Kardiyovasküler Hastalık Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

 

Kardiyovasküler hastalık riski hem dünya genelinde hem de Türkiye'de en yüksek ölüm sebebi olarak kabul edilir. Ülkemizde her sene 150.000 ile 200.000 kiÅŸi kalp krizi sonucunda hayatını kaybediyor. Bu sayı trafik kazalarında yaÅŸamını yitirenlerin iki üç katı. Bunların %20'si kalp krizi geçirdiÄŸi anda vefat ediyor. Batılı ülkelerle mukayese edildiÄŸinde Türkiye'de kalp krizi daha yaygın. Türkiye'de erkeklerde kalp krizi riski 40, kadınlarda ise 50 yaşından itibaren artış gösteriyor. Gençler arasında ve nadiren çocuklarda da görülüyor ve genellikle ölümle sonuçlanıyor. Kardiyovasküler hastalıklarla ilgili merak edilenleri sizler için derledik.

Kardiyovasküler Hastalık Nedir?

“Kardiyovasküler hastalık nedir?” sorusu merak edenler için dolaşım sisteminde meydana gelen her türlü rahatsızlığı ifade eder ÅŸeklinde yanıtlanabilir. Özellikle kalbi etkileyen rahatsızlıklar beyin ve böbrek damarlarını etkileyen hastalıklar ve periferik damar hastalıkları bu gruba dahildir. Kardiyovasküler hastalıkların sebepleri çok çeÅŸitli olabilir ama en sık rastlanılan sebepler ateroskleroz ve/ya da hipertansiyon olarak belirlenmiÅŸtir.

Kardiyovasküler hastalıklar tüm dünyada ölüm vakalarının baÅŸlıca nedenidir. Son yirmi yılda kardiyovasküler hastalıklara baÄŸlı ölüm oranları geliÅŸmiÅŸ ülkelerde azalmış olsa da bu oranlar geliÅŸmekte olan ve orta gelirli ülkelerde inanılmaz bir hızda artmaktadır. Bu rahatsızlıklar genelde yaÅŸlı yetiÅŸkinlerde görülürken ateroskleroz gibi bazı durumların kökeni çocukluk dönemine dayandığından korunma yöntemleri hayatın erken evrelerinde uygulanmalıdır. Bu yüzden aterosklerozun önlenmesinde saÄŸlıklı beslenme, egzersiz yapma ve sigara kullanmaktan kaçınma gibi önlemlere dikkat edilmelidir.

Kardiyovasküler Nedir?

Kardiyovasküler kelimesi kalp ve kan damarlarına iÅŸaret eder. Bu terim kalp, arterler, venler ve kapillerlerin iÅŸleyiÅŸini kapsayan durumları anlatmak amacıyla kullanılır. Kanın dolaşımını saÄŸlayarak vücut hücrelerine oksijen ve besin taşıma görevini üstlenen kardiyovasküler sistem aynı zamanda atık maddelerin de vücuttan uzaklaÅŸtırılmasını saÄŸlar. Kardiyovasküler hastalıklar ise bu sistemin herhangi bir bölümünün üzerinde etkili olabilir ve ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir.

Kardiyovasküler Hastalıkların Nedeni Nedir? 

Kardiyovasküler hastalıklar genellikle kalp ve kan damarlarının çeÅŸitli durumlarını ifade eder ki bunlar genellikle saÄŸlıksız yaÅŸam tarzı tercihleri ve bazen genetik faktörler sonucunda ortaya çıkar. Bu saÄŸlıksız yaÅŸam tarzı seçimleri arasında düÅŸük fiziksel aktivite düzeyi, yanlış beslenme alışkanlıkları, aşırı alkol tüketimi ve sigara kullanımı sayılabilir. Ayrıca yüksek tansiyon, diyabet veya yüksek kolesterol gibi kronik rahatsızlıklar da kardiyovasküler hastalıkların geliÅŸmesini tetikleyebilir. Kalp krizi, felç ve konjestif kalp yetmezliÄŸi kardiyovasküler hastalıkların en yaygın örnekleridir.

Kardiyovasküler Hastalık Riski Nedir?

Peki kardiyovasküler hastalık riski nedir? Kardiyovasküler hastalık riski bir kiÅŸinin kalp ve damar sistemiyle ilgili bir hastalığa yakalanma ihtimalini belirtir. Bu tür hastalıklar arasında kalp krizi, inme, koroner arter hastalığı ve daha pek çok durum bulunur. Risk faktörleri genetik eÄŸilim, yaÅŸ, cinsiyet, etnik köken gibi deÄŸiÅŸtirilemez faktörler ile birlikte tütün kullanımı, düÅŸük fiziksel aktivite seviyesi, saÄŸlıksız beslenme gibi deÄŸiÅŸtirilebilir yaÅŸam tarzı alışkanlıklarını da içerir. Ayrıca yüksek kan basıncı, diyabet ve yüksek kolesterol gibi saÄŸlık sorunları da kardiyovasküler hastalık riskini artırabilir.

Bireysel kardiyovasküler hastalık riskinin belirlenmesi için doktor muayenesi gereklidir. Yapılacak testler ve muayeneler ile kiÅŸiye özel risk deÄŸerlendirilmesi gerçekleÅŸtirilir. EÄŸer risk faktörleriniz varsa veya ailenizde kardiyovasküler hastalık geçmiÅŸi bulunuyorsa doktorunuz bu riskleri azaltmak için gerekli adımları sizinle paylaÅŸacaktır. EÄŸer risk unsurlarınız bulunuyorsa veya aile geçmiÅŸinizde kardiyovasküler hastalıklar varsa doktorunuz sizinle bu riskleri minimize etmek adına gerekli adımları konuÅŸacak. Unutmayın ki en verimli tedavi yöntemi her zaman korunma yollarını benimsemektir. SaÄŸlıklı yaÅŸam biçimine geçiÅŸ yapmak ve düzenli saÄŸlık kontrollerinizi aksatmamak suretiyle kardiyovasküler hastalık riskinizi büyük oranda azaltabilirsiniz.

Hamilelikte Kardiyovasküler Hastalık Riski

Kardiyovasküler rahatsızlıklar kalp ve dolaşım sistemini hedef alan hastalıklardır. Hamilelik esnasında bedendeki hormonal deÄŸiÅŸimler ve artan kan miktarı, kalp ve damarlara ek yük bindirebilir. Bu durum özellikle daha önceden kalp sorunu yaÅŸamış ya da genetik olarak kalp hastalığına meyilli olan kadınlar için risk teÅŸkil edebilir. Fetal geliÅŸimi desteklemek amacıyla hamilelik sürecinde kadınların kalbi daha çok kan pompalar. Bu durum kalbin daha fazla çalışmasına yol açar ve neticede kardiyovasküler sisteme baskı uygular. Ayrıca gebelik esnasında vücutta biriken su ve tuzlardan kaynaklanan ödem de kardiyovasküler sisteme stres yaratır. Hamilelikte kardiyovasküler hastalık riskini düÅŸürmek adına düzenli egzersiz yapmak, saÄŸlıklı bir beslenme programı uygulamak ve doktor kontrolünden geçmek gereklidir. Ayrıca hamilelik öncesi ve süresince sigarayı bırakmak da büyük önem taşır. Her ne kadar hamilelik döneminde kardiyovasküler hastalık riski yükselse de bu durum her kadını aynı oranda etkilemez. Her gebelik ve her kadın farklıdır bu sebeple risk unsurları da kiÅŸiye özgüdür. Bu nedenle hamilelik döneminde düzenli olarak saÄŸlık kontrolünden geçmek ve saÄŸlık durumunuzu yakından izlemek oldukça kritiktir.

Kimler Kalp ve Damar Hastalıklarında Risk Altındadır?

Kalp ve damar rahatsızlıkları genellikle yaÅŸam biçimi seçimleri ve belirgin saÄŸlık sorunları nedeniyle meydana gelir. Kalp ve damar hastalıkları riskini yükselten faktörler aÅŸağıdaki gibidir:

• Ä°leri yaÅŸ kalp rahatsızlığı riskini çoÄŸaltabilir.
• Erkekler genellikle kadınlardan daha erken yaÅŸlarda kalp rahatsızlıklarına yakalanma olasılığına sahiptir.
• Kalp hastalığına predispozisyonu olan aile hikayesi olan bireyler daha yüksek risk altındadır.
• Sigara içmek veya ikinci el dumanına maruz kalmak kalbinize ve kan damarlarınıza hasar verir.
• Diyabet özellikle tip 2 diyabet kalp hastalığının ciddi bir risk unsuru olarak kabul edilir.
• Sürekli yüksek tansiyon kalp kasını zayıflatabilir ve kalp rahatsızlıklarına neden olabilir.
• Yüksek düzeyde LDL (kötü) kolesterol veya düÅŸük seviyede HDL (iyi) kolesterol, kan damarlarındaki plak oluÅŸumunu tetikleyebilir.
• Aşırı kilolu veya obez olmak diÄŸer kalp hastalığı risk etmenlerinin yanında, kalp hastalığı riskini de arttırabilir.
• Yeterince egzersiz yapmamak yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve obeziteye yol açabilir.
• Yüksek yaÄŸ, tuz ve ÅŸeker içeren beslenme biçimleri kalp hastalığı riskini yükseltir.

Bu faktörlerden herhangi birine sahip olmak otomatik olarak sizi kalp ve damar hastalıkları için risk altında olacağınız anlamına gelmez. Fakat bu faktörlerin bir veya daha fazlasına sahip iseniz riskiniz artacaktır. Bu nedenle saÄŸlıklı yaÅŸam tarzı seçimleri yapmak ve düzenli saÄŸlık kontrolleri oldukça önemlidir.

Kardiyovasküler Hastalık Belirtileri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar kalp ve damar sistemini etkileyen çeÅŸitli rahatsızlıkları kapsar ve belirtiler geniÅŸ bir spektrumda yer alabilir. Kardiyovasküler hastalık belirtileri genel olarak aÅŸağıdaki gibidir:

• GöÄŸüs aÄŸrısı en tanınan belirtidir. Genellikle göÄŸsün ortasında veya sol tarafında basınç veya sıkışma hissiyle ifade edilir.
• Normal aktiviteler sırasında veya dinlenme esnasında nefes alma zorluÄŸu yaÅŸanabilir.
• Dinlenme hali dahi olsa kalbin normalden daha hızlı atması durumu görülebilir.
• Kardiyovasküler rahatsızlıklar beyne gerektiÄŸi kadar oksijen gitmesini engelleyerek kan akışını azaltabilir bu durum baÅŸ dönmesine veya bayılma hissine yol açabilir.
• Vücudunuzun alt bölgelerinde ödem oluÅŸması (su birikmesi), kalbinizin fazla sıvıyı etkin bir ÅŸekilde vücutta dolaÅŸtıramadığının iÅŸareti olabilir.
• Fiziksel aktivite esnasında ya da sonrasında aşırı yorgunluk duygusu yaÅŸanabilir.
• Mide bulantısı, ishal ya da kusma genellikle kalp krizi semptomları olarak görülür.

EÄŸer bu belirtilerden herhangi birini ya da daha fazlasını deneyimliyorsanız, acilen tıbbi yardım almanız gerekmektedir. Unutmayın ki kardiyovasküler hastalıklar erken teÅŸhis edildiÄŸinde tedavi ve kontrol altına alınabilen durumlardır.

Kardiyovasküler Testler Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalık riski belirtileri tespiti için kalp ve dolaşım sisteminizin durumunu belirlemek için kullanılan çeÅŸitli tıbbi testler bulunur. Bu testler aÅŸağıdaki gibidir:

• Elektrokardiyogram (EKG): Kalbin elektriksel aktivitesinin ölçümünü ve kaydını saÄŸlar.
• Stres Testi: Genellikle bisiklet ergometresi ya da koÅŸu bandı üzerinde yapılan egzersizlerle kalbin performansının deÄŸerlendirilmesine yardımcı olur.
• Ekokardiyogram: Ultrason teknolojisi kullanarak kalbin boyutunu, ÅŸeklini ve hareketini gösterir.
• Koroner Anjiyografi: Bu prosedür kalbe kan taşıyan koroner arterlerin röntgen görüntülerini alır.
• Nükleer Kardiyoloji Testleri: Radyoaktif maddeler aracılığıyla kalp resimleri çekilir ve bu sayede kalbin kan akışı ve iÅŸlevleri hakkında bilgi elde edilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Her iki teknoloji de kalp dahil olmak üzere vücudun iç kısımlarının detaylı görüntülerini oluÅŸturur.

Bu testler doktorların kardiyovasküler hastalıkları teÅŸhis etmelerine, tedavi stratejilerini belirlemelerine ve hasta ilerlemesini takip etmelerine yardımcı olur. Her bir testin amacı ve uygulaması hastanın spesifik durumu ve gereksinimleri doÄŸrultusunda belirlenir.

Kardiyovasküler Hastalık ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Kardiyovasküler hastalıklar kalp ve damarları etkileyen bir dizi saÄŸlık problemini ifade eder. Bu hastalıklar dünya genelinde en sık rastlanan ölüm sebeplerinden biridir. Kardiyovasküler hastalıkların en yaygın türleri aÅŸağıdaki gibidir:

• DoÄŸuÅŸtan Gelen Hastalıklar: Genellikle doÄŸum esnasında bulunan kalp hatalarıdır. Bunlar arasında kalpte anormal açıklıklar, yanlış yönlendirilmiÅŸ veya daralmış damarlar ve hatalı kapak oluÅŸumu yer alır.
• Koroner Arter Hastalığı: Koroner arterlerin sertleÅŸip daralması sonucunda kalbe yeterli kanın ulaÅŸamaması durumunu içerir. Genellikle göÄŸüs aÄŸrısı ve kalp krizine sebep olabilir.
• Valvül (Kapak) Hastalıkları: Valvül hastalığı kalbin dört kapaktan biri ya da daha fazlasının gerektiÄŸi gibi iÅŸlev görmediÄŸi durumları kapsar. Kapaklar kanın kalpten düzgün akmasını saÄŸlar.
• Periferik Damar Hastalığı: Bu tip hastalık çoÄŸunlukla vücudun uzak bölgelerindeki (örneÄŸin ayaklar) kan dolaşımını etkiler. Damarların tıkanması veya daralması genellikle aÄŸrı ve yorgunluk hissine yol açar.

Kardiyovasküler (Kalp-Damar) Hastalıklar Nasıl Önlenir?

Kardiyovasküler hastalıkları önlemek saÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzının benimsenmesiyle gerçekleÅŸtirilebilir. Kardiyovasküler hastalıkları engellemeye yardımcı olabilecek baÅŸlıca önlemler aÅŸağıdaki gibidir:

• DoymuÅŸ yaÄŸ, tuz ve ÅŸekerden mümkün olduÄŸunca kaçınılmalıdır. Bunlar yerine meyve, sebze, tam tahıl ürünleri, düÅŸük yaÄŸ içerikli proteinler ve saÄŸlıklı yaÄŸlar gibi besinlerle dengeli bir diyet uygulanmalıdır.
• Haftada en az 150 dakika orta yoÄŸunlukta aerobik egzersiz yapmak kalp-damar saÄŸlığı için çok önemlidir.
• Hem alkol hem de sigara tüketimi kardiyovasküler hastalık riskini yükseltir.
• Kronik stres yüksek tansiyon ve diÄŸer kalp saÄŸlığı problemlerine neden olabilir. Meditasyon, yoga ve derin nefes alma gibi yöntemlerle stresi kontrol altına almak faydalıdır.
• Kan basınç deÄŸerleri, kan ÅŸekeri düzeyleri ve kolesterol seviyeleri gibi unsurların izlenmesi önemlidir. Düzenli saÄŸlık kontrolleri, bu deÄŸerlerin takip edilmesini saÄŸlar.

Her bireyin saÄŸlık durumu farklı olduÄŸunu unutmayın ve genel tavsiyelerin yanı sıra bir saÄŸlık uzmanının görüÅŸünü almayı ihmal etmeyin. Kendi içinize uygun bir yaÅŸam tarzı planı oluÅŸturmak kardiyovasküler hastalıkların önlenmesine yardımcı olacaktır.

Kardiyovasküler Hastalar Nasıl Beslenmeli?

Kardiyovasküler sistem hastalıkları için beslenme ÅŸekli genel saÄŸlık durumlarını ve yaÅŸam kalitelerini belirgin biçimde etkileyebilir. Beslenmede dikkat edilmesi gerekenler aÅŸağıdaki gibidir:

• Tuz Alımını Azaltın: Yüksek tansiyon, kalp hastalıklarının önemli bir risk faktörüdür ve tuz alımı bu durumu ağırlaÅŸtırabilir. Kardiyovasküler hastaların günlük tuz alımını 5 gramın altına düÅŸürmeleri tavsiye edilir.
• SaÄŸlıklı YaÄŸları Seçin: Trans yaÄŸlar ve doymuÅŸ yaÄŸlar kalp saÄŸlığına zararlı olabilir. Omega-3 yaÄŸ asitleri bakımından zengin olan balık, avokado, fındık gibi gıdaları tercih edin.
• Lifli Yiyeceklere Yönelin: Tam tahıllar, sebzeler ve meyveler yüksek lif içeriÄŸi ile kolesterol seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olur.
• Åžekerden Uzak Durun: Fazla ÅŸeker tüketimi hem kilo almanıza yol açabilir hem de kan basınç seviyenizi yükseltebilir.
• Düzenli ve Dengeli Beslenme: Her gün düzenli zamanlarda yemek yemeniz metabolizmanızın saÄŸlıklı çalışmasına yardımcı olur.
• Alkol ve Sigaradan Uzak Durun: Hem alkol hem de sigara kalp-damar saÄŸlığınıza zarar verebilir.

KAYNAK: https://www.who.int/health-topics/cardiovascular-diseases#tab=tab_1

SIK SORULAN SORULAR