eGFR Testi Nedir? eGFR Testi Neden Yapılır?

07 / MAR
2024

 “eGFR testi nedir?” sorusunun yanıtı test sonuçlarında çıkan ve sıklıkla merak edilen konulardan biri. Böbrekler kanın süzülmesini ve atık maddelerin idrar yoluyla vücuttan atılmasını saÄŸlar. Böbrekler içinde bulunan glomerül adlı yapılar bu filtreleme iÅŸlevini gerçekleÅŸtirir. Böbreklerin normal çalışma kapasitesini sürdüremediÄŸi durumlarda genellikle glomerüler filtreleme yeteneÄŸi de etkilenir. Bu belirtilerin farkında olan doktorlar eGFR (tahmini glomerüler filtreleme oranı) testine baÅŸvurabilir, bu bir tür kan analizidir.

eGFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) Nedir?

Glomerüller kanın süzülmesini saÄŸlar ve böylece kandaki zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur. Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) her nefronda bulunan glomerüller tarafından birim zaman içerisinde süzülen toplam plazma miktarını temsil eder. eGFR testi böbreklerin ne kadar hızlı çalıştığını ve filtre olan glomerüllerin her dakika ne kadar kanı temizlediÄŸini ölçer. Bu deÄŸerin hesaplanması için kreatinin seviyesi kullanılır ve ayrıca kiÅŸinin yaşına, kilosuna ve cinsiyetine göre deÄŸerlendirilir.

eGFR YüksekliÄŸi Nedir?

Glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 90 veya üzeri bir deÄŸerde olması durumu eGFR yüksekliÄŸi olarak adlandırılır. Bu durum böbreklerin kanı hızlıca temizleyip filtrelediÄŸini gösterir. Ancak eGFR yüksekliÄŸi potansiyel böbrek hastalıklarının ve diÄŸer saÄŸlık sorunlarının belirtisi olabilir.

eGFR DüÅŸüklüÄŸü Nedir?

Böbreklerin glomerüler filtreleme hızında azalmaya iÅŸaret eden durum eGFR düÅŸüklüÄŸüdür. Böbrek fonksiyon bozukluÄŸu veya idrar yolunda tıkanma gibi sebeplerle eGFR düÅŸebilir. Ä°drar yollarının engellenmesi idrar çıkışını keser ve bu da böbrekte hasara ve sonuçta fonksiyon kaybına yol açabilir. Bu durumun erken evrede teÅŸhis ve tedavi edilmesi daha ciddi böbrek hasarını önleyebilir.

eGFR Testi Neden Yapılır?

KiÅŸinin böbreklerinin iÅŸlevselliÄŸi konusunda ÅŸüpheler olduÄŸunda ya da mevcut böbrek rahatsızlıklarının durumunu incelemek için eGFR testi yapılır. eGFR böbrek hasarını tespit etmek için kullanılan ana parametredir. Bazı durumlar böbrek fonksiyonlarının deÄŸerlendirilmesini özellikle gerektirir. eGFR testinin öncelikli olarak önerildiÄŸi durumlar aÅŸağıdaki gibidir:

• Diyabet
• Gebelik süreci
• Genetik predispozisyon
• Hipertansiyon
• Ä°drar yolunda tıkanıklıklar
• Kalp hastalıkları
• Obezite
• Sık idrar yolu enfeksiyonları
• Tütün kullanımı

Böbreklerin, üriner sistemin bir parçası olarak hasar görmesi veya farklı bir böbrek hastalığına sahip olması halinde glomerüller daha az kan filtre eder. Kreatinin alınan hayvansal proteinler ve iskelet kasındaki fosfokreatinin metabolizmasından oluÅŸur. Dlayısıyla vücuttaki üretimi kas kütlesiyle iliÅŸkilidir. Bu nedenle yaÅŸ, cinsiyet ve vücut kitlesi tarafından etkilenir. Yetersiz kan filtrasyonu tehlikeli toksinlerin vücutta birikmesine sebep olur. Böbrek iÅŸlevlerinin azalmasıyla birlikte kan içerisinde üre ve kreatinin gibi atık ürünlerin seviyesi artar. Bu durumda yüksek üre ve kreatinin seviyeleri ilk aÅŸamada belirgin semptomlar göstermeyebilir. Ancak hastalar zamanla halsizlik, eklem aÄŸrısı, idrar miktarında düÅŸüÅŸ ve kaşıntı gibi ÅŸikayetler yaÅŸayabilir.

eGFR Kan Testi Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?

Böbreklerin iÅŸlevlerini tam olarak yerine getiremediÄŸi veya filtreleme görevini yapan glomerüldeki bozukluklar olduÄŸu durumlarda eGFR kan testi uygulanır. Bu testin yapılmasına neden olan belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• Yorgunluk hissi,
• Kaşıntı,
• Kolların, bacakların ve ayakların ÅŸiÅŸmesi,
• Mide bulantısı,
• Kas krampları
• Kusma,
• Ä°ÅŸtahsızlık,
• Sık idrara çıkma ya da normalden daha az idrara çıkma.

eGFR Bozulması Düzeltilebilir mi?

GFR incelemesi böbrek iÅŸlevleri hakkında bilgi elde etmek için kullanılır. Doktorların yönlendirmesiyle gerçekleÅŸtirilecek çeÅŸitli yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri ile GFR deÄŸerleri iyileÅŸtirilebilir. Böbrekler kanı süzerek vücudun elektrolit ve sıvı dengesini saÄŸlar ve bu denge kan basıncı ve kalp ritmi gibi hayati deÄŸerleri etkiler. Bu nedenle böbrek iÅŸlevlerindeki herhangi bir bozukluk vücutta çeÅŸitli olumsuz deÄŸiÅŸikliklere yol açabilir.

ÇoÄŸu böbrek hastalığı durumunda genellikle hastalık kronik bir biçimde seyreder ve kademeli olarak ilerler. GFR'nin iyileÅŸtirilmesi genellikle akut (ani baÅŸlangıçlı) bir böbrek hasarı durumunda mümkündür. Ancak uzun süreli ve kronik böbrek hastalıklarında, yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri genellikle sadece böbrek iÅŸlevlerinin yavaÅŸça azalmasını yavaÅŸlatmada etkilidir. Bu baÄŸlamda akut veya kronik böbrek rahatsızlıklarında fonksiyonların düÅŸüÅŸü nedeniyle potasyum, fosfor ve sodyum açısından yüksek olan yiyeceklerden kaçınmak tavsiye edilir. Kan basıncının düzenli egzersizle kontrol altına alınması da son derece kritik bir öneme sahiptir. Sıvı alımına özen göstermek böbreklerin atıkları süzme yeteneÄŸini artırır. Bu tüketim seviyesi doktorlar tarafından belirlenir ve bazı durumlarda kiÅŸilerin daha fazla sıvı tüketmeleri önerilirken diÄŸerlerinde vücuttaki fazla sıvının birikmesini önlemek için sıvı alımının azaltılması gerekebilir.

eGFR DeÄŸeri Kaç Olmalı?

SaÄŸlıklı bireylerde böbrek fonksiyonlarını temsil eden eGFR testi normal deÄŸerleri genellikle 90 veya daha yüksek olur. eGFR deÄŸeri yaÅŸa, cinsiyete ve vücut kütlesine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir. Gebelik bazı ilaçların kullanımı ve beslenme ÅŸekli de GFR'yi etkileyebilir. eGFR'nin ritmi gün içerisinde deÄŸiÅŸkenlik gösterir ve gece yarısına doÄŸru genellikle %10 düÅŸer. GFR böbrek iÅŸlevinin bir göstergesi olup, böbrek hasarının varlığını belirlemek için kullanılır. Böylece böbrek hastalıklarının tanısı konulabilir ve uygun tedavi seçenekleri uygulanabilir. GFR deÄŸer aralıkları böbrek hasarı ve bu hasarın derecesi hakkında bilgi verir. GFD Tanımlama GFD ml/dak/1.73 m2 deÄŸerler aÅŸağıdaki gibidir:

• 1 Normal veya yüksek ≥ 90
• 2 Hafif azalmış 60-89
• 3a Hafif-orta azalmış 45-5
• 3b Orta-ÅŸiddetli azalmış 30-44
• 4 Åžiddetli azalmış 15-29
• 5 Böbrek yetmezliÄŸi < 15

GFR deÄŸeri kiÅŸiye özel olarak deÄŸiÅŸen ve çeÅŸitli faktörlerden etkilenebilen bir böbrek iÅŸlev ölçütüdür. Bu test hakkında detaylı bilgi için saÄŸlık kuruluÅŸlarına baÅŸvurabilir ve uzman doktorların yardımını alabilirsiniz. SaÄŸlıklı günler geçirmenizi dileriz.

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/21593-estimated-glomerular-filtration-rate-egfr