca yanıklar sadece etkilediği alanı değil tüm vücudu da negatif yönde etkiler ve şiddetine bağlı olarak farklı derecelere ayrılır. Bu dereceler genellikle 1., 2. ve 3. olarak tanımlanır ve hangi deri tabakalarının zarar gördüğüne bağlı olarak belirlenir. Bir yanık durumunda acilen yapılması gereken ilk eylem yanık olan bölgenin soğuk suya batırılmasıdır. Soğuk su veya soğuk kompres uygulaması ile yanığın şiddetini azaltabilirsiniz ancak çok soğuk su kullanmamaya dikkat etmek önemlidir ki bu durum yanığın daha fazla tahriş olmasına neden olmasın.

Yanık Dereceleri Nelerdir?

Yanıklar genellikle 1., 2., ve 3. derece olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırma yanığın derinin üst, orta ve tüm katmanlarını ne ölçüde etkilediğine göre belirlenir. Ancak yanığın derecesini belirlerken yanığın genişliği, yerleşim yeri, enfeksiyon riski, hastanın yaşı, solunum yolu zararı ve var olan başka sağlık sorunları gibi faktörler de dikkate alınır. Yanık dereceleri şöyle sıralanabilir:

Birinci derece (yüzeysel) yanıklar: Birinci derece yanıklar sadece cildin en yüzey tabakası olan epidermisi etkiler. Bu tip yanıklarda cilt kırmızı, kuru, şiş ve kabarcıksız görünür. Yanık alanında ağrı olabilir. Güneş yanığı bu tür bir yanığın tipik bir örneğidir. Bu türden yanıklar genellikle kalıcı doku hasarına neden olmaz ve genelde cilt renginde hafif bir değişiklik yapar. Deri 1-2 hafta içinde yüzeyden dökülür ve genellikle iz bırakmadan iyileşir.

İkinci derece yanıklar: İkinci derece yanıklar hem cildin üst tabakası olan epidermisi hem de altta bulunan dermis tabakasını etkiler. Yanıkların fiziki görüntüsü, kırmızılık, beyazlaşma, su dolu kabarcıklar (bül), lekelenme ve şişlik şeklinde olabilir. İkinci derece yanıklar birinci dereceye kıyasla daha ağır doku hasarı, daha yoğun ağrı ve iltihaplanmaya karşı daha fazla hassasiyet gösterir. İkinci derece yanıkların tedavisi genellikle pansumanlar ile gerçekleştirilir ve iyileşme süreci 2-3 hafta sürer. Ancak bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.

Üçüncü derece yanıklar: Üçüncü derece yanıklar ise en ciddi yanık türleridir. Bu yanıklar derinin tüm katmanlarını (epidermis ve dermis) yok ederken, yağ tabakasına kadar etki eder ve kalıcı hasara yol açabilecek kas ve tendonlardaki dokulara zarar verir. Üçüncü derece yanıkların rengi genellikle kahverengi, siyah veya beyazımsı-sarıdır ve tahrip olan sinir uçları nedeniyle ağrı hissi bulunmaz. Bu tür yanıkların tedavisi cerrahi müdahale, yoğun tedavi ve rehabilitasyon gerektirir. Enfeksiyon riskine ek olarak ödem oluşma ihtimali de oldukça yüksektir. Üçüncü derece yanığın iyileşme süresi oldukça uzundur ve deride yanık izi kalır.

Yanık Çeşitleri Nelerdir?

Yanıklar temel olarak fiziksel ve kimyasal olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Fiziksel yanıklar ısı, güneş, elektrik, radyasyon, sürtünme ve donma nedeniyle oluşurken kimyasal yanıklar asit veya alkali maddelerin yol açtığı yanıklardır. Özellikle yüksek ısının neden olduğu fiziksel yanıklarda soğuk su uygulaması etkili bir tedavi yöntemi olabilir. Ayrıca ağrı kesiciler, merhemler ve güneş kremi de yanığın iyileşmesine yardımcı olabilir.

Yanığa Ne İyi Gelir?

Yüksek sıcaklık sonucu meydana gelen yanıklarda ilk yapılması gereken şey soğuk kompres uygulamak veya yanan bölgeyi soğuk suya tutmaktır. Soğuk suya tutma işlemi yanığın ağrısını hafifletecek ve iltihaplanmayı önleyecektir. Yanma durumunda 10-15 dakika ya da ağrının geçene kadar soğuk kompres uygulanmalıdır. Daha sonra enfeksiyon riskini engellemek için serin, temiz, nemli ve yapışmayan steril bir bez ile yanık bölgesi örtülmelidir. Soğuk kompres uygulaması doğru ölçüde kullanıldığında yanıklara iyileşme katkısı sağlar. Ancak yanmış bölgeyi aşırı soğuk suya batırmak ağrının artmasına neden olabilir. İlk yardım tedbirleri arasında soğuk su kompresiyle beraber aloe vera jel, antibiyotik merhemler, ağrı kesiciler, bal, yanık kremleri ve yanığın üzerinin yapışmayacak bir bandaj ile örtülmesi yer alır. Yanığı hafifletmek için uygulanabilecek çeşitli yöntemler şöyledir:

• Yanığın enfeksiyon kapmaması için steril ve nemli bir bandajla kapatılması büyük önem taşır.
• Antiinflamatuar niteliklere sahip olan aloe vera jelini veya kremi nazikçe sürerek cildin nemlenmesini sağlamak mümkündür.
• Doktorunuzun yanığın durumuna göre tavsiye ettiği antibiyotik merhemler yanık tedavisinde etkili olur.
• Yanık kremleri anti-inflamatuar özellikleri sayesinde yanığın şiddetini azaltır ve potansiyel enfeksiyonları engeller.
• Özellikle ibuprofen gibi ağrı kesiciler yanık sonucu oluşan ağrı ve acıları hafifletir. Ancak dozaj konusunda doktora başvurmak önemlidir.
• Yanıklar nedeniyle vücutta su kaybı yaşanabilir. Bol su tüketmek hem yanığın iyileşmesine yardımcı olur hem de sıvı kaybını dengelemeye yardımcı olur.
• Yanmış cilt hassastır ve güneş ışığına maruz kalmamalıdır. Bu nedenle güneşi engelleyecek giysiler giymek gereklidir.
• Yanıklar kabarcık oluşumuna yol açabilir. Bu kabarcıkları patlatmamak daha fazla tahrişi ve doku hasarını önler.
• Birinci ya da ikinci seviye yanıklar söz konusu olduğunda antibakteriyel, antiviral, antiinflamatuar ve antioksidan özellikleri bulunan balı yanık bölgesine direkt olarak uygulayabilirsiniz.

 

Peki su toplayan yanığa ne iyi gelir? Su toplayan yanık durumunda öncelikle soğuk su uygulaması tavsiye edilir. Ancak bu yöntem sadece hafif yanıklar için geçerlidir ve derin yanıklarda profesyonel tıbbi yardım alınmalıdır. Yanığa direk buz koymaktan kaçının, bu daha fazla hasara neden olabilir. Yanık bölgesini temiz tutun ve antibakteriyel merhemler kullanarak enfeksiyon riskini azaltın. Ayrıca yanığın iyileşme sürecini desteklemek için bol miktarda su içmeyi unutmayın. Eğer yanığınız kabarcıklar oluşturuyor veya ağrınız devam ediyorsa, mutlaka bir sağlık profesyoneline başvurun.

Yanık İzi Nasıl Geçer?

Ciltte oluşan yanık izlerini hafifletmek için çeşitli yöntemler kullanılır. Bunlar arasında antibiyotik içerikli merhemler, yanık kremleri, ağrı kesiciler, aloe vera jeli, masaj ve basınç tedavisi, lazer tedavisi ve ciddi durumlarda cerrahi müdahale yer alır. Yanık izini azaltmada etkili olan faktörler şunlardır:

• Ağrı kesici ilaçlar
• Aloe vera jeli
• Antibiyotik içeren merhemler
• Antioksidan bakımından zengin bir beslenme programı
• Bol miktarda su tüketimi
• Cerrahi işlemler
• Lazer tedavisi
• Masaj ve basınç tedavileri
• Vitamin takviyesi
• Yanık kremleri

Birinci Derece Yanığa Ne İyi Gelir?

“Birinci derece yanığa ne iyi gelir evde neler yapılabilir?” diye merak ediyorsanız sadece derinin üst katmanını etkileyen birinci derece yanıklara karşı uygulanabilecek bazı metotlar bulunduğunu bilmelisiniz. Kişi derhal yanma sebebinden uzaklaştırılmalıdır. Yanan cilde soğuk kompres uygulanmalıdır. Nemli bir bezle yanık bölgesi üzerinde ağrı hafifletilmelidir. Buz kullanılmamalıdır. Yanık bölgesindeki yüzük, bilezik, saat gibi nesneler hızla çıkarılmalıdır. Yanan giysiler kesilerek çıkartılmalı, soyulmamalıdır. Ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

İkinci ve Üçüncü Derece Yanığa Ne İyi Gelir?

Peki 2. derece yanığa ne iyi gelir? İkinci ve üçüncü derece yanıklar daha ciddi yanıklar olarak kabul edilir. Bu tür yanıklar için önerilen yöntemler ise şunlardır:

• Kişinin ateşten güvenli bir şekilde uzaklaştırılması ve üzerindeki ateşin söndürülmesi gereklidir.
• Elektrik kaynaklı yanıklarda, elektrik kaynağının kapalı olduğundan emin olunmalıdır.
• Yanan materyalle temasın derhal kesilmesi gerekmektedir.
• Yanan veya sıcak giysiler ve takılar, kemerler gibi eşyalar çıkartılmalıdır.
• Giysiler ciltte yapışmışsa, etrafını keserek veya yırtarak çıkartın.
• Yanık alanını soğuk ve nemli bir bandaj ya da temiz bir bezle kaplayın.
• Yanık bölgesini soğuk suya tutarak acil sağlık hizmetlerine başvurun.
• Büyük ve ağır yanıkların su ile temas ettirilmemesi gerekmektedir. Bu, ciddi bir hipotermiye (vücut ısısının aşırı düşmesi) neden olabilir. Mümkün olduğunda yanan bölgeyi kalp hizasının üzerinde tutun. Şok semptomlarına (bilinç kaybı, solgun cilt tonu veya sığ nefes alma gibi) dikkatli olun.

Yanıkta Yapılmaması Gerekenler Nelerdir?

Soğuk su kompres uygulaması yanıklarda genellikle en hızlı ve rahatlama sağlayan yöntemdir. Ancak uzun süreli buz kompres uygulamaları zarara yol açabilir. Elektrik yanığı olan hastalara kesinlikle su ile müdahalede bulunulmamalıdır. Yanığın ardından oluşan su kabarcıkları, proteinden zengin bir sıvı taşır ve üstteki ölü tabakanın alttaki dokularını koruma işlevi görür ve bu kabarcıklar patlatılmamalıdır. Diş macunu, yoğurt, zeytinyağı, yumurta akı gibi maddelerin yanığa sürülmesi yaygındır ancak bu durum yanığın iyileşmesine yardımcı olmaz tam tersine enfeksiyon riskini artırabilir.

Peki yanık acısına ne iyi gelir? Yanık acısını hafifletmek için öncelikle yanmış bölgeyi soğuk su altında tutun. Bu derideki ısıyı düşürerek yanmanın daha fazla hasar vermesini önleyecektir. Ardından aloe vera jelini doğrudan yanığa uygulayabilirsiniz. Aloe vera cilt üzerinde yatıştırıcı ve iyileştirici bir etkiye sahiptir. Ancak herhangi bir şüpheniz varsa ya da yanığınız ciddiyse, hemen tıbbi yardım alın. Unutmayın ki evde tedavi genellikle hafif yanıklar için geçerlidir ve daha ciddi durumlar profesyonel tıbbi müdahale gerektirir.

 

KAYNAK: 

https://www.aad.org/public/everyday-care/injured-skin/burns/treat-minor-burns

https://www.healthline.com/health/home-remedies-for-burns

SIK SORULAN SORULAR