Kanserde Doğru Beslenme İçin 13 İpucu
Kanserde beslenme, tedavi sürecinde önemli bir rol sahip olsa da belirli kanser türleri ve kanser tedavisi hastada iştah kaybı yaşanması gibi yan etkilere sebep olabilir. Bu aşamada yaygın görülen yan etkiler iştah kaybı, mide bulantısı, tat almada farklılık, yutma güçlüğü ve hızlı gelen tokluk hissidir. Hastanın hem bağışıklığını düşüren hem de kilo vermesine neden olan bu yan etkilerin yaşanmaması adına tedavi sürecinde beslenmede bazı noktalara dikkat edilmelidir.
Kanser Hastalarında Görülen Beslenme Problemleri Nelerdir?
Beslenme ve kanser İlişkisi incelendiğinde hastalarda tedaviye bağlı olarak bazı problemler gelişebilir. Bu problemler aşağıdaki gibidir:
- Ağız içinde yaralar,
- Ağız ya da boğazda ağrı,
- Alerjen besinler karşısında duyarlılık,
- Bulantı ve kusma,
- İlaç ve besinlerin etkileşimi,
- İshal ve kabızlık,
- İştah kaybı,
- Kan bulgularında değişim,
- Kilo alma veya kilo verme,
- Koku ya da tat değişikliği,
- Sıvı dengesinde değişim.
Yapılması Gerekenler:
İştah kaybı: Kanser hücrelerinin vücudu aç olmadığına ikna eden madde salgılaması kaynaklı yaygın görülen sorunlardan biridir. Bu durumda hasta kendini yemek yemeye zorlamalı, az ama sık sık yemelidir. Kraker, peynir, yoğurt, meyve ve muhallebi gibi besinler tüketilmeye hazır muhafaza edilmelidir. Böylelikle yeme isteği geldiğinde tüketilebilir. Hasta dışarıda olacağı zamanlarda yanına kuru üzüm, kraker ve bisküvi gibi yiyecekler taşımaya özen göstermelidir. Beslenmede kalori bakımından zengin besleyici proteinler olan kuru fasulye, barbunya, mercimek, nohut, et, yumurta, peynir, yoğurt ve esmer ekmeğe mutlaka yer verilmeli.
Ağız ya da boğazda ağrı: Genellikle radyoterapi ve kemoterapiden kaynaklı olarak görülür. Bu noktada besleyici ve aynı zamanda yumuşak besinler tüketilmelidir. Bu aşamada bebeklere özel hazırlanan mama, meyve ve sebze püreleri de seçilebilir. Bunun yanında yemek öncesi ve sonrası ağız temizleyici madde ile çalkalanmalıdır. Aşırı sıcak, baharatlı, tuzlu yemekler tüketilmemelidir.
Koku ya da tat değişikliği: Tedavi sürecinde yüksek proteinli besinler ve et hastada metalik ya da acı tat hissi yaratabilir. Bunun yanında hasta tükettiği pek çok yiyeceğin tadını zamanla alamaz. Ancak bu durum tedavinin tamamlanmasının ardından sona erer. Bu durumda yemeğin tat ve kokusunu değiştirmek için baharatlar kullanılabilir.
Bulantı ve kusma: Bu durum tedavinin hemen sonrasında, tedavi alınırken ya da tedaviden birkaç gün sonra hastanın durumuna bağlı olarak ortaya çıkabilir. Tedavinin tamamlanmasından 1-2 hafta sonra geçer. Hastaya doktorun uygun görmesi ile bulantıya karşı ilaç verilebilir. Bu durumda hasta gevrek, kuru meyve, kraker, beyaz peynir, simit gibi mideyi rahatlatacak besinler tüketmelidir. Sıvı tüketimi ise yudum yudum olmalıdır.
İshal: Bu durumda şeker ve yağ içermeyen besinler tercih edilmelidir. Oda sıcaklığında sıvı alınmalıdır. Yağsız makarna, tost, yoğurt ve pilav tüketilebilir. Meyve ve sebzeler de pişirilerek tüketilmelidir. Bunun yanında derisiz beyaz et, balık, yumurta, muz, et suyu, pişmiş patates, şeftali de tüketilebilir.
Kanser Tedavisi Sırasında Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Kanserde beslenmenin önemi büyük olsa da tedavi sırasında hastanın iştahında azalma olabilir. Bu nedenle tedavi öncesinde hastanın vücudu sağlıklı besinlerle güçlendirilmelidir. Bu aşamada hastanın kilosu idealin biraz üstünde tutulmalıdır. Tedavi sırasında da hasta bol meyve ve sebze tüketmelidir. Hasta tedavi sırasında haftada 2 gün balık, 2 gün tavuk, 2 gün kırmızı et ve 1 gün de kuru baklagil tüketmeye özen göstermelidir. Sebze, meyve, tahıllar, süt ve süt ürünleri de tüketilmesi gereken diğer besin gruplarıdır. Kemoterapi günlerinde bol su içilmelidir.
Tedavi Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?
Hastanın yaşadığı yan etkilerin çoğu tedavi sonrasında ortadan kalkar. Bu süreçte hasta hem çiğ hem de pişmiş sebzeleri (özellikle yeşil yapraklı olanları) bol tüketmelidir. Yemeklere bol miktarda sarımsak, soğan, nane, dereotu, maydanoz ve fesleğen gibi hem aromatik hem de faydalı bitkiler eklenmeli. Bunun yanında bol meyve tüketilmelidir. Az yağlı süt ürünleri tercih edilmelidir. Kanser yapan içecekler ve hazır gıdalardan uzak durulmalıdır. Besinler fırın, ızgara, benmari, sote ve buğulama gibi yöntemlerle pişirilmelidir.
Kanserde Doğru Beslenme için 13 İpucu
Kanser ve beslenme ilişkisi doğru kurulduğunda tedavi sürecinde ve sonrasında hastanın yaşam kalitesi önemli ölçüde artar. Bu nedenle kanserde beslenme diyetisyen desteği mutlaka düşünülmelidir. İşte kanserde doğru beslenmede dikkat edilmesi gerekenler:
- Peynir, süt ve ette yağsız olanlar tercih edilmelidir.
- Kırmızı et haftada 3 öğünden fazla tüketilmemelidir.
- Alkol ve asitli içeceklerden uzak durulmalıdır.
- Buğday, mısır ve soya gibi besinler tüketilmemelidir.
- Satın alınan ürünlerin etiketleri mutlaka okunmalıdır.
- Aşırı sıcak içecek ve yiyecekler tercih edilmemelidir.
- İştah kaybı durumunda az ve sık beslenmelidir.
- Protein ve kalori zengini besinler seçilmelidir.
- Günde 8-10 bardak su tüketilmelidir.
- Posa içeren besinler diyete dahil edilmelidir.
- Bağırsak sağlığı probiyotiklerle desteklenmelidir.
- Aşırı tuz tüketiminden uzak durulmalıdır.
- Besinler fırın, ızgara, benmari, sote ve buğulama gibi yöntemlerle pişirilmelidir.
Kanserden Koruyucu Kaynaklar
Kanser ve beslenme ilişkisi yakından incelendiğinde proteaz inhibitörleri (mercimek, nohut, bezelye, kuru fasulye, soya fasulyesi), kükürtlü öğeler (pırasa, sarımsak, soğan), antioksidanlar (fıstık, ceviz, fındık, meyveler) ve biyoflavonların (turunçgiller, kuş üzümü, kayısı, vişne, kara dut, kiraz) kanser karşısında koruyucu olduğu görülür.
Kanser Riskini Artıran Besinler Nelerdir?
Kanseri azdıran yiyecekler tuzlu, yağda kızartılmış, tütsülenmiş, nitrit eklenmiş besinler ve ateşe çok temas ederek pişirilmiş etlerdir.
Kanser Riskini Azaltan Besinler Nelerdir?
Kanser hücrelerini öldüren besinler ise aşağıdaki gibidir:
- Sebzeler (soğan, sarımsak, biber, kabak, lahana, ıspanak, domates, havuç, bamya, marul, pancar, salatalık, bakla, pazı, enginar, karnabahar, turp, bezelye, şalgam, pırasa, roka, hem taze hem de kuru fasulye, tere, maydanoz)
- Meyveler (muz, kiraz, greyfurt, limon, hurma, vişne, portakal, çilek, karpuz, kavun, yeni dünya, üzüm, incir, erik, elma, böğürtlen)
- Kuru yemişler (ceviz, leblebi, fındık, kestane, fıstık, badem)
- Tahıllar (yarma, bulgur, çavdar ekmeği, kepekli ekmek)
- Hayvansal besinler (yoğurt, yumurta, çökelek, yağsız peynir, böbrek, karaciğer, yürek)
Kanser ve Beslenmeden Bilinmesi Gerekenler
Kanserde beslenme tedavisi dikkat edilmesi gereken bir süreci kapsar. Peki kanser hastaları ne yemeli ne yememeli? İşte bu sorunun yanıtı:
- Protein ve Kanser: Aşırı miktarda hayvansal protein tüketimi doymuş yağ tüketiminde artış yaratacağından kanser ile ilişkilidir. Bu nedenle aşırı yağlı ve işlenmiş et yerine hindi, tavuk, balık tercih edilmelidir. İşlemiş şarküteri ürünlerinden de uzak durulmalıdır.
- Yağ ve Kanser: Tüm yağ çeşitleri aşırı tüketildiğinde meme, rahim, testis, prostat gibi kanserlerin yaşanmasına davetiye çıkarabilir. Bu nedenle yemekler az yağlı pişirilmeli, bitkisel yağlar tercih edilmeli, et yemeklerine ilave yağ eklenmemelidir.
- Vitaminler ve Kanser: C vitamini vücuda alınan kanserojenlerin etkisiz hale gelmesini sağlar. A vitamini kanserojen maddelerin etkisini azaltır. B vitaminleri bağışıklık sisteminin etkinliğini artırır. E vitamini güçlü bir antioksidandır.
- Mineraller ve Kanser: Nikel, kurşun, arsenik, kadmiyum, asbest gibi mineraller kanser oluşumuna neden olur. Bunun yanında selenyum, çinko, bakır, kalsiyum, demir, iyot ve molibden gibi mineraller kanser karşısında koruyucudur.
Tedavi öncesi, tedavi süreci ve sonrasında beslenmeyi doğru noktalara dikkat ederek yönetmek hastanın yaşam kalitesi ve direnci bakımından önemlidir. Bu nedenle kanser ve beslenme diyetisyen uzmanlığından yönetilmelidir.