Kadınlarda Kısırlık Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

11 / MAR
2024

Kadınlarda kısırlık belirtileri tıp literatüründe kadın infertilitesi olarak da adlandırılır ve bu durum 1 yıl düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebeliğin yaşanmaması durumudur. Kadınlardaki kısırlığı sebepleri çeşitlilik gösterir. Kadınlarda kısırlık hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

Kadınlarda Kısırlık Nedir?

“Kadınlarda kısırlık nedir?” sorusu merak edenler için 1 yıl boyunca veya 35 yaş üzerindeki kadın için 6 ay süresince hamilelik elde edilememesi şeklinde yanıtlanabilir. Eğer sürekli düşük yaşanıyorsa bu duruma da infertilite denilir. Kadın infertilitesi yaşa, fiziksel sorunlara, hormonel dengesizliklere, yaşam tarzına ya da çevresel faktörlere bağlı olabilir.

Kadınlarda Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Kadınlarda kısırlık belirtileri arasında en temel olanı hamile kalma zorluğudur. Bireylerde herhangi bir kısırlık belirtisi hissedilmeyebilir ve bu durum sebebiyle kısırlık teşhisi konulamayabilir. Kısırlığın belirtileri infertiliteye neden olan duruma da bağlıdır. Birçok sağlık sorunu kadının hamile kalmasını engelleyebilir. Bazı durumlarda kadın kısırlığının nedeni bulunamaz. Kadında adet döngüsünde ve yumurtlama sürecinde yaşanan değişiklikler kısırlıkla ilişkili bir hastalığın belirtisi olabilir. Kadınlarda görülen kısırlığın belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Kanama miktarı normalden daha fazla veya daha az olabilir.
• Her ay adet başlangıcı arasındaki süre değişkenlik gösterir.
• Hiç adet görmeme yaşanabilir.
• Sırt, pelvik ağrı ve kramp görülebilir.

• Ciltte akne artışı ve diğer cilt değişiklikleri
• Dudaklarda, meme bölgesinde ve çenede anormal tüylenme
• Saç kaybı veya saçların incelmesi
• Kilo alımı

Kısırlık belirtilerinin diğer örnekleri arasında emzirmenin bir sonucu olmayan süt benzeri akıntılar ve cinsel ilişki sırasındaki ağrıları sayabiliriz. Kadın kısırlığına bir dizi faktör yol açabilir ve bu durumun belirtileri nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Kadınlarda Kısırlık Neden Olur?

Peki kadınlarda kısırlık neden olur? Hamileliğin başlaması için ovulasyon ve fertilizasyon süreçlerinin uygun bir şekilde gerçekleşmesi gereklidir. Kısırlığın ortaya çıkmasına neden olan problemlar bazen genetik bazen ise yaşamın ileri safhalarında meydana gelebilir. Kısırlık sebepleri her iki partneri de etkileyebilir ve bazen hiçbir neden bulunamayabilir.

Kadınlarda Kısırlık Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?

Kadınlarda kısırlık yapan şeyler aşağıdaki gibidir:

• Ovulasyon bozuklukları: Hormonal rahatsızlıklar, polikistik over sendromu gibi durumlar bu kategoriye girer. Hiperprolaktinemi adı verilen anne sütü üretimini tetikleyen prolaktin hormonunun aşırı miktarda bulunduğu durumlar yumurtlama sürecini engelleyebilir. Tiroid hormonun çok fazla (hipertiroidizm) ya da çok az (hipotiroidizm) salgılanması, adet döngüsünü bozabilir ve kısırlığa yol açabilir. Diğer potansiyel nedenler arasında aşırı egzersiz, yeme bozuklukları veya tümörler bulunur.
• Rahim veya servikal anormallikler: Doğuştan olan ya da daha sonradan oluşan rahim şekil bozuklukları, rahimin içerisindeki polipler ya da myomlar, fallop tüplerini tıkayarak veya döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini engelleyerek kısırlığa neden olabilir.
• Fallop tüpü hasarı veya tıkanıklığı genellikle fallop tüplerinin iltihaplanmasına (salpenjit) bağlıdır. Bu durum çoğunlukla cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, endometriozis veya yapışıklıklar sonucunda ortaya çıkan pelvik inflamatuar hastalığın bir sonucudur.
• Uterus dışında büyüyen endometriyal dokuya endometriozis denir; bu durum ovaryaların, uterusun ve fallop tüplerinin işlevini etkileyebilir.
• Primer over yetmezliği (veya erken menopoz), yumurtalıkların işlevini kaybetmesi ve menstrüasyonun 40 yaşından önce sona ermesi durumunu ifade eder.
• Erken menopoz, çeşitli faktörlerle ilişkilidir; bu faktörler bağışıklık sistemi hastalıkları, Turner sendromu gibi genetik durumlar veya taşıyıcıları içerebilir ve nedeni genellikle tam olarak bilinmez.
• Pelvik yapışıklıklar ise organları birbirine bağlayan skar dokusu bantlarıdır ve pelvik enfeksiyon, apandisit, endometriozis veya abdominal veya pelvik cerrahi sonucunda oluşabilir.
• Kanser ve tedavisi de, özellikle üremeyle ilgili kanser türleri, kadınların doğurganlığını genellikle olumsuz etkiler. Hem radyoterapi hem de kemoterapi doğurganlığı etkileyebilme potansiyeline sahiptir.

Kısırlık Yaygın Olarak Kimlerde Görülür?

Kısırlığın en sık kimlerde görüldüğüne gelince her 100 çiftten yaklaşık 15'i kısırlık sorunu yaşamaktadır. Kısırlığın sebepleri tekil olabileceği gibi birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle de ortaya çıkabilir. Üreme sistemini etkileyen herhangi bir sağlık sorunu kısırlığa yol açabilir.

Erken Yumurtalık Yetmezliği (POF) Nedir?

Erken yumurtalık yetmezliği ise yumurtalıkların 40 yaşından önce normal işlevini yitirmesi durumudur. Bu durumda yumurtalıklar tipik miktarda östrojen hormonu üretemez veya düzenli olarak yumurta salgılayamaz. Bu durum genellikle kısırlığa neden olur.

Kadınlarda Kısırlık Nasıl Anlaşılır?

Peki kadınlarda kısırlık nasıl anlaşılır? Durumun tespiti için çok sayıda kadınlarda kısırlık testi bulunur. Bunlar arasında kan testleri ve ultrason taraması bulunur. Kan testleri, yumurtlama durumunu ve over rezervinin yeterliliğini belirlemeye yardımcı olan hormon seviyelerine bakar. Ultrason taraması ise rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıkları kontrol etmek için kullanılır. Transvajinal ultrason sırasında bir ultrason probu vajinaya yerleştirilir ve rahmin, yumurtalıkların sağlığı ile fallop tüplerindeki tıkanıklıkları kontrol etmek için kullanılır. Son olarak sonohisterografi veya sulu ultrasonografi, normal ultrasonla tespit edilemeyen bazı rahim içi sorunları tanımak için kullanılır. Bu işlemde adet dönemi sonunda rahime çok az miktarda serum verilir.

Histerosalfingografi de kullanılan testlerden biridir. Bu işlem özel bir boyanın enjekte edilmesinin ardından rahim ve fallop tüplerinin röntgenini çekme işlemidir. Fallop tüplerindeki engelleri ve yumurtaların rahime ulaşmasını engelleyebilecek tıkanıklıkları belirlemek için kullanılır. Eğer testte bir tıkanıklık saptanırsa laparoskopi gibi daha detaylı incelemeler gerekebilir. Bir diğer test olan laparoskopi de (kapalı cerrahi) alt karından küçük bir kesikle başlayarak ucunda kamera bulunan ince bir tüpün rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıkları incelemesidir. Tüplerdeki tıkanıklığı daha net görmek için servik'ten fallop tüplere boya enjekte edilebilir. Laparoskopi genellikle daha önce yaşanan bir sağlık problemi sonrasında uygulanır. Örneğin, geçmişte pelvik inflamatuar hastalık (PID) geçirmiş olanlar veya tarama sonuçlarında her iki fallop tüpünde de olası bir tıkanıklığın görülmesi durumunda laparoskopiden yararlanılır.

Kadınlarda Kısırlık (İnfertilite) Tedavisi Nasıl Yapılır?

“Kadınlarda kısırlık belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nelerdir?” sorusu da merak edilenler arasındadır. Kadınlarda kısırlık tedavisi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Yumurtlama sorunları nedeniyle kısırlık yaşayan kadınların ana tedavisini bu ilaçlar oluşturur. Bu ilaçlar, yumurtlamanın düzenlenmesine veya uyarılmasına yardımcı olurlar.
• Aşılama /Intrauterın Inseminasyon (IUI): Aşılamada yumurtalıklar bir veya daha fazla yumurta bıraktığında sağlıklı spermler direkt olarak rahme yerleştirilir. Kısırlığın sebeplerine bağlı olarak IUI'nin zamanlaması normal döngü ile ya da doğurganlık ilaçları ile koordine edilebilir.
• Doğurganlığı Arttırıcı Cerrahi Müdahaleler: Endometrial polipler, uterin septum, intrauterin skar dokusu ve bazı miyomlar gibi rahim problemları histeroskopik cerrahi ile giderilebilir. Endometriozis, pelvik adhezyonlar ve daha büyük fibroidlerin tedavisi genellikle laparoskopik cerrahi veya daha geniş bir abdominal kesik gerektirir.
• Yardımcı Reprodüktif Teknoloji (ART - Tüp Bebek Tedavisi): Yardımcı reprodüktif teknoloji, yumurta ve sperm hücrelerinin işlendiği tüm fertilizasyon terapilerini içerir. Çeşitli çeşitleri bulunan ART'nin en yaygın olanları;
• Tüp Bebek (IVF): Bu yöntem, en sık kullanılan yardımcı üreme teknolojisi tekniğidir. IVF, olgunlaşmış birden fazla yumurtanın uyarılması ve toplanması, bu yumurtaların laboratuarda belirlenen alanlarda spermlerle döllenmesi ve sonrasında embriyoların rahme yerleştirilmesi sürecini kapsar.
• İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu (ICSI): Bu prosedürde, sağlıklı bir sperm doğrudan olgun bir yumurtaya enjekte edilir. ICSI genellikle spermin kalitesi veya miktarının yetersiz olduğu durumlarda veya önceki IVF döngülerinde döllenme başarılamadığı zamanlarda tercih edilir.

KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/female-infertility/symptoms-causes/syc-20354308

SIK SORULAN SORULAR