Diyabetik Gastroparezi (Mide Felci) Nedir?

20 / KAS
2023

Gözlerinizi kapatın ve bir an için mükemmel bir yemek düşünün. Aklınıza gelen bu lezzetli tabağı hayal edin. Peki ya mideniz bu deneyimi paylaşamazsa? Bu durum çoğumuzun aklına gelmeyen bir sorun olabilir ancak diyabetik gastroparezi (mide felci) hastaları için bu durum günlük yaşamın acı bir gerçeği. Diyabetle yaşayan kişilerin yaklaşık %20-50'sinde görülen bu durumda mide normalden daha yavaş boşalır. Bu da beslenme ve kan şekeri seviyelerinin yönetilmesini zorlaştırabilir. Diyabetik gastroparezinin ne olduğu, neden olduğu ve nasıl tedavi edilebileceğini sizler için derledik.

Diyabetik Gastroparezi Nasıl Oluşur?

Mide felci midedeki gıdaların doğru bir şekilde sindirilip ince bağırsağa aktarılamadığı ve sonuç olarak midede fermente olup bakteri ürettiği bir durumdur. Sindirim işlemi gerçekleşmediğinde besinler katılaşır ve midenin girişini tıkarlar. Bu durum hastada bulantı, kusma gibi belirtilerle kendini gösterir. Diyabetik gastroparezi belirtileri fark edildiğinde hemen doktora başvurulmalı ve tedavi sürecine başlanmalıdır.

Kimler Diyabetik Gastroparezi Yaşar?

Diyabetik gastroparezi yaşama ihtimali yüksek olan kişiler aşağıdaki gibidir:

• Tip 1 diyabet hastalarında mide felci görülme ihtimali daha yüksektir.
• 10 yılı aşkın süredir tip 2 diyabet hastası olan kişiler diyabetik gastroparezi risk grupları içindedir.
• Otoimmün hastalıkları olan kişilerde mide felci riski artar.
• Geçmişte mide ameliyatı geçiren kişilerde ameliyatın etkisiyle diyabetik gastroparezi riski mevcuttur.
• İnce bağırsağa yakın alanda operasyon geçiren bireylerde vagus siniri hasarına bağlı olarak mide felci görülme riski yükselir.
• Göğüs veya mide bölgesinde radyasyon tedavisi görmüş kişilerde diyabetik gastroparezi oluşma ihtimali daha fazladır.

Diyabetik Gastroparezinin Nedenleri Nelerdir?

Mide felcinin oluşumuna sebep olan durumlar aşağıdaki gibidir:

• Uygunsuz bir beslenme düzeni mide felcine yol açabilir.
• Viral enfeksiyonlar diyabetik gastropareziye neden olabilir.
• Diyabet hastalarında mide felci görülme riski vardır.
• Cerrahi operasyon geçirenlerde diyabetik gastroparezi sorunu ortaya çıkabilir.
• Merkezi sinir sistemi hastalıkları mide felcine yol açabilir.
• Bağırsak kasılmalarını azaltan ilaçları kullanan kişilerde diyabetik gastroparezi meydana gelebilir.
• Kollajen doku hastalığı olanlar da mide felcinin potansiyel sebepleri arasındadır.

Diyabetik Gastroparezi Semptomları Nelerdir?

“Diyabetik gastroparezi nedir? Ne gibi semptomlar yaratır?” sorusu da sıklıkla merak edilir. Mide felci belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bazı hasta bireylerde tüm semptomlar güçlü bir şekilde ortaya çıkabilirken bazılarında yalnızca birkaç tanesi görülebilir. Diyabetik gastroparezinin karakteristik belirtilerini aşağıdaki gibidir:

• Sindirilmemiş yiyecekler tüketildiğinde mide bulantısı ve kusma hissi yaşanabilir.
• Midede yanma hissi meydana gelebilir.
• Az miktarda yemek yemeye rağmen doygunluk hissi oluşabilir.
• İştahsızlık sıklıkla rastlanan bir durumdur.
• Kontrol dışı kilo kaybı gerçekleşebilir.
• Şişkinlik duygusu hissedilebilir.
• Kan şekeri derecesinde dalgalanmalar yaşanabilir.
• Gastroözofageal reflü problemi ortaya çıkabilir.
• Sık zaman aralıklarıyla mide kasılmaları gerçekleşebilir.

Diyabetik Gastroparezi Hastalarında Hangi Komplikasyonlar Görülebilir?

Mide felci kan şeker seviyesinin kontrolünü zorlayacağı için sindirim sürecinde besinlerin mideden bağırsağa geçişi normalden daha uzun zaman alabilir. Bazı durumlarda ise yiyecekler mideden daha hızlı geçebilir. Bu değişken ve tahmin edilemez durum nedeniyle diyabet hastaları insülin almanın gerektiği zamanı belirlemekte zorlanır. Sonuç olarak kan şeker seviyelerini dengeleyemez. Kan şekeri seviyesi bazen çok düşerken bazen de çok yükselebilir. Bu durum diyabet hastası için bir dizi risk oluşturur. Mide felci yaşayan diyabet hastalarında karşılaşılabilecek diyabetik gastroparezi belirtileri ise şöyledir:

• Kan şekeri seviyesindeki ani değişimler nedeniyle epileptik nöbetler görülebilir.
• Amputasyona kadar varabilecek ayak problemleri ortaya çıkabilir.
• Bilinç kaybı yaşanabilir.
• Böbreklerde hasar oluşabilir.
• Diyabetik ketoasidoz rastlanabilir.
• Diyabetik retinopati ve katarakt gibi göz hasarı meydana gelebilir.
• Diyabetik sinir hasarı (nöropati) gelişebilir.
• Kalp sorunları görülebilir.
• Kan şekeri düzeyinin düşmesine bağlı olarak diyabetik koma gelişebilir.
• Yaşanan kronik kusma sebebiyle gözyaşı problemi yaşanabilir.
• Yaşanan yutma zorluğu sonucunda yemek borusu iltihabı gelişebilir.

Diyabetik Gastroparezi Nasıl Teşhis Edilir?

Diyabetik gastroparezi tedavisi için doğru teşhis önemlidir. Teşhis için hastaya bazı testler uygulanır. Bu testler aşağıdaki gibidir:

• Baryum X ışını: bu test öncesinde hasta 12 saat süreyle aç kalmalıdır. Ardından hastaya baryum bulunan sıvı içirilerek karın bölgesi röntgeni çekilir.
• Baryum biftek testi: hastaya baryum içeren yiyecekler verilir. Ardından besinler sindirilirken hastaya görüntüleme testleri uygulanır. Doktor bu testle sindirme sürecini inceler.
•  Radyoizotop gastrik boşalma taraması: Görüntüleme öncesinde hastaya radyoaktif bileşik içeren yiyecek verilerek yiyeceğin sindirilme süreci takip edilir.
• Gastrik manometri: Bu tanı yöntemiyle mide kaslarının aktivitesi ölçülür. İşlem için hastanın boğazından midesine kadar tüp yerleştirilir ve mide yemeği sindirirken tüple kasların aktivitesi ölçülür.
• Kan testleri: hastadaki elektrolit dengesizliklerini ve beslenme yetersizliklerini ölçmek adına kan testleri uygulanır.
• Endoskopi: midedeki yapısal anormallikleri kontrol etmek adına doktor endoskopi isteyebilir.

Diyabetik Gastroparezi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi için hastadaki kan şekeri seviyesinin dengelenebilmesi önemlidir. Bu nedenle diyabetik Gastroparezi durumunda olan hastalara daha sık aralıklarla kan şekeri seviyesi kontrolü önerilir. Tedavi sürecinde uygulanan yöntemler ise aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• İnsülin zamanı ve dozajı değiştirilebilir.
• Mide bulantısını önleyen, midedeki kasları harekete geçiren oral ilaçlarla tedavi uygulanabilir.
• Hastanın beslenme düzeni değiştirilebilir ve hastaya diyabetik gastroparezi beslenme tedavisi uygulanabilir.
• Hastanın yaşadığı hastalık şiddetli ve kan şekeri kontrol edilemez düzeydeyse damar yolu ya da beslenme tüpü ile beslenme başlatılabilir. Böylelikle besinlerin mideden geçmeden bağırsağa geçmesi sağlanarak hastanın kan şekeri seviyesi kolay bir şekilde dengelenir.

Diyabetik Gastroparezi Hastaları Nasıl Beslenmelidir?

Diyabetik ilişkili gastroparezi beslenmesi önerileri hastalıklarının ciddiyetine bağlı olarak doktorları tarafından verilir. Günde sık sık küçük öğünler yemeleri istenir. Sindirimi uzun süren yüksek lifli gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır. Hazımsızlık yaşamamak için az yağlı yiyeceklerin tüketilmesi önerilir. Çiğ sebzeler yerine iyice pişmiş sebzeler tercih edilmelidir. Etlerin yağsız olmasına dikkat etmelidirler. Kümes hayvanlarının derisiz etleri, az yağla pişirilerek tüketilmelidir. Kızartma yöntemi kullanılmamalıdır. Az yağlı balık, soya peyniri, yumurta, domates sosu, pişmiş havuç ve mantar, tatlı patates, ekstra şekersiz elma püresi, az yağlı süt veya yoğurt gibi besinler diyabetik gastroparezi olan hastalar için uygun olabilir.

KAYNAK: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430794/#:~:text=Diabetic%20gastroparesis