Trombosit (PLT) Nedir? Trombosit Düşüklüğü ve Yüksekliği Nedir?

 

“Trombosit nedir?” sorusu sık merak edilen konulardan biri. Trombositler kan içinde bulunan ve kanamayı durdurma görevini üstlenen minik öÄŸelerdir. Hastalıklar ya da kazalar sonrasında meydana gelen kanamaların kontrol altına alınmasını saÄŸlar ve pıhtılaÅŸma sürecinde aktif bir rol oynar. Bu yüzden kanın bir bölümünü oluÅŸturan trombositlerin miktarı oldukça önemlidir.

PLT Nedir?

“PLT nedir?” sorusu merak edenler için PLT (Platelet) olarak bilinen trombositler ayrıca kan pulcuÄŸu adıyla da tanınır ÅŸeklinde yanıtlanabilir. Bunlar vücudun fazla miktarda kan kaybetmesini engelleyen kan hücreleridir. Trombositler plazma, kırmızı ve beyaz kan hücreleriyle birlikte kanı meydana getirir. Bu bileÅŸenler arasında en hafif olanları trombositlerdir ve bu özellikleri nedeniyle genellikle kan damarlarının duvarlarına yakın yer alır. Kanama durumunda hızlıca hasar alan damara ulaÅŸabilir. Kemik iliÄŸinde megakaryosit ismi verilen büyük hücrelerde oluÅŸurlar ve dolaşıma katıldıktan sonra yaklaşık 8-10 gün yaÅŸar. Kanın %1’ini oluÅŸtururlar ve çoÄŸunlukla dalakta ya da kan dolaşımında bulunur. Kan hücreleri arasında pıhtılaÅŸmayı baÅŸlatan trombositler kan damarlarında hasar olduÄŸunda hızlıca bir araya gelerek pıhtı oluÅŸturur. Bu ÅŸekilde çalışarak kanayan bölgeyi tıkayıp kapatır ve vücudun fazla miktarda kan kaybetmesini önler. Aynı zamanda doku büyümesi, iltihaplanma ve bağışıklık sistemi süreçlerinde de aktif rol alır.

PLT Testi Nedir?

PLT testi olarak bilinen test aslında trombosit miktarını kontrol eden bir parametre deÄŸildir. Genel anlamda doktorların tam kan sayımında talep ettikleri bir ölçüm olan bu test PLT ifadesi ile temsil edilir ve trombosit deÄŸerini gösterir. Normal bir yetiÅŸkinde her mikrolitre kanda 150.000-450.000 arası trombosit bulunur. Doktorunuz bu deÄŸerin normal aralıkta olup olmadığını kontrol eder ve herhangi bir sorun görürse sizi durum hakkında bilgilendirecektir.

Trombosit Testi Hangi Hastalıkların Tanısı için Yapılır?

Trombosit testi kemik iliÄŸi ile ilgili sorunların belirlenmesinde etkilidir. Ancak trombosit artışı sadece kemik iliÄŸi problemlerinden kaynaklanmayabilir. Demir eksikliÄŸi, çeÅŸitli enfeksiyonlar, romatizmal rahatsızlıklar ve bazı ilaçlar da trombosit seviyesinin yükselmesine yol açabilir. Bu nedenle hematoloji uzmanıyla görüÅŸmek uygun olacaktır. Doktor hastanın dalakla baÄŸlantılı incelemeler isteyebilir ve enfeksiyon belirtilerini araÅŸtırabilir. Bunun yanında kemik iliÄŸinden doku örneÄŸi almak da gerekebilir. EÄŸer kronik bir hastalık trombosit artışına sebep oluyorsa bu durum tedavi edilir. Fakat eÄŸer problem dalağın kendisinden kaynaklanıyorsa sürekli olarak yüksek trombosit seviyesi görülebilir. BaÅŸka bir nedenden dolayı ise kan pıhtısı oluÅŸma riskinin boyutuna göre tedavi belirlenir. Ayrıca bu tip durumlarda sigara bırakılmalı, düzenli spor yapılmalı ve saÄŸlıklı beslenme alışkanlığı kazanılmalıdır. Trombosit testi belirli bir miktar kandaki trombosit sayısını belirler. Hem yüksekliÄŸi hem de trombosit düÅŸüklüÄŸü kanama veya pıhtılaÅŸma ile ilgili anormal durumları açığa çıkarabilir.

PLT DüÅŸüklüÄŸü Nedir?

“PLT düÅŸüklüÄŸü nedir?” sorusu da merak edilen konulardan biri. Trombosit sayısının bir mikrolitre kan başına 150.000'in altına inmesi trombositopeni olarak adlandırılır. Trombosit sayısı 50.000'in altına indiÄŸinde, morarma ya da kesik olduÄŸunda ciddi kanamalar meydana gelebilir. Trombosit sayısının 10.000-20.000 arasında düÅŸmesi ise herhangi bir kesik olmaksızın kanamanın gerçekleÅŸme riskini artırır.

PLT DüÅŸüklüÄŸü Nedenleri Nelerdir?

PLT düÅŸüklüÄŸü kemik iliÄŸindeki üretimin azalması ya da trombosit yıkımının fazla olması durumlarında ortaya çıkar. Trombositler dalakta depolanır ve bu organın yeterli trombosit bulundurmaması, enfeksiyonel hastalıklar veya diÄŸer patofizyolojik durumlara baÄŸlı olabilir. Trombositopeninin temel sebepleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Alkol Bağımlılığı
• Böbrek Hastalığı
• Dalak Büyümesi
• Ä°laç veya tedavi prosedürlerinin yan etkileri
• Kemik iliÄŸi Hastalıkları
• Kimyasallara maruziyet
• Otoimmün rahatsızlıklar
• Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar (HIV, Hepatit C vb.)

PLT DüÅŸüklüÄŸü Belirtileri Nelerdir?

Hafif trombositopeni genellikle hafif belirtilerle kendini gösterir. Ancak trombosit seviyelerindeki önemli düÅŸüÅŸler ciddi belirtilere yol açabilir. EÄŸer çok büyük bir düÅŸüklük varsa iç kanama riski bile oluÅŸabilir. Trombositopeni durumunda görülen semptomlar aÅŸağıdaki gibidir:

• Ağır menstrual kanamalar
• Burunda kanama
• Ciltte kırmızı-mor lekeler ya da peteÅŸi
• Dalakta büyüme
• DiÅŸ etlerinde kanama
• Ä°drar ve dışkıda kan görülmesi
• Kolay ve aşırı miktarda morarma
• Yaraların uzun süre kanaması

PLT DüÅŸüklüÄŸü Tedavisi Nedir?

EÄŸer trombosit sayınızda hafif bir azalma varsa tedaviye ihtiyaç duymayabilirsiniz. Fakat durum tersine dönerse doktorunuz trombositopeniyi tetikleyen durumu belirlemeye çalışır. Uzman saÄŸlık profesyoneli altta yatan nedeni tespit etmek için fiziksel muayene, tıbbi geçmiÅŸ incelemesi ve kan testleri uygulayabilir. Bu durumu gidermek veya iyileÅŸtirmek için uygun tedavi planını belirler ve trombosit seviyelerini normal aralığa getirmeye yardımcı olur.

PLT YüksekliÄŸi Nedir?

Kan dolaşımındaki trombosit sayısının normale göre yüksek olmasına trombositemi yani PLT yüksekliÄŸi adı verilir. Kan deÄŸerlerine baÄŸlı olarak 450.000'den fazla trombosite sahip olmanız bu durumu ifade eder. Bazı hastalarda bu deÄŸerin 1 milyon trombosite kadar çıktığı görülür. Trombositemi esansiyel trombositoz ve sekonder trombositoz olarak iki kategoriye ayrılır.

• Esansiyel Trombositoz: Esansiyel trombositoz kemik iliÄŸinin aşırı miktarda trombosit üretmesinden kaynaklanır. Bu durum kalbe veya beyne kan taşıyan damarlarda pıhtıya neden olup kan akışını engelleyebilir ve bu oldukça ciddi bir durumdur.
• Esansiyel Trombositoz Nedenleri: Esansiyel trombositozun belirli bir sebebi bulunmaz. Genellikle kemik iliÄŸi ile iliÅŸkili genetik bozukluklar sonucunda ortaya çıkabilir. Aynı zamanda kemik iliÄŸi çok sayıda trombosit hücresi ürettiÄŸinden bunun sonucu bir rahatsızlık da meydana gelebilir.
• Esansiyel Trombositoz Tedavisi: Esansiyel trombositoz belirti ya da komplikasyon göstermeyen kiÅŸilerin tedaviye gereksinimi yoktur. Ancak eÄŸer kan pıhtılaÅŸması riskiniz varsa bir uzmana baÅŸvurup detaylı bilgi almanız önemlidir. Doktorunuz geçmiÅŸ tıbbi durumlarınıza, trombosit sayınıza ve yaşınıza bakarak sizin için en uygun tedaviyi belirler.
• Sekonder Trombositoz: Esansiyel trombositozla aynı sonuçları doÄŸuran ancak sebebi bir hastalığa baÄŸlı olan sekonder trombositozun tedavisi altta yatan hastalığı hedef alır. Bu duruma reaktif trombositoz da denilir.
• Sekonder Trombositoz Nedenleri: En yaygın trombositoz çeÅŸididir ve ortaya çıkış sebebi genellikle kemik iliÄŸi ile ilgili deÄŸildir. Farklı patofizyolojik rahatsızlıklardan kaynaklanır. Sekonder trombositozu tetikleyen medikal durumlar kan kaybı, kanser, tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıklar, demir eksikliÄŸi, dalak ameliyatı, hemolitik anemi, enflamatuar hastalıklar, ilaç yan etkileridir.

PLT YüksekliÄŸi Belirtileri Nelerdir?

Trombositoz genellikle belirti göstermez. Ancak pıhtı oluÅŸumu durumunda bu pıhtının sebep olduÄŸu komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Sekonder trombositoz esansiyel trombositoza göre daha düÅŸük bir pıhtılaÅŸma ve kanama riski taşır. Ancak trombositoz nedeniyle bir pıhtı oluÅŸursa aÅŸağıdaki belirtiler görülebilir:

• BaÅŸ aÄŸrısı
• Ellerde ve ayaklarda yanma hissi
• Halsizlik
• Mide bulantısı
• Nefes darlığı
• PLT YüksekliÄŸi

Trombosit Fonksiyon BozukluÄŸu Nedir?

Trombosit düÅŸüklüÄŸü belirtileri trombosit sayısı normal olsa da trombosit hücrelerinin normal iÅŸlevlerini yerine getiremediÄŸi durumdur. Bu nadiren görülen ciddi bir bozukluktur. Trombosit fonksiyon bozukluÄŸu yaÅŸ, cinsiyet, ırk, kullanılan ilaçlar, medikal durumlar ve genetik faktörlere baÄŸlı olabilir. Bu faktörler bazen bağışıklık sisteminin trombosit hücrelerini yok etmesine yol açar. Aspirin gibi ilaçların trombosit fonksiyonlarını bozan etkisi olabilir.

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21782-platelet-count

SIK SORULAN SORULAR