Nebulizatör Nedir? Ne İşe Yarar?

15 / OCA
2024

Nebulizatör genelde solunum sorunlarını iyileştirmek veya semptomları azaltmak için kullanılan bir tür ilaç dağıtma mekanizmasıdır. Bu cihazlar, sıvı ilacı ince bir sis olarak dönüştürerek hastanın solunum sistemine daha etkin bir şekilde ulaşır. Astım veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı gibi koşullar için sıkça kullanılırlar.

Nebulizasyon Nedir?

Nebulizasyon, sıvı ilaçların veya çözeltilerin solunum yoluna iletmek için kullanılan bir prosedürdür. Bu işlem, bir nebulizatör aracılığıyla yapılır. Sıvı ilaç, nebulizatör tarafından ince bir buhar ya da sis haline getirilir ve hasta inhalasyon yoluyla ilacı alır. Bu tür ilaçlar akciğere kadar ulaşıp solunum yollarını rahatlatır. Solunum yolu bozuklukları ve solunum yetmezliği durumlarından muzdarip olanlar için en etkili tedavi yöntemlerinden biridir.

Nebulizatör Çeşitleri Nelerdir?

Solunum sistemi hastalıkları genellikle nebulizatör cihazları kullanarak tedavi edilir. Bu aletler, sıvı formdaki ilaçları buhar veya sis haline dönüştürerek akciğerlerin inhale etmesini sağlar. Bu şekilde, ilaçlar solunum yoluyla vücuda alınır. Bireylerin ihtiyaçlarına göre çeşitli nebulizatör tipleri arasında seçim yapabilirler. “Nebulizatör nedir? Çeşitleri nelerdir?” sorusunun yanıtı ise şöyle:

• Kompresörlü Nebulizatör: Kompresörlü hava cihazı, sıvı ilacı sıkıştırılmış hava kullanarak buhar formuna dönüştürür. İlacın hastanın solunum sistemine ulaşması için bir kompresör kullanılır. Kompresör, hava basıncını oluşturur ve bu basınç, sıvı ilacı aerosol formuna çevirerek hastanın inhalasyon yapmasını mümkün kılar. Kompresörlü nebulizatörler genellikle ev kullanımına uygun olarak tasarlanmıştır. Astım, kronik bronşit ve diğer solunum sorunlarının tedavisinde yaygın olarak tercih edilirler. Kompresörlü nebulizatörlerin boyutları küçük ve hafiftir, bu yüzden kolayca taşınırlar. Motorlarından dolayı çalışırken ses çıkartan cihazlardır.
• Ultrasonik Nebulizatör: Ultrasonik cihazlar, içerisinde bulundurdukları sıvı ilacı ultrasonik dalgalar aracılığıyla buhar haline getirirler. İlaç uygulamasının yanında buhar oluşturma fonksiyonlarına da sahiptirler. Bu tür nebülizatörlerde geniş bir su kapasitesi mevcuttur ve hem sıcak hem soğuk buhar üretebilme yetenekleri vardır. Nemlendirme özellikleri sayesinde, oda nemlendirmek için de kullanılabilirler. Ultrasonik cihazlar tamamen sessiz bir şekilde işlev görürler.
• Mesh Nebulizatör: Mesh nebülizatörler, elektrik enerjisini kullanarak titreşim yaratır. Bu cihazların kendine has özelliği, ilaçları bir mikro ağ (mesh) üzerinden geçirerek partiküllere ayırmasıdır. Bu yöntemle daha küçük ve homojen ilaç partikülleri elde edilir ki bu da solunum sistemi tarafından daha etkin bir biçimde emilmelerini sağlar. Mesh nebülizatörler portatif olup sessiz çalışma kabiliyetine sahiptir.

Nebulizatör Nedir, Ne İşe Yarar?

Bu cihazlar genel olarak solunum yolundaki hastalıkların tedavisi veya semptomları hafifletmek amacıyla tercih edilir. Özellikle aşağıdaki durumlarda kullanılır:

• Astım, bronşları daraltan iltihaplanma nedeniyle hava akışının güçlükle sağlandığı bir durumdur. Nebülizatörler astım semptomlarını hafifletmeye ve bronşları genişletmeye yardımcı olabilir.
• KOAH gibi kronik solunum yolu hastalıklarında, solunum yolu fonksiyonlarını iyileştirmek için kullanılır.
• Solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanan öksürük ve nefes darlığı gibi semptomların hafifletilmesinde etkilidir.
• Kistik fibrozis adı verilen genetik bir hastalıkta, solunum sistemini etkileyen belirtilerin tedavisinde yardımcıdır.

Nebülizatör Nasıl Kullanılır?

Ellerinizin temiz olduğundan emin olmak için başlangıçta 20 saniye boyunca sabunla su altında yıkayın. Daha sonra ellerinizi kurulayın ve musluğu bir kağıt havlu aracılığıyla kapatın. Nebülizatör kabının üst parçasını çıkarın ve doktorunuzun reçeteye yazdığı ilacı içerisine koyun. Çeşitli solunum tedavileri için nebülizatörler, genellikle önceden belirlenmiş dozlarda kullanılır. Eğer ilacınız dozajı belirlenmemişse, bir doz için gereken miktarı tam olarak ölçün. Dökülmeyi önlemek amacıyla üst kapağı sıkıca kapatmayı ihmal etmeyin. Hava kompresörünü elektrik prizine bağlamayı unutmayın.

Nebulizatöre konabilecek ilaçlar arasında inhale beta agonistler ve antikolinerjikler, inhalasyon yoluyla alınan kortikosteroidler ve antibiyotikler bulunur. Solunum hastalıklarının tedavisinde diğer inhalasyon ilaçları da kullanılabilir. Ancak tüm ilaçlar aerosol haline getirilemez. Yeni nesil nebülizatörler, inhalasyon esnasında tüm ilacın verimli bir şekilde alınmasını sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Nebulizatörün performansı, kullanım tekniği, aerosol oluşturma mekanizması ve ilaç yapısı tarafından etkilenebilir. Eğer nebülizatörün nasıl kullanılacağı konusunda bir yönlendirmeye ihtiyacınız varsa, doktorunuz veya solunum terapistinizle görüşün.

Nebülizatör kabına ağızlık parçasını sabitleyin. Çeşitli nebülizatörler olsa da çoğunlukla ağızlık parçaları, nebülizatör kabının üst tarafına bağlanır. Çünkü nebulizatörler genellikle yüz maskeleri yerine ağızlık parçaları kullanır, zira maskeler yüzde yatak oluşumuna sebep olabilir. Oksijen hortumunun bir ucunu nebülizatör kabına takın. Genel olarak nebülizatörlerde hortum, kabının alt kısmına bağlanır. Hortumun diğer ucunu ise nebülizatörlerde kullanılan bir hava kompresörüne (cihaza) bağlayın.

Ağızlığı ağzınıza alın, dilin üzerine yerleştirin ve dudaklarınızla sıkıca kapatarak ilacın dışarı kaçmasını önleyin. Ağzınızdan derin ve yavaş nefes alarak tüm ilacın ciğerlerinize ulaşmasını sağlayın. Sonrasında ağzınızdan veya burnunuzdan nefes verin. Yetişkinler için, burun kapalı tutulduğunda ilacın ağızdan daha etkili solunması sağlanabilir. Ağız parçasını kullanamayacak kadar küçük çocuklar veya yetişkinler için alternatif olarak bir aerosol maskesi de kullanılabilir. Aerosol maskeler nebülizatör kabının üstüne takılır ve çocuklar için pediatrik ve yetişkinler için farklı boyutlarda mevcuttur.

Oturup ilaç buhara dönüşene kadar nefes almayı sürdürün. Bu genellikle 10-15 dakika kadar sürebilir. Tüm sıvı tükendiğinde, buhar durar. Nebülizatör kabının içi boş olmalıdır. TV seyretmek veya müzik dinlemek gibi aktivitelerle zamanınızı değerlendirebilirsiniz. Nebülizatör tedavisi esnasında çocuğunuzu oyalayacak bir etkinlik düzenleyin. Bulmacalar, kitap okuma veya boyama gibi etkinlikler, çocuğunuzun tedavi boyunca rahatça oturmasına yardımcı olabilir. Çocuğunuza en uygun ilaç dozunu vermek için onu kucağınıza oturtmanız idealdir.

Nebulizatör Temizliği ve Bakımı Nasıl Yapılır?

Enfeksiyonu önlemek için nebülizör ekipmanını temizlemek ve dezenfekte etmek önemlidir. Nebülizör temizliğinde aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

• Her tedaviden sonra nebülizör kabını ılık suyla iyice durulayın, fazla suyu silkeleyin ve havayla kurumaya bırakın. Her günün sonunda bardağı, maskeyi veya ağızlığı hafif bir deterjanla ılık suda yıkayın. İyice durulayın ve açık havada kurumaya bırakın. Kompresör borularını temizlemenize gerek yok.
• Her üç günde bir ekipmanınızı yıkadıktan sonra sirke/su solüsyonu veya dezenfektan solüsyonu ile dezenfekte edin. Sirke solüsyonunu hazırlamak için ½ bardak beyaz sirkeyi 1½ bardak suyla karıştırın. Ekipmanı 20 dakika suda bekletin ve iyice durulayın. Fazla suyu silkeleyin ve kağıt havlu üzerinde kurumaya bırakın. Fermuarlı bir plastik torbaya koymadan önce tamamen kuru olduğundan emin olun.
• Kullanmadığınız zamanlarda kompresörün üzerini temiz bir bezle örtün. Gerekirse temiz, nemli bir bezle silin.
• İlaçları serin ve kuru bir yerde saklayın. Bazılarının buzdolabında saklanması gerekir, bazılarının ise ışıktan uzak tutulması gerekir. Bunları sık sık kontrol edin. Renk değiştirmişlerse veya kristaller oluşmuşsa atın ve değiştirin.

Bebeklerde Nebulizatör Kullanımı

Nebulizatör genellikle astım, bronşit, RSV Virüsü ve başka tür solunum yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılan bir cihazdır. Bebeklerde nebulizatör kullanımı ise daha çok öksürük ve solunum zorluğu gibi durumların giderilmesi amacıyla kullanılır. Bebeklerde nebulizatör kullanımı çocuk doktorunun önerisi ve yönlendirmesi ile gerçekleştirilmelidir. İşlem sırasında bazı hususlara dikkat etmek önemlidir.

• Bebeğinizin rahatsız olacağını düşünüyorsanız sessiz nebulizatör almaya özen gösterin.
• Nebulizatörü kullanmadan önce doktorunuz tarafından reçete edilen ilacı nebulizatöre ekleyin. Cihazın parçalarını doğru bir şekilde takın ve tam olarak çalıştığından emin olun.
• Maskenin bebeğinizin yüzünü tamamen kaplamasına dikkat edin. Bebek ağlıyorsa maskenin altına hava girebilir ve bu durum tedavinin etkinliğini azaltabilir. Bu nedenle bebekler rahat bir pozisyonda olduklarında ve uyanıkken nebulizatör kullanılmalıdır.
• Her kullanımdan sonra nebulizatör temizlenmelidir. Parçaları sabunlu ılık suyla yıkayın ve iyice kurumasını sağlayın.

KAYNAK: https://www.webmd.com/asthma/home-nebulizer-therapy

SIK SORULAN SORULAR