Öksürük Nedir? Öksürüğe Dair Bilinmesi Gerekenler

14 / KAS
2023

Kışın yaklaÅŸmasıyla beraber, soÄŸuk hava ve mevsimsel hastalıkların tüm ÅŸiddetiyle hayatımıza girdiÄŸi ÅŸu günlerde evlerimizden iÅŸyerlerimize kadar her yerde sıkça duyduÄŸumuz öksürük sesleri saÄŸlığımızı koruma konusunda ne denli önemli olduÄŸunu bir kez daha hatırlatmaktadır. Peki bu yaygın semptomun nedenleri ve çözüm yolları ile ilgili gerçekten ne kadar bilgi sahibiyiz? Öksürük nedir ve nasıl engellenebilir? Ä°ÅŸte bilinmesi gerekenler:

Öksürük ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Öksürük vücudun solunum yollarını temizlemeye yönelik doÄŸal bir refleksidir ve çeÅŸitli sebeplerle meydana gelebilir. Öksürük türlerini anlamak tedavi sürecinde önemli bir rol oynar. Bu baÄŸlamda öncelikle öksürük çeÅŸitlerini sınıflandırmak gerekir. Öksürük süresine göre üç ana kategoriye ayrılır: akut, subakut ve kronik.

• Akut öksürük genellikle 3 haftadan daha kısa süren ve ani baÅŸlayan bir öksürük türüdür. SoÄŸuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkar.
• Subakut öksürük ise 3 ile 8 hafta arasında devam eden öksürüklere denir. Bu tür öksürükler, genellikle akut enfeksiyondan sonra ortaya çıkan geçici hava yolu hassasiyetinden kaynaklanır.
• Kronik öksürük ise en az sekiz hafta süren ve altta yatan ciddi saÄŸlık sorunlarına iÅŸaret edebilen bir öksürük türüdür.

ÖksürüÄŸün doÄŸası açısından ise kuru ve balgamlı olarak iki farklı tipte karşımıza çıkar. Kuru öksürük herhangi bir mukus ya da balgam üretmeyen ve tahriÅŸ edici bir özellik gösteren öksürük türüdür. Bu tür öksürükler alerjiler, astım veya reflü gibi durumlarla iliÅŸkilendirilebilir. Balgamlı öksürük ise solunum yollarında oluÅŸan mukus ve balgamın dışarı atılmasına yönelik olarak gerçekleÅŸir. Enfeksiyonlar bronÅŸit veya pnömoni gibi hastalıklarda sıkça görülür.

Öksürük Neden Olur?

Öksürük vücudumuzun doÄŸal bir refleksi olup solunum yollarını temizlemeye yardımcı olan önemli bir mekanizmadır. Yabancı maddelerin veya tahriÅŸ edici maddelerin solunum yolunu etkilemesi sonucu öksürük ortaya çıkar. Bu nedenle öksürüÄŸün altında yatan sebepleri anlamak ve doÄŸru tedavi yöntemlerini uygulamak oldukça önemlidir. Öksürük nedenleri arasında en yaygın olanları ÅŸunlardır: akut bronÅŸit, kronik bronÅŸit, üst solunum yolu enfeksiyonları (nezle ve grip gibi), alerjik reaksiyonlar (alerjik rinit, astım) ve irritanlar (sigara dumanı, kimyasallar). Akut bronÅŸit genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlar nedeniyle solunum yollarının iltihaplanması ile karakterize edilirken kronik bronÅŸit ise uzun süreli öksürük ve balgamla seyreden daha karmaşık bir durumdur.

Üst solunum yolu enfeksiyonları da özellikle kış aylarında sıkça karşılaşılan yaygın öksürük nedenleri arasındadır. Nezle ve grip virüsleri burun ve boÄŸazda iltihaplanmaya yol açarak öksürüÄŸe sebep olabilir. Alerjik reaksiyonlar ise özellikle bahar ve yaz aylarında polenler, toz akarları veya hayvan tüyleri gibi alerjenlere maruz kalma sonucu ortaya çıkan öksürük nedenidir. Alerjik rinit ve astım hastalarında alerjenlere karşı vücudun verdiÄŸi tepki solunum yollarının daralmasına ve iltihaplanmasına yol açarak öksürük oluÅŸumunu tetikler. Öte yandan irritanlar da öksürüÄŸe sebep olan faktörlerdendir. Sigara dumanı ve kimyasallar gibi tahriÅŸ edici maddeler solunum yollarını etkileyerek öksürük refleksini harekete geçirir. Özellikle pasif içicilikten kaynaklanan öksürük problemleri saÄŸlık üzerinde ciddi olumsuz etkilere yol açabilir.

Reflü ve Öksürük Ä°liÅŸkisi

Reflü mide içeriÄŸinin yemek borusuna geri kaçması durumudur ve öksürük ile doÄŸrudan baÄŸlantılıdır. Bu sorun reflü hastalarının yaÅŸam kalitesini önemli ölçüde etkileyen bir belirtidir. Öncelikle reflünün neden olduÄŸu tahriÅŸ, yemek borusunu kaplayan hassas dokuyu olumsuz yönde etkiler. Bu tahriÅŸin sonucunda öksürük refleksi tetiklenir ve kiÅŸi öksürmeye baÅŸlar. Özellikle geceleri meydana gelen bu tür öksürükler uyku düzenini bozar ve huzursuz bir gece geçirmeye neden olabilir. Reflü hastalığı olan kiÅŸilerde midedeki asidin yemek borusuna geri akışı sırasında soluk borusu da etkilenebilir. Mide asidi soluk borusuna ulaÅŸtığında bronÅŸların tahriÅŸ olmasına yol açarak öksürük ÅŸiddetini artırabilir. Bu durumda öksürük tipik olarak kuru ve tahriÅŸ edici niteliktedir. Ayrıca reflünün yol açtığı öksürüÄŸün tedavisinde kullanılan ilaçlar da vardır. H2 reseptör antagonistleri ve proton pompa inhibitörleri gibi ilaçlar mide asidinin üretimini azaltarak reflüyü kontrol altına almayı amaçlar. Bu sayede hem yemek borusundaki tahriÅŸ azalır hem de soluk borusuna ulaÅŸan asit miktarı düÅŸer bu da öksürük ÅŸiddetinde azalma saÄŸlar. Özetle reflü ve öksürük iliÅŸkisi oldukça önemlidir ve tedavi sürecinde göz ardı edilmemesi gereken bir faktördür. Reflünün neden olduÄŸu öksürüÄŸe yönelik tedaviler uygulanarak hastaların yaÅŸam kalitesinin artırılması hedeflenmelidir. Unutmayın ki uygun tedavi ve yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri ile reflü ve öksürük sorunları kontrol altına alınabilir ve yaÅŸam kaliteniz yükseltilebilir.

AkciÄŸer Kanseri ve Öksürük Ä°liÅŸkisi

AkciÄŸer kanseri ve öksürük iliÅŸkisi akciÄŸer kanserinin baÅŸlıca belirtilerinden biri olan öksürükle ortaya çıkar. AkciÄŸer kanseri olan hastaların büyük bir kısmında öksürük ÅŸikâyeti mevcuttur ve bu durum hastalığın erken teÅŸhisinde önemli bir rol oynar. AkciÄŸer kanseri hücrelerin kontrolsüz bir ÅŸekilde büyümesi ve bölünmesi sonucu oluÅŸan kötü huylu tümörlerle karakterizedir. Öksürük ise solunum yollarını temizlemeye yardımcı olan doÄŸal bir reflekstir. AkciÄŸer kanserine baÄŸlı olarak meydana gelen öksürük genellikle sürekli ve ÅŸiddetlidir. Hastaların çoÄŸunda balgamla birlikte görülür ve zamanla artan aÄŸrılara yol açabilir. Bu nedenle sürekli öksürük ÅŸikâyeti yaÅŸayan kiÅŸilerin mutlaka doktora baÅŸvurarak muayene olması önemlidir. Ayrıca akciÄŸer kanserine baÄŸlı öksürük enfeksiyon, zatürre veya bronÅŸit gibi diÄŸer solunum sistemi hastalıklarıyla da karıştırılabilir. Bu sebeple teÅŸhis sürecinde detaylı bir deÄŸerlendirme yapılması oldukça önemlidir. AkciÄŸer kanseri ve öksürük iliÅŸkisine yönelik yapılan tedavilerde ise kanserin evresine ve hastanın genel saÄŸlık durumuna baÄŸlı olarak ameliyat, radyoterapi, kemoterapi gibi yöntemler kullanılırken öksürüÄŸün kontrol altına alınması için ilaç tedavisi uygulanır.

Koah, Astım ve Öksürük Ä°liÅŸkisi

Koah, astım ve öksürük arasındaki iliÅŸkiyi anlamak için bu saÄŸlık sorunlarının temel özelliklerini incelemek önemlidir. Koah (kronik obstrüktif akciÄŸer hastalığı) ve astım, solunum sistemi hastalıklarıdır ve her ikisi de öksürük semptomu ile iliÅŸkilidir. Koah hava yollarının daralması ve iltihaplanması ile karakterize edilen bir hastalıktır. Bu durum nefes alıp verme sürecini zorlaÅŸtırarak öksürüÄŸe neden olabilir. Ayrıca balgam üretimi artışına baÄŸlı olarak da kuru veya balgamlı öksürük yaÅŸanabilir. Koahın en yaygın nedeni sigara kullanımıdır, ancak hava kirliliÄŸi ve toz gibi çevresel faktörler de etkili olabilir. Astım ise hava yollarının kronik iltihabıyla sonuçlanan bir durumdur. Astım hastalarında hava yolları hassastır ve alerjenlere, soÄŸuk havaya veya egzersize maruz kalmak gibi tetikleyicilere karşı aşırı duyarlıdır. Bu durumda da bronÅŸların daralması ve iltihabı söz konusu olduÄŸundan, sık sık öksürük atakları meydana gelir. Öksürük hem koah hem de astım hastalarında kontrol altına alınması gereken önemli bir semptomdur. Öksürük hastaların yaÅŸam kalitesini düÅŸüren ve uyku düzenlerini bozan bir faktördür. Ayrıca sürekli öksürmek göÄŸüs kaslarında aÄŸrılara neden olabilir. Koah ve astımın tedavisi için kullanılan ilaçlar genellikle benzerdir. Bronkodilatörler (hava yollarını açan ilaçlar) ve kortikosteroidler (iltihabı azaltan ilaçlar), bu hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Ä°laçlar sayesinde öksürük kontrol altına alınarak hastaların yaÅŸam kalitesi artırılabilir.

Öksürükle Seyreden Alerjik Hastalıklar Nelerdir?

Alerjik reaksiyonlar alerjenlere maruz kalındığında bağışıklık sisteminin verdiÄŸi tepkilerdir ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Öksürükle seyreden alerjik hastalıkların başında ise saman nezlesi, astım ve alerjik bronÅŸit gelmektedir. Saman nezlesi, polenler gibi çevresel alerjenlere karşı geliÅŸen bir alerji türüdür. Burun akıntısı, hapşırma ve gözlerde kaşıntı gibi belirtilerin yanı sıra öksürük de yaÅŸanabilir. Alerjik reaksiyonlar sonucu oluÅŸan bu öksürük genellikle kuru ve tahriÅŸ edici niteliktedir. Astım hava yollarının daralması ile ortaya çıkan kronik bir rahatsızlıktır. Bu durum nefes almada zorluk, hırıltılı solunum ve öksürük gibi belirtilere yol açar. Astımlı kiÅŸilerde meydana gelen öksürük genellikle gece saatlerinde artar ve hastalar için oldukça rahatsız edici olabilir. Alerjik bronÅŸit ise bronÅŸların duvarlarında iltihaplanma ve ÅŸiÅŸme ile karakterize edilen bir hastalıktır. Solunum yoluyla alınan alerjenler bu duruma neden olabilir. Alerjik bronÅŸitli hastaların en yaygın ÅŸikâyeti öksürüktür ve genellikle balgam çıkaran bir özellik taşır.

ÖksürüÄŸe Ä°yi Gelen Bitkisel Karışımlar ve Çaylar

ÖksürüÄŸe iyi gelen bitkisel karışımlar ve çaylar, özellikle son zamanlarda popüler bir alternatif tedavi yöntemi haline gelmiÅŸtir. Öksürük sorununa doÄŸal çözüm arayanlar için bu tür ürünler etkili olabilir. Ancak unutmamak gerekir ki bitkisel karışım ve çaylar tek başına öksürüÄŸün temel nedenini ortadan kaldırmaz ÅŸiddetini azaltmaya yardımcı olabilir. ÖksürüÄŸe fayda saÄŸlayan baÅŸlıca bitkisel içerikler ise ÅŸöyledir:

• BuharlaÅŸan suya eklenen lavanta, kekik ya da okaliptüs gibi uçucu yaÄŸların solunması özellikle gece uyumadan önce yapılan bu iÅŸlem ile rahatlayarak uyuyabilirsiniz. Bu yöntem öksürük semptomlarını hafifletmeye yardımcı olurken sinüzit ve bronÅŸit gibi üst solunum yolu hastalıklarında da kullanılabilir.
• Adaçayı ve papatyayı birleÅŸtiren bitkisel çaylar ferahlatıcı etkisiyle bilinir ve boÄŸazdaki tahriÅŸi azaltarak öksürüÄŸe iyi gelir.
• Ayrıca balgam söktürücü etkiye sahip olan zencefil çayı da oldukça faydalıdır.
• Nane-limon karışımından hazırlanan içecekler de hem serinletici hem de öksürük kesici olarak nitelendirilebilir. Nane anti-inflamatuar özelliÄŸi sayesinde solunum yollarındaki iltihabı azaltırken limon ise C vitamini ve antioksidanlarla bağışıklık sistemini güçlendirir.
• KuÅŸburnu çayı içerdiÄŸi A, C ve E vitaminleri nedeniyle saÄŸlık açısından oldukça zengindir. ÖksürüÄŸe karşı etkili olan bu bitki çayı bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı koruma saÄŸlar.
• Hem boÄŸazdaki tahriÅŸi hafifletmeye hem de bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan bal ve limon karışımı öksürüÄŸe karşı doÄŸal bir ilaç olarak kabul edilir.
• Papatyanın antiseptik ve antiinflamatuar özellikleri sayesinde boÄŸazdaki iltihaplanma riskini azaltarak öksürüÄŸün hafiflemesine katkı saÄŸlar.
• Özellikle kronik öksürük sorunu yaÅŸayanlar için meyan kökü balgam söktürücü ve bronÅŸları açıcı etkileriyle bilinir. Aynı zamanda alerjik öksürüklerde de faydalıdır.
• Elma sirkesinin içindeki asetik asit antibakteriyel özellikler taşıyarak enfeksiyonlarla savaÅŸmaya yardımcı olur. Bu nedenle öksürüÄŸe iyi gelen doÄŸal çözümler arasında yer alır.
• Nane çayının ferahlatıcı etkisi sayesinde solunum yollarının rahatlamasına katkı saÄŸlayarak öksürüÄŸün hafiflemesine yardımcı olur.

Öksürük Önlenebilir mi?

ÖksürüÄŸün önlenmesi saÄŸlıklı bir yaÅŸam sürdürme konusunda büyük önem taşır. Özellikle mevsim geçiÅŸlerinde ve soÄŸuk hava koÅŸullarında daha sık görülen öksürük sorunu hem kiÅŸinin yaÅŸam kalitesini düÅŸürür hem de çevresindekiler için bulaşıcı olabilir. Bu nedenle öksürük önlenebilir mi sorusu oldukça önemlidir. Öncelikle öksürüÄŸün sebebini tespit etmek gerekir. EÄŸer alerjik bir reaksiyon söz konusu ise alerjenlerden uzak durmak önemlidir. Aynı ÅŸekilde enfeksiyon kaynaklı öksürüklerde de hastalığın yayılmasını engellemek adına temizliÄŸe ve hijyen kurallarına dikkat etmek ÅŸarttır. Sigara içenlerin öksürüÄŸün önlenmesi için sigarayı bırakmaları ya da azaltmaları önerilir. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi de öksürüÄŸün önlenmesinde etkili bir yöntemdir. Düzenli ve dengeli beslenme, uyku düzenine dikkat etme ve stresten uzak durma gibi faktörler bağışıklık sistemini korumaya yardımcı olur. Ayrıca C vitamini açısından zengin besinler tüketmek ve probiyotik gıdalarla bağırsak saÄŸlığını desteklemek de önemlidir. Havalandırma ve nemlendirme konularına dikkat etmek öksürük problemini önlemede bir diÄŸer yöntemdir. Özellikle kış aylarında ısınma sistemlerinin çalışmasıyla ortaya çıkan kuru hava öksürüÄŸün tetiklenmesine neden olabilir. Bu nedenle yaÅŸam alanlarının düzenli olarak havalandırılması ve gerekiyorsa nemlendiriciler kullanılması faydalıdır.

KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/symptoms/cough/basics/definition/sym-20050846

SIK SORULAN SORULAR