Aşırı Düşünme (Overthinking) Nedir? Nasıl Engellenir?

10 / OCA
2024

Overthinking Türkçe'deki karşılığı ile aşırı düÅŸünme bir konuyu uzun süre ve derinlemesine ele almayı ifade eder. Bu durum genellikle odaklanma ve karar verme yeteneÄŸini olumsuz yönde etkiler. Aşırı düÅŸünen kiÅŸiler üzerinde düÅŸündükleri konu veya duruma ne kadar çok vakit ayırırlarsa o kadar iyi bir çözüm bulacaklarına inanır.

Aşırı DüÅŸünme (Overthinking) Nedir?

“Overthinking ne demek?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Beyin her an onlarca farklı düÅŸünce üretir ve bu iç monolog hiç durmaz. Ancak sürekli düÅŸünme hali zaman, enerji ve dikkat kaybına neden olduÄŸunda aşırı düÅŸünme olarak tanımlanabilir. EÄŸer bir konuÅŸma sırasında söylenenlere konsantre olamayıp sürekli ne söyleyeceÄŸinizi ya da nasıl tepki vereceÄŸinizi düÅŸünüyorsanız geçmiÅŸi devamlı tekrar ediyor ve gelecek hakkında negatif senaryolar kurup endiÅŸeleniyorsanız büyük ihtimalle aşırı düÅŸünmenin pençesindesinizdir.

Aşırı DüÅŸünme (Overthinking Sendromu) Belirtileri Nelerdir?

Uykusuzluk aşırı düÅŸünme hastalığı durumunda en yaygın görülen belirtidir. AraÅŸtırmalar zihnin devamlı düÅŸünürken pek çok farklı düÅŸünce ile meÅŸgul olmasının uykuya geçiÅŸi zorlaÅŸtırdığını ortaya koymaktadır. Aynı zamanda overthinking belirtileri yani aşırı düÅŸünme hem yaÅŸam kalitesini düÅŸürür hem de bireyin psikolojik durumunu negatif yönde etkiler. Anksiyete ve depresyon gibi ruh saÄŸlığı sorunlarında sıklıkla karşılaşılan bu durum uzun süreli ve yoÄŸun düÅŸünme eylemi ile baÄŸlantılıdır. Aşırı düÅŸünme belirtileri aÅŸağıdaki gibi özetlenebilir:

• DüÅŸünceleri kontrol edemediÄŸini hissetme
• GeçmiÅŸi veya geleceÄŸi takıntılı ÅŸekilde düÅŸünme
• Gelecek hakkındaki belirsizliklere tahammül edememe
• Karar vermede zorluk çekme
• Kötü ihtimallere daha fazla odaklanma
• Rahatlama yeteneÄŸinin eksikliÄŸi
• Sıklıkla yorgun hissetme
• Sürekli endiÅŸe ve kaygı durumu
• Uykuya geçiÅŸte zorluk yaÅŸama

Aşırı DüÅŸünen Ä°nsanların Özellikleri Nelerdir?

Aşırı düÅŸünen insanların özellikleri genellikle belirli eÄŸilimler ve alışkanlıklarla tanımlanabilir. Bunlar:

• Kararsızlık: Aşırı düÅŸünme genellikle kararsızlığa yol açar çünkü bu tür kiÅŸiler belirli bir durum hakkında her olası sonucu dikkate almakta ısrarcıdır.
• Uyku Sorunları: Aşırı düÅŸünme gece boyunca zihni sürekli aktif tuttuÄŸundan uyku sorunlarına neden olabilir.
• Sürekli EndiÅŸe: Aşırı düÅŸünen bireyler gelecek hakkında sürekli endiÅŸe duyar ve kontrol edemedikleri durumlar üzerinde yoÄŸunlaşır.
• Mükemmeliyetçilik EÄŸilimi: Aşırı düÅŸünürler genellikle mükemmeliyetçi olur ve yapabilecekleri en iyi iÅŸin peÅŸinden gitmeye çalışır.
• GeçmiÅŸi DüÅŸünme: GeçmiÅŸi sürekli analiz etmek ve nasıl farklı davranabileceklerini düÅŸünmek aşırı düÅŸünürlerin tipik bir özelliÄŸidir.
• Stres ve Anksiyete: Aşırı düÅŸünme stres ve anksiyeteye yol açabilir çünkü bu kiÅŸiler genellikle olumsuz sonuçlara odaklanır.
• EleÅŸtirel DüÅŸünme: Aşırı düÅŸünürler genellikle sürekli eleÅŸtirel bir bakış açısıyla her ÅŸeyi analiz eder.
• Konsantrasyon Zorlukları: Aşırı düÅŸüncenin içinde olanlar dikkatlerini belirli bir göreve odaklamakta zorlanabilir çünkü zihinleri baÅŸka yerlere kayar.

Overthinking ile BaÅŸa Çıkmak Mümkün mü?

“Overthinking nedir? Bu durumla baÅŸa çıkmak mümkün mü?” sorusu da konu hakkında sıklıkla merak edilir. BaÅŸa çıkmak için aÅŸağıdaki önerilere dikkat edebilirsiniz:

• Aşırı düÅŸünmenin sizde ve bedeninizde yarattığı etkileri inceleyin. DüÅŸünme eylemine takıntılı ÅŸekilde baÄŸlandığınız konulara ayırdığınız zamanı ve bu süre zarfında deneyimlediklerinizi analiz edin. Muhtemelen birçok saat, size hiçbir fayda saÄŸlamayan bir aktiviteye harcanmış olabilir. Dahası bu geçirdiÄŸiniz zaman boyunca yaÅŸadığınız stres ve kaygı sindirim sisteminizden beyne, kalbe kadar birçok organın saÄŸlığını kötüleÅŸtirir. YaÅŸadığınız endiÅŸe durumu hormon dengenizden uyku düzeninize kadar pek çok alanı olumsuz etkiler.
• Sosyal medyadan uzaklaşın. EÄŸer aşırı düÅŸünme durumunuz belirli bir kiÅŸi veya kiÅŸiler hakkındaysa sosyal medya size bu konuda yardım etmeyecektir. Kendinizi devamlı olarak aynı kiÅŸilerin sosyal profillerini kontrol ederken buluyorsanız bu alışkanlığı kırmanız için günlük sosyal medya kullanımınızı azaltabilirsiniz.
• Kariyerinize yoÄŸunlaşın. Her zaman yapabileceÄŸiniz iÅŸlerinizin olması ve her ÅŸeyden önce enerjinizi sarf edebileceÄŸiniz hedeflere sahip olmanız motivasyonunuzu artırır. Zihninizi sürekli meÅŸgul eden zararlı düÅŸünceleri atmak istiyorsanız bu düÅŸüncelerin yerine önceliklerinizi koyarak deneyin. Kariyerinizdeki baÅŸarılarınız size doÄŸru yolda olduÄŸunuzu hatırlatmaya yardımcı olacaktır.
• Düzenli egzersiz yapmaya vakit ayırın. Çok sayıda psikolojik problemin çözümünde düzenli fiziksel aktivitenin ve saÄŸlıklı beslenmenin önemini artık kabul ediyoruz. Düzenli egzersiz mutluluk hormonlarınızın seviyesini artırırken günlük hareket ihtiyacınızı da karşılar. Enerji akışını yenileyen bir egzersiz rutiniyle zihninizi sakinleÅŸtirebilirsiniz.
• Yeni sosyal çevreler oluÅŸturun. Sürekli olarak aynı insanlarla, aynı yerlerde ve benzer alışkanlıklarla zaman geçirmek size iyi hissettirmiyor olabilir. Yenilik her zaman taze hava ve fırsat demektir. GeçmiÅŸ veya gelecek üzerine odaklanan tekrarlayan düÅŸüncelerden kurtulmak isterseniz yeni düÅŸünce oluÅŸturabileceÄŸiniz farklı fırsatları kendinize sunmayı deneyebilirsiniz.
• DüÅŸüncelerinizi somutlaÅŸtırın. Olumsuz düÅŸünceler genellikle varsayımlara dayanır ve kaygıyı arttırıcı niteliktedir. Bu düÅŸüncelerin her zaman gerçeÄŸi temsil etmediÄŸini anlamak için somutlaÅŸtırma yapmanız faydalı olabilir. ÖrneÄŸin zihninizde dönen düÅŸünceleri listeleyerek onları göz önünde bulundurabilirsiniz. Böylece endiÅŸelerinizin ne kadar gerçekçi olduÄŸunu sorgulama ÅŸansınız olur ve gerçek dışı endiÅŸelerinizi somut bir biçimde görebilirsiniz.
• DüÅŸünme süresi ayarlayın. Kendinize belirli bir düÅŸünme zamanı ayarlamanız olumsuz düÅŸüncelerinizi geçici olarak erteleme imkanı saÄŸlar. Bu ÅŸekilde hem negatif düÅŸüncelerin etkisini hafifletir hem de düÅŸünme sürecinizi kontrol altında tutarsınız.
• Çözüm odaklı olun. Birçok kiÅŸi aşırı düÅŸündüklerinin farkındadır ama bu farkındalık daha fazla endiÅŸeye yol açabilir. GeçmiÅŸte alınan kararları sürekli tekrar deÄŸerlendirmenin çözüm getirmeyeceÄŸini anlamak saÄŸlıklı bir düÅŸünme sürecinin baÅŸlangıcını temsil eder.
• Aktiviteyle düÅŸünceyi deÄŸiÅŸtirin. Zihninizi rahatlatacak, sevdiÄŸiniz bir aktiviteye vakit ayırmanız, olumsuz düÅŸüncelerle baÅŸa çıkmada size yardımcı olabilir. ÖrneÄŸin; kitap okumak, dans etmek, müzik dinlemek, enstrüman çalmak ya da favori sporunuzla ilgilenmek bu tür aktiviteler arasında sayılabilir. Zamanınızı ve enerjinizi gereksiz yere tüketen düÅŸüncelere mola verip hoÅŸlandığınız aktivitelere odaklanmak sizi rahatlatabilir.

Aşırı DüÅŸünme (Overthinking) Nasıl Geçer?

Aşırı düÅŸünme toplumda genellikle çok fazla düÅŸünme hastalığı veya aşırı düÅŸünme bağımlılığı olarak adlandırılırken aslında tek başına bir tanı deÄŸildir. Aşırı düÅŸünme genellikle kaygı bozukluklarının belirgin bir semptomudur. Bu nedenle aşırı düÅŸünme durumu için özel bir ilaç ve aşırı düÅŸünme hastalığı tedavisi söz konusu olamaz. Ancak bu durumun baÄŸlantılı olduÄŸu bir bozukluÄŸun tedavi edilmesi sonucunda aşırı düÅŸünmenin ÅŸiddeti ve aşırı düÅŸünmenin zararları hafifleyebilir.

DüÅŸünce süreçleri biliÅŸsel mekanizmalarla içli dışlıdır. Bazen tekrarlayan negatif düÅŸünce kalıplarımız ve biliÅŸsel hatalarımız aşırı düÅŸünmeyi tetikler. Bu nedenle biliÅŸsel iÅŸlemlere ve hatalara odaklanan BiliÅŸsel Davranışçı Terapi (BDT) aşırı düÅŸünme problemi yaÅŸayan bireylerin daha saÄŸlıklı ve anlık odağına sahip bir yaÅŸam sürdürmelerine yardımcı olur.

 

KAYNAK: https://health.clevelandclinic.org/is-overthinking-a-mental-illness