Akciğer Su Toplaması (Plevral Efüzyon) Belirtileri ve Tedavisi
Hayatın her anında farkına varmadan milyonlarca iÅŸlemi aynı anda yürüten eÅŸsiz bir makine olan insan bedeni bazen çeÅŸitli nedenlerle sorun yaÅŸayabilir. Bunlardan biri de akciÄŸerlerimizde oluÅŸabilen ve teknik adıyla 'plevral efüzyon' olarak bilinen akciÄŸer su toplaması durumudur. AkciÄŸerler arasındaki boÅŸlukta normalden fazla sıvının birikmesi sonucunda ortaya çıkan bu saÄŸlık sorunu çoÄŸu zaman baÅŸka bir hastalığın belirtisi olarak kendini gösterir.
Plevral Efüzyon Nedir?
Peki plevral efüzyon nedir? Plörezi ya da diÄŸer adıyla zatülcenp, tıbbi literatürde plevral efüzyon olarak bilinir ve akciÄŸer zarında sıvı toplanması durumunu ifade eder. Her bireyin akciÄŸerlerinin dış kısmında parietal plevra ve göÄŸüs duvarının iç kısmında visseral plevra adında iki ince zar tabakası bulunur. Bu zarlar arasında proteinden düÅŸük, kaygan bir sıvı yer alır ki bu da nefes alıp verirken akciÄŸerlerin rahatlıkla geniÅŸlemesi ve büzülmesini saÄŸlar. AkciÄŸerin dış zarından salgılanan bu sıvı, iç zardan emilir ve sürekli olarak iki zar arasında hareket eder. Zarlar arasındaki bu sıvının miktarı normalde 20 ml.'dir. Ancak bazı akciÄŸer hastalıkları veya sistemik rahatsızlıklar, zarlar arasındaki sıvının salınımını artırabilir ya da emilimini engelleyebilir ve sonuçta sıvının miktarında artışa yol açar. Bu durum plöreziyi oluÅŸturur.
Plevral Efüzyon Neden Olur?
Peki akciÄŸer su toplaması neden olur? AkciÄŸer ve göÄŸüs duvarını örten zar tabakaları arasında bulunan sıvının miktarındaki artış, plörezi olarak bilinir. AkciÄŸer ve akciÄŸer zarı kanseri, akciÄŸer absesi, tüberküloz, sarkoidoz ve pulmoner emboli gibi bir dizi akciÄŸer rahatsızlığı genellikle bu duruma sebep olur. Bacakta oluÅŸan bir pıhtının akciÄŸer damarını aniden tıkaması da plöreziye yol açabilir. Ancak, tüberkülozun yaygın olduÄŸu yerlerde tüberküloz en önemli plörezi sebebidir. Tüberküloza baÄŸlı plörezi genç yetiÅŸkinlerde daha sık görülse de her yaÅŸ grubunda ortaya çıkabilir. YaÅŸ ilerledikçe, plörezi genellikle akciÄŸer kanserine baÄŸlı olarak geliÅŸir. AkciÄŸer kanseri olan kiÅŸilerde plörezi oluÅŸumunun ana nedeni, kanser hücrelerinin plevraya kolayca ulaÅŸabilmesi ve kan dolaşımına dahil olmasıdır. Pnömoni adı verilen bakteri veya virüs kaynaklı bir akciÄŸer enfeksiyonu da plörezinin meydana gelmesinde etkilidir. AkciÄŸer ve göÄŸüs zarları arasındaki sıvının miktarındaki artışa yol açan durumlar aÅŸağıdaki gibidir:
- Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar
- AkciÄŸer ödemi
- Atelektazi (solunum sırasında akciğerin tamamen genişlememesi)
- Kalp yetmezliÄŸi
- Pulmoner hipertansiyon (akciÄŸerlere giden damarlarda basınç artışı)
- Böbrek veya karaciÄŸer hastalıkları
- Kalp cerrahisi sonrası komplikasyonlar
- Kaburga kırığı
- Mantar enfeksiyonları
- Bazı otoimmün hastalıklar
- Lenfoma
- Yemek borusu kanseri
- Siroz
- Romatoid artrit
- Sistemik Lupus
- Pankreatit
- Tiroid hastalıkları
- Ailevi Akdeniz ateÅŸi
- Travmalar
- Bazı ilaçların yan etkileri
Akciğer Su Toplaması Belirtileri Nelerdir?
AkciÄŸer su toplaması belirtileri arasında yaygın olanı öksürük ve göÄŸüs aÄŸrısıdır. Orta veya yüksek düzeyde aÄŸrı solunum zorluÄŸuna neden olabilir. Nefes darlığı, plörezi belirtilerinden biridir ve bu durum kiÅŸinin sırtüstü yatmayı tercih etmemesine yol açar. AteÅŸ, titreme, terleme, üÅŸüme, yorgunluk, halsizlik ve iÅŸtahsızlık diÄŸer plörezi semptomlarıdır. Erken evrede, derin nefes alırken kiÅŸi tek ya da çift taraflı gıcırtılı bir ses duyabilir. Hastalık ilerledikçe kuru öksürük daha ÅŸiddetli ve vücut sarsıcı bir öksürüÄŸe dönüÅŸebilir. Öksürük, sırtta bıçak saplanırcasına aÄŸrılara yol açabilir. AÄŸrı bazen omuz ve karın bölgesinde de hissedilebilir. Plöreziye neden olan hastalığa baÄŸlı olarak baÅŸka belirtiler de görülebilir.
Akciğer Su Toplaması Nasıl Anlaşılır?
AkciÄŸer su toplaması tedavisi için doÄŸru teÅŸhis önemlidir. GöÄŸüs hastalıkları uzmanı hasta hikayesini dinledikten sonra fiziksel bir muayene yapar. Doktor bu süreçte hastanın normal ve ritmik bir ÅŸekilde nefes almasını isteyebilir. Genellikle Plevral efüzyon varlığında solunum sesi algılanamaz. Ancak doktor, tanının kesinleÅŸtirilmesi için radyolojik testler talep edebilir. AkciÄŸer röntgeni genellikle teÅŸhisin kesinleÅŸtirilmesi için yeterli olsa da bazı durumlarda bilgisayarlı tomografi gerekebilir. Her iki görüntüleme yöntemi de plörezi tanısının yanı sıra, hastalığın neden olduÄŸu odak hastalığı tespit edebilir. Doktor ayrıca ultrasonografi isteyebilir, bu iÅŸlem sıvının yerini ve miktarını belirlemede yardımcı olur. Fizik muayene ve radyolojik görüntülemelerin yanında doktor teÅŸhis için aÅŸağıdaki yöntemleri de kullanabilir:
- Torasentez: Bu yöntemde doktor, enjektör ile göÄŸüs duvarı ve akciÄŸer zarı arasındaki sıvıdan örnek alır. Bu prosedür hem plörezi tanısının netleÅŸtirilmesi hem de az miktarda sıvı birikimine baÄŸlı olarak meydana gelen nefes darlığı ÅŸikayetinin giderilmesi amacıyla uygulanabilir. Bazı durumlarda, torasentez iÅŸlemi esnasında enjektörle alınan sıvının görüntüsü dahi tanı konulmasına yeterli olabilir. Bu sıvı, bakteriyoloji laboratuvarında detaylı bir analize tabi tutulur.
- Biyopsi: EÄŸer plöreziye sebep olan rahatsızlık diÄŸer tüm metotlarla teÅŸhis edilemiyorsa, doktor kapalı veya açık plevra biyopsisi yapılmasını önerebilir. Kapalı plevra biyopsisinde, doktor özel bir iÄŸne kullanarak plevra boÅŸluÄŸuna girip akciÄŸer zarından doku örneÄŸi alır. Çok nadiren yapılan açık plevra biyopsisi yönteminde ise hasta genel anestezi altındayken göÄŸüs duvarından küçük bir kesik açılır ve endoskopik tekniklerle doku örneklenir. Her iki metot da alınan dokunun patoloji laboratuvarında araÅŸtırılması ve raporlanması ile tamamlanır.
Plörezi Nasıl Tedavi Edilir?
“AkciÄŸer su toplaması nasıl geçer?” sorusu da konu hakkında sıklıkla merak edilir. Doktorun tanıyı belirlemesi ile beraber plöreziye yol açan hastalık da ortaya çıkar. Plörezi tedavisi, temel sebebe baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterir. Tedavi aÅŸamasında “Plevral efüzyon neden olur?” sorusuna yanıt aranarak ilerleme saÄŸlanır. EÄŸer hastalığın kaynağı bakteriyel enfeksiyonlarsa antibiyotik tedavisi uygulanır ve semptomları hafifletmek için anti-enflamatuar ilaçlar reçete edilir. Plöreziye tüberkülozun sebep olduÄŸu durumlarda, uzun süreli antibiyotik tedavisi gereklidir. EÄŸer kalp yetmezliÄŸi söz konusu ise diüretikler tedavinin önemli bir parçası olurken, akciÄŸer ve akciÄŸer zarı kanseri gibi rahatsızlıkların varlığında multidisipliner bir yaklaşım benimsenerek onkoloji alanındaki uzmanlarla beraber çalışılır. Mezotelioma veya baÅŸka bir ifadeyle plevra kanseri durumunda, akciÄŸerin dış tabakasında bulunan ve sıvı üretiminden sorumlu olan doku cerrahi operasyon ile çıkarılır. Bazı durumlarda, plevradaki sıvının boÅŸaltılması için drenaj yapılır. Fazladan biriken sıvının tekrar toplanmasını engellemek adına hasta göÄŸsündeki boÅŸluÄŸa ilaç ya da hastanın kendi kanı enjekte edilerek plevra katmanları kapatılır.
KAYNAK: https://www.medicalnewstoday.com/articles/318021
SIK SORULAN SORULAR
Her zatürre vakası sonrasında akciÄŸerde sıvı toplanma durumu yaÅŸanmaz. Özellikle erken aÅŸamada teÅŸhis edilen ve ilaç tedavisi uygulanan zatürre vakalarında, sıvının birikmesi engellenebilir ve hastalık tamamen iyileÅŸebilir. EÄŸer geç bir teÅŸhis konmuÅŸ ve akciÄŸerin geniÅŸ bölümü etkilenmiÅŸse, sıvı birikimi büyük ölçüde görülür. Tüberküloz, akciÄŸer apsesi, kanser gibi zatürre dışındaki durumlar da sıvının oluÅŸmasına sebep olabilir; bu durumlar kendiliÄŸinden düzelmez ve genellikle ameliyat gerektirir.
Plevral efüzyon olarak bilinen akciÄŸer çevresindeki sıvı birikimi, ilk bakışta o kadar endiÅŸe verici olmayabilecek bir durumken aslında potansiyel olarak tehlikelidir. Basit bir soÄŸuk algınlığı sonucu ortaya çıkabilecek göÄŸüs aÄŸrısı veya öksürük gibi semptomlar, aslında ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir.
AkciÄŸer su toplaması ölüm riski de merak edilen konulardan. Her hastalıkta olduÄŸu gibi plörezinin de erken teÅŸhis edilmesi tedavi sürecinin baÅŸarılı ÅŸekilde yürütülmesi için kritiktir. Genellikle baÅŸka bir hastalığın tetiklediÄŸi akciÄŸerde su toplanması durumu olan plörezi tek başına ölümcül deÄŸildir.
Küçük çaplı bir plevral efüzyon genellikle kendiliÄŸinden geçer. Ancak doktorların, plevral efüzyona yol açan durumu tedavi etmeleri gerekmektedir. ÖrneÄŸin, zatürre veya kalp yetmezliÄŸi gibi hastalıklar söz konusuysa, bu rahatsızlıklara yönelik ilaçlar verilir ve hastalık iyileÅŸtikçe plevral efüzyon genellikle ortadan kalkar.
AkciÄŸerde su toplanması durumu, tıbbi terimle bilinen adıyla plevral efüzyon, genellikle baÅŸka bir saÄŸlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkar ve tedavi süresi bu altta yatan sebebe baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir. EÄŸer bu durumun nedeni enfeksiyon ise, antibiyotiklerin etkisini göstermesi birkaç haftayı bulabilir. EÄŸer kalp yetmezliÄŸi gibi daha ciddi bir durum söz konusu ise, tedavi süreci daha uzun olabilir ve hastanın saÄŸlık durumuna baÄŸlıdır. Her durumda, erken teÅŸhis ve doÄŸru tedavinin önemi büyüktür. Bu nedenle akciÄŸerde su toplanması ÅŸüphesi olan kiÅŸilerin hemen bir saÄŸlık profesyoneli ile görüÅŸmeleri önerilir.
Yorum Ekle
