Üre Nedir? Üre Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

 

Üre vücudumuzun protein metabolizmasının bir yan ürünü olarak karaciÄŸerde üretilen ve böbrekler yoluyla vücuttan atılan bir bileÅŸiktir. SaÄŸlıklı bir metabolizma ve böbrek fonksiyonları, ürenin uygun seviyelerde kalmasını saÄŸlar. Ancak üre seviyelerindeki deÄŸiÅŸiklikler vücudun saÄŸlık durumu hakkında önemli ipuçları verebilir. Üre düÅŸüklüÄŸü ve yüksekliÄŸi, böbrek fonksiyon bozukluklarından karaciÄŸer hastalıklarına, hidrasyon seviyelerinden diyet alışkanlıklarına kadar birçok faktörden etkilenebilir. “Üre nedir? YüksekliÄŸi ve düÅŸüklüÄŸü ne anlama gelir?” sorularının yanıtlarını sizler için derledik.

Üre Nedir?

“Kanda üre nedir?” sorusunu protein metabolizmasının bir yan ürünü olarak karaciÄŸerde üretilen ve böbrekler aracılığıyla vücuttan atılan bir bileÅŸiktir ÅŸeklinde yanıtlayabiliriz. Vücudumuzda tüketilen proteinler, sindirim sürecinde amino asitlere parçalanır ve bu amino asitlerin kullanılmayan kısımları amonyak olarak açığa çıkar. Aynı zamanda amonyak vücut için toksik bir madde olduÄŸundan karaciÄŸer tarafından üreye dönüÅŸtürülür ve daha az zararlı hale getirilir. Üre kan yoluyla böbreklere taşınır ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Bu süreç vücudun protein metabolizmasının atık ürünlerini güvenli bir ÅŸekilde elimine etmesini saÄŸlar.

Normal Üre DeÄŸeri Kaç Olmalıdır?

Üre miktarı bireylerin yaşına, cinsiyetine ve genel saÄŸlık durumuna baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterebilir. Genellikle kan üre azotu (BUN testi) olarak ölçülen üre seviyeleri miligram desilitre (mg/dL) cinsinden ifade edilir. YetiÅŸkinlerde 10 mg/dL - 20 mg/dL arasında çocuklarda ise 5 mg/dL ile 18 mg/dL arasında olmalıdır.

Üre DeÄŸeri Kaç Olursa Diyalize Girilir?

Üre seviyeleri böbrek fonksiyonlarının deÄŸerlendirilmesinde önemli bir rol oynar ancak tek başına diyaliz gerekip gerekmediÄŸini belirlemez. Diyalize ihtiyaç duyulup duyulmadığını belirlerken üre seviyelerinin yanı sıra diÄŸer klinik bulgular ve belirtiler de dikkate alınır. Kronik böbrek hastalığı olan hastalarda diyaliz gerekliliÄŸi genellikle aÅŸağıdaki durumlarda düÅŸünülür:

• Üre seviyesi çok yüksek olduÄŸunda (genellikle 100 mg/dL'nin üzerinde), böbrekler artık atık ürünleri yeterince filtreleyemediÄŸinde diyaliz gerekebilir.
• Kreatinin, böbrek fonksiyonunu deÄŸerlendirmede kullanılan baÅŸka bir önemli parametredir. Kreatinin seviyeleri çok yüksekse, böbreklerin yetersiz çalıştığını gösterebilir.
• Üre ve diÄŸer toksinlerin birikimi sonucu hastada bulantı, kusma, yorgunluk, kaşıntı, mental durum deÄŸiÅŸiklikleri, sıvı birikimi (ödem), solunum zorlukları gibi belirtiler görülüyorsa diyaliz düÅŸünülür.
• Kan potasyum seviyeleri çok yükseldiÄŸinde (hiperkalemi) hayati tehlike yaratabilir ve acil diyaliz gerekebilir.

Üre DüÅŸüklüÄŸü Nedir?

Üre düÅŸüklüÄŸü kan üre azotu (BUN - blood urea nitrogen) seviyelerinin normal deÄŸerlerin altına düÅŸmesi durumudur. Bu durum çeÅŸitli saÄŸlık sorunlarının veya fizyolojik durumların bir göstergesi olabilir. Üre düÅŸüklüÄŸünün nedenleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Diyette yetersiz protein alımı üre üretiminin azalmasına neden olabilir.
• Vücudun fazla su alması durumunda kanın sulanması sonucu üre seviyeleri düÅŸebilir.
• KaraciÄŸer üre üretiminden sorumlu olduÄŸu için karaciÄŸerin iÅŸlev bozuklukları üre seviyelerinin düÅŸmesine yol açabilir.
• Gebelik sırasında artan sıvı hacmi ve deÄŸiÅŸen metabolizma nedeniyle üre seviyeleri düÅŸük olabilir.
• Bağırsaklarda besinlerin emiliminin bozulduÄŸu durumlarda protein alımı ve kullanımı azalabilir.
• Kortikosteroidler ve anabolik steroidler gibi bazı ilaçlar üre seviyelerini düÅŸürebilir.

Kanda Üre DüÅŸüklüÄŸü Belirtileri Nelerdir?

Spesifik kanda üre düÅŸüklüÄŸü belirtileri görülmez ve tek başına belirgin semptomlarla iliÅŸkilendirilmez. Ancak üre düÅŸüklüÄŸüne yol açan altta yatan nedenler bazı belirtilere yol açabilir. Üre düÅŸüklüÄŸü belirtileri ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Yorgunluk, sarılık (cilt ve gözlerin sararması), karın aÄŸrısı, karın ÅŸiÅŸliÄŸi, kilo kaybı, iÅŸtahsızlık.
• Kilo kaybı, kas kaybı, yorgunluk, halsizlik, zayıflık.
• Elektrolit dengesizlikleri, baÅŸ aÄŸrısı, bulantı, kas krampları, zayıflık.
• Gebelik sürecinde normal olan bazı belirtiler (örneÄŸin sabah bulantıları) üre düÅŸüklüÄŸüne yol açan fizyolojik deÄŸiÅŸikliklerle karıştırılabilir.
• Üre düÅŸüklüÄŸüne neden olan ilaçların yan etkileri, örneÄŸin bağışıklık sistemi baskılanması, kas zayıflığı, kilo alımı.

Üre düÅŸüklüÄŸü genellikle rutin kan testleri sırasında tesadüfen saptanır ve belirgin belirtiler göstermeyebilir. Ancak, altta yatan nedeni tespit etmek ve gerektiÄŸinde müdahale etmek önemlidir. EÄŸer üre düÅŸüklüÄŸüne baÄŸlı belirtiler yaÅŸadığınızı düÅŸünüyorsanız doktorunuzla görüÅŸerek gerekli tetkiklerin yapılmasını saÄŸlamalısınız.

Kanda Üre DüÅŸüklüÄŸü Nasıl Tedavi Edilir?

Kanda üre düÅŸüklüÄŸü tedavisi altta yatan nedenlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. Üre düÅŸüklüÄŸü yetersiz protein alımıyla ilgiliyse diyetteki protein alımı artırılmalıdır. Üre düÅŸüklüÄŸü susuzlukla ilgiliyse su tüketimine dikkat edilmelidir. KaraciÄŸer hastalıklarından kaynaklanan üre düÅŸüklüÄŸü durumunda karaciÄŸer hastalığının türüne baÄŸlı olarak spesifik tedavi gereklidir. Üre deÄŸerindeki düÅŸüklük alınan besinlerin vücutta yeterli seviyede emilmesini engelleyen bir sindirim bozukluÄŸu olan malabsorbsiyon sendromu kaynaklıysa altta yatan sindirim sorunu tedavi edilmelidir. Üre düÅŸüklüÄŸü gebelikten kaynaklandığı durumlarda bu durum genellikle fizyolojiktir ve bu nedenle özel bir tedaviyi gerektirmez. Ancak dengeli beslenme ve uygun sıvı alımı saÄŸlanmalıdır. KiÅŸi üre seviyelerini düÅŸüren ilaçlar kullanıyorsa bu durum alternatif ilaçların reçete edilmesiyle kontrol altına alınabilir.

Üre YüksekliÄŸi Nedir?

Üre yüksekliÄŸi kan üre azotu (BUN) seviyelerinin normal referans aralıklarının üzerine çıkması durumudur. Böbrek fonksiyonlarının bozulması veya diÄŸer saÄŸlık sorunlarının bir göstergesi olabilir. Vücudun atık ürünleri yeterince elimine edemediÄŸi anlamına gelir ve bu durum çeÅŸitli nedenlerden kaynaklanabilir. Üre yüksekliÄŸi genellikle aÅŸağıdaki durumlarla iliÅŸkilidir:

• Böbrek YetmezliÄŸi: Böbreklerin yetersiz çalışması sonucu üre ve diÄŸer atık ürünler kanda birikir.
• Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı veya aşırı sıvı kaybı kanın daha konsantre hale gelmesine ve üre seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
• Yüksek Protein Alımı: Diyette fazla protein tüketimi üre üretimini artırabilir.
• Ä°ç Kanama: Sindirim sistemi gibi iç bölgelerde kanama, protein yıkımını artırarak üre seviyelerinin yükselmesine yol açabilir.
• Kalp YetmezliÄŸi: Kalp yetmezliÄŸi böbreklere giden kan akışını azaltarak böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve üre birikmesine neden olabilir.
• Ä°laçlar: Bazı ilaçlar böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir ve üre seviyelerini artırabilir.

Üre YüksekliÄŸi Belirtileri Nelerdir?

Üre yüksekliÄŸi (yüksek kan üre azotu veya BUN) vücudun üre gibi atık ürünleri yeterince hızlı bir ÅŸekilde elimine edemediÄŸini gösterir. Bu durumun belirtileri altta yatan nedenlere ve üre seviyelerinin ne kadar yüksek olduÄŸuna baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir. Üre yüksekliÄŸi olan kiÅŸilerde görülebilen belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• Ağız kuruluÄŸu
• Ağızda yanma hissi
• Anemi
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Düzensiz uyku
• Hâlsizlik ve yorgunluk
• Ä°ÅŸtah kesilmesi
• Kas zayıflığı
• Kilo kaybı
• Mide bulantısı ve kusma
• Nefeste amonyak kokusu
• Önlenemeyen hıçkırık
• Solunum düzensizliÄŸi
• Åžuur bulanıklığı

Kanda Üre YüksekliÄŸi Tedavisi Nasıldır?

Üre yüksekliÄŸi tedavisi altta yatan nedenlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. Tedavi genellikle üre seviyelerinin düÅŸürülmesini ve böbrek fonksiyonlarının iyileÅŸtirilmesini hedefler. Yetersiz sıvı alımı nedeniyle oluÅŸan üre yüksekliÄŸi durumunda, yeterli miktarda su ve sıvı tüketmek önemlidir. Dehidrasyonu önlemek ve böbrek fonksiyonlarını desteklemek için sıvı alımı artırılmalıdır. Yüksek protein alımını azaltmak, üre üretimini ve seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Diyetinizde dengeli miktarda protein, karbonhidrat ve yaÄŸ bulunmasına özen gösterin.

Üre seviyelerini düÅŸürmek için doktorunuz tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılabilir. Bunlar arasında diüretikler, antihipertansifler ve diÄŸer böbrek fonksiyonunu destekleyici ilaçlar bulunabilir. Böbrek hasarının veya böbrek yetmezliÄŸinin yaÅŸanması durumunda, diyaliz tedavisi gerekebilir. Diyaliz, kanınızdaki atık maddeleri ve fazla sıvıyı temizlemeye yardımcı olur. Üre yüksekliÄŸine neden olan kalp yetmezliÄŸi, iç kanama, enfeksiyon veya diÄŸer altta yatan saÄŸlık sorunlarının tedavisi yapılmalıdır. SaÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzı benimsemek böbrek saÄŸlığını destekler. Düzenli egzersiz yapmak, sigara ve alkol tüketimini sınırlamak, saÄŸlıklı ve dengeli beslenmek önemlidir.

KAYNAK: https://www.healthline.com/health/bun#preparation

SIK SORULAN SORULAR