Üre Nedir? Üre Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

 

Üre vücudumuzun protein metabolizmasının bir yan ürünü olarak karaciğerde üretilen ve böbrekler yoluyla vücuttan atılan bir bileşiktir. Sağlıklı bir metabolizma ve böbrek fonksiyonları, ürenin uygun seviyelerde kalmasını sağlar. Ancak üre seviyelerindeki değişiklikler vücudun sağlık durumu hakkında önemli ipuçları verebilir. Üre düşüklüğü ve yüksekliği, böbrek fonksiyon bozukluklarından karaciğer hastalıklarına, hidrasyon seviyelerinden diyet alışkanlıklarına kadar birçok faktörden etkilenebilir. “Üre nedir? Yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir?” sorularının yanıtlarını sizler için derledik.

Üre Nedir?

“Kanda üre nedir?” sorusunu protein metabolizmasının bir yan ürünü olarak karaciğerde üretilen ve böbrekler aracılığıyla vücuttan atılan bir bileşiktir şeklinde yanıtlayabiliriz. Vücudumuzda tüketilen proteinler, sindirim sürecinde amino asitlere parçalanır ve bu amino asitlerin kullanılmayan kısımları amonyak olarak açığa çıkar. Aynı zamanda amonyak vücut için toksik bir madde olduğundan karaciğer tarafından üreye dönüştürülür ve daha az zararlı hale getirilir. Üre kan yoluyla böbreklere taşınır ve idrar yoluyla vücuttan atılır. Bu süreç vücudun protein metabolizmasının atık ürünlerini güvenli bir şekilde elimine etmesini sağlar.

Normal Üre Değeri Kaç Olmalıdır?

Üre miktarı bireylerin yaşına, cinsiyetine ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle kan üre azotu (BUN testi) olarak ölçülen üre seviyeleri miligram desilitre (mg/dL) cinsinden ifade edilir. Yetişkinlerde 10 mg/dL - 20 mg/dL arasında çocuklarda ise 5 mg/dL ile 18 mg/dL arasında olmalıdır.

Üre Değeri Kaç Olursa Diyalize Girilir?

Üre seviyeleri böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde önemli bir rol oynar ancak tek başına diyaliz gerekip gerekmediğini belirlemez. Diyalize ihtiyaç duyulup duyulmadığını belirlerken üre seviyelerinin yanı sıra diğer klinik bulgular ve belirtiler de dikkate alınır. Kronik böbrek hastalığı olan hastalarda diyaliz gerekliliği genellikle aşağıdaki durumlarda düşünülür:

• Üre seviyesi çok yüksek olduğunda (genellikle 100 mg/dL'nin üzerinde), böbrekler artık atık ürünleri yeterince filtreleyemediğinde diyaliz gerekebilir.
• Kreatinin, böbrek fonksiyonunu değerlendirmede kullanılan başka bir önemli parametredir. Kreatinin seviyeleri çok yüksekse, böbreklerin yetersiz çalıştığını gösterebilir.
• Üre ve diğer toksinlerin birikimi sonucu hastada bulantı, kusma, yorgunluk, kaşıntı, mental durum değişiklikleri, sıvı birikimi (ödem), solunum zorlukları gibi belirtiler görülüyorsa diyaliz düşünülür.
• Kan potasyum seviyeleri çok yükseldiğinde (hiperkalemi) hayati tehlike yaratabilir ve acil diyaliz gerekebilir.

Üre Düşüklüğü Nedir?

Üre düşüklüğü kan üre azotu (BUN - blood urea nitrogen) seviyelerinin normal değerlerin altına düşmesi durumudur. Bu durum çeşitli sağlık sorunlarının veya fizyolojik durumların bir göstergesi olabilir. Üre düşüklüğünün nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Diyette yetersiz protein alımı üre üretiminin azalmasına neden olabilir.
• Vücudun fazla su alması durumunda kanın sulanması sonucu üre seviyeleri düşebilir.
• Karaciğer üre üretiminden sorumlu olduğu için karaciğerin işlev bozuklukları üre seviyelerinin düşmesine yol açabilir.
• Gebelik sırasında artan sıvı hacmi ve değişen metabolizma nedeniyle üre seviyeleri düşük olabilir.
• Bağırsaklarda besinlerin emiliminin bozulduğu durumlarda protein alımı ve kullanımı azalabilir.
• Kortikosteroidler ve anabolik steroidler gibi bazı ilaçlar üre seviyelerini düşürebilir.

Kanda Üre Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Spesifik kanda üre düşüklüğü belirtileri görülmez ve tek başına belirgin semptomlarla ilişkilendirilmez. Ancak üre düşüklüğüne yol açan altta yatan nedenler bazı belirtilere yol açabilir. Üre düşüklüğü belirtileri ise aşağıdaki gibidir:

• Yorgunluk, sarılık (cilt ve gözlerin sararması), karın ağrısı, karın şişliği, kilo kaybı, iştahsızlık.
• Kilo kaybı, kas kaybı, yorgunluk, halsizlik, zayıflık.
• Elektrolit dengesizlikleri, baş ağrısı, bulantı, kas krampları, zayıflık.
• Gebelik sürecinde normal olan bazı belirtiler (örneğin sabah bulantıları) üre düşüklüğüne yol açan fizyolojik değişikliklerle karıştırılabilir.
• Üre düşüklüğüne neden olan ilaçların yan etkileri, örneğin bağışıklık sistemi baskılanması, kas zayıflığı, kilo alımı.

Üre düşüklüğü genellikle rutin kan testleri sırasında tesadüfen saptanır ve belirgin belirtiler göstermeyebilir. Ancak, altta yatan nedeni tespit etmek ve gerektiğinde müdahale etmek önemlidir. Eğer üre düşüklüğüne bağlı belirtiler yaşadığınızı düşünüyorsanız doktorunuzla görüşerek gerekli tetkiklerin yapılmasını sağlamalısınız.

Kanda Üre Düşüklüğü Nasıl Tedavi Edilir?

Kanda üre düşüklüğü tedavisi altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. Üre düşüklüğü yetersiz protein alımıyla ilgiliyse diyetteki protein alımı artırılmalıdır. Üre düşüklüğü susuzlukla ilgiliyse su tüketimine dikkat edilmelidir. Karaciğer hastalıklarından kaynaklanan üre düşüklüğü durumunda karaciğer hastalığının türüne bağlı olarak spesifik tedavi gereklidir. Üre değerindeki düşüklük alınan besinlerin vücutta yeterli seviyede emilmesini engelleyen bir sindirim bozukluğu olan malabsorbsiyon sendromu kaynaklıysa altta yatan sindirim sorunu tedavi edilmelidir. Üre düşüklüğü gebelikten kaynaklandığı durumlarda bu durum genellikle fizyolojiktir ve bu nedenle özel bir tedaviyi gerektirmez. Ancak dengeli beslenme ve uygun sıvı alımı sağlanmalıdır. Kişi üre seviyelerini düşüren ilaçlar kullanıyorsa bu durum alternatif ilaçların reçete edilmesiyle kontrol altına alınabilir.

Üre Yüksekliği Nedir?

Üre yüksekliği kan üre azotu (BUN) seviyelerinin normal referans aralıklarının üzerine çıkması durumudur. Böbrek fonksiyonlarının bozulması veya diğer sağlık sorunlarının bir göstergesi olabilir. Vücudun atık ürünleri yeterince elimine edemediği anlamına gelir ve bu durum çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Üre yüksekliği genellikle aşağıdaki durumlarla ilişkilidir:

• Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin yetersiz çalışması sonucu üre ve diğer atık ürünler kanda birikir.
• Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı veya aşırı sıvı kaybı kanın daha konsantre hale gelmesine ve üre seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
• Yüksek Protein Alımı: Diyette fazla protein tüketimi üre üretimini artırabilir.
• İç Kanama: Sindirim sistemi gibi iç bölgelerde kanama, protein yıkımını artırarak üre seviyelerinin yükselmesine yol açabilir.
• Kalp Yetmezliği: Kalp yetmezliği böbreklere giden kan akışını azaltarak böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve üre birikmesine neden olabilir.
• İlaçlar: Bazı ilaçlar böbrek fonksiyonlarını etkileyebilir ve üre seviyelerini artırabilir.

Üre Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Üre yüksekliği (yüksek kan üre azotu veya BUN) vücudun üre gibi atık ürünleri yeterince hızlı bir şekilde elimine edemediğini gösterir. Bu durumun belirtileri altta yatan nedenlere ve üre seviyelerinin ne kadar yüksek olduğuna bağlı olarak değişebilir. Üre yüksekliği olan kişilerde görülebilen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Ağız kuruluğu
• Ağızda yanma hissi
• Anemi
• Baş ağrısı
• Düzensiz uyku
• Hâlsizlik ve yorgunluk
• İştah kesilmesi
• Kas zayıflığı
• Kilo kaybı
• Mide bulantısı ve kusma
• Nefeste amonyak kokusu
• Önlenemeyen hıçkırık
• Solunum düzensizliği
• Şuur bulanıklığı

Kanda Üre Yüksekliği Tedavisi Nasıldır?

Üre yüksekliği tedavisi altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle üre seviyelerinin düşürülmesini ve böbrek fonksiyonlarının iyileştirilmesini hedefler. Yetersiz sıvı alımı nedeniyle oluşan üre yüksekliği durumunda, yeterli miktarda su ve sıvı tüketmek önemlidir. Dehidrasyonu önlemek ve böbrek fonksiyonlarını desteklemek için sıvı alımı artırılmalıdır. Yüksek protein alımını azaltmak, üre üretimini ve seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Diyetinizde dengeli miktarda protein, karbonhidrat ve yağ bulunmasına özen gösterin.

Üre seviyelerini düşürmek için doktorunuz tarafından reçete edilen ilaçlar kullanılabilir. Bunlar arasında diüretikler, antihipertansifler ve diğer böbrek fonksiyonunu destekleyici ilaçlar bulunabilir. Böbrek hasarının veya böbrek yetmezliğinin yaşanması durumunda, diyaliz tedavisi gerekebilir. Diyaliz, kanınızdaki atık maddeleri ve fazla sıvıyı temizlemeye yardımcı olur. Üre yüksekliğine neden olan kalp yetmezliği, iç kanama, enfeksiyon veya diğer altta yatan sağlık sorunlarının tedavisi yapılmalıdır. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek böbrek sağlığını destekler. Düzenli egzersiz yapmak, sigara ve alkol tüketimini sınırlamak, sağlıklı ve dengeli beslenmek önemlidir.

KAYNAK: https://www.healthline.com/health/bun#preparation

SIK SORULAN SORULAR