Tükürük Bezi Hastalıkları Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

 

Tüketilen besinlerin sindirilmesinde ve enfeksiyonlara karşı korunmada yardımcı olmada tükürük bezleri; sublingual bezler, parotis ve submandibulardır. Bu bezler ağız ve boğazın içi ve çevresinde bulunur. En büyük bezlerden olan parotis bezleri her iki kulağın hemen önünde yer alır. Bunların yanı sıra yanak içi, dudaklar, ağız ve boğazın diğer yerlerinde bulunan küçük tükürük bezleri de bulunur. Bu bezlerin tümü dişleri çürümeye karşı korumak, ağzı nemlendirmek ve sindirimi başlatmak için kullanılan tükürüğü üretir. Dehidrasyon tükürük bezi hastalıkları için önemli bir risk faktörü olduğundan her gün bol miktarda sıvı tüketilmesi önemlidir.

Tükürük Bezi Hastalıkları Nelerdir?

“Tükürük bezi hastalıkları nelerdir?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

• İyi huylu tümörler,
• Kistler,
• Kötü huylu tümörler,
• Sjogren sendromu,
• Tükürük bezi büyümesi,
• Tükürük bezi enfeksiyonu,
• Tükürük bezi taşı,
• Virüslere bağlı viral enfeksiyonlar.

 

Tükürük bezi taşı (Sialolithiasis): Tıp literatüründe sialolithiasis olarak da adlandırılan tükürük bezi taşı, tükürük bezlerinin içinde oluşan kalsiyum açısından zengin birikintilerdir. Kesin nedeni bilinmese de aşırı sıvı kaybı, azalan gıda alımı ve tükürük üretiminin azalmasına neden olan ilaçlarla ilgili olabilir.

Tükürük bezi enfeksiyonu (Sialadenitis): Tıp literatüründe sialadenitis olarak da adlandırılan tükürük bezi enfeksiyonu, genellikle bakterilerden kaynaklanır ve ağrılıdır. Bu durum tükürük bezi taşı olan yaşlılarda daha yaygındır ancak bebeklerin ilk birkaç haftalık döneminde de ortaya çıkabilir.

Viral (virüslere bağlı) Enfeksiyonlar: Tüm vücut viral enfeksiyonları bazı durumlarda tükürük bezlerine de yerleşebilir. Bu nedenle de şişer, ağrır ve yeme zorluğu yaratır. Kabuklanma en yaygın örneğidir.

Kistler: İçi sıvı dolu küçük keseler olan kistler, doğum öncesi kulak gelişimi ile ilgili problemler nedeniyle bebeklerin parotis bezlerinde oluşabilir. Yaşamın ilerleyen evrelerinde de tükürük bezlerinde başka kist türleri meydana gelebilir. Bunun yanında travmatik yaralanmalar, tükürük bezi taşları, tümörler veya enfeksiyonlar da kistlere neden olabilir.

İyi Huylu Tümörler: Kanserli olmayan tümörlerdir. Genellikle parotis bezinde (kulak önü) bulunur. Yaygın görülen iyi huylu parotis tümörü genellikle çenenin arkası veya kulak memesinin hemen altında ağrısız, yavaş büyüyen bir yumrudur.

Kötü Huylu Tümörler: Kanserli tümörlerdir ve genellikle nadir görülür. Ancak saldırganlık açısından farklılık gösterebilir. Radyasyon maruziyeti ve sjogren sendromu tükürük bezleri için bilinen risk faktörleridir.

Sjogren Sendromu: Sjogren sendromu, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücuttaki normal dokulara saldırdığı bir durumdur ve otoimmün bozukluktur. Bu durumu yaşayan kişiler genellikle orta yaşlı kadınlardır. Bu hastalık genellikle sistemik lupus eritematozus (lupus), romatoid artrit (eklem romatizması) gibi diğer otoimmün hastalık ile birlikte ortaya çıkar.

Tükürük bezi büyümesi (Sialadenosis): Tıp literatüründe sialoadenosis olarak adlandırılan tükürük bezi büyümesi bazı durumlarda tümör, enfeksiyon veya iltihaplanma olmadan genişler. Nedeni bilinmemektedir.

Tükürük Bezi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

“Tükürük bezi hastalıklarının belirtileri nelerdir?” sorusu da merak edilen konular arasında. Görülen belirtiler tükürük bezlerin meydana gelen rahatsızlık özelinde farklılık gösterir. Tükürük bezi hastalıkları ve belirtileri genel olarak aşağıdaki gibidir:

• Ağız tabanında ağrılı şişlik,
• Ağzına kanalından gelen kötü, tatlı akıntı,
• Ateş,
• Baş ağrısı,
• Ciddi vakalarda ateş, titreme,
• Eklem ağrısı,
• Halsizlik,
• İştahsızlık,
• Kas ağrıları,
• Yanak ya da çene altında ağrılı şişlik,
• Yemek sonrasında ağrının kötüleşmesi.

Tükürük Bezi Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

“Tükürük bezi hastalıkları nasıl anlaşılır?” sorusu merak edenler için şu şekilde yanıtlanabilir:

Tükürük bezi hastalığının teşhis edilmesi kişinin tıbbi geçmişinin dikkatle incelenmesi, fiziki muayene uygulanması ve laboratuvar testleri ile gerçekleşir.

Belirtilere göre istenen tetkikler aşağıdaki gibidir:

• Bilgisayarlı Tomografi,
• Göz testleri,
• İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi,
• Kan testi,
• MR,
• Röntgen,
• Sialografi,
• Tükürük bezi biyopsisi,
• Tükürük fonksiyon testi.

 

Tükürük Bezi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Tükürük bezi hastalıkları tedavisi tıbbi ve cerrahi şekillerde gerçekleştirilir. Hangi tedavinin uygulanacağı ise kişinin yaşadığı tükürük bezi rahatsızlığına bağlıdır. Rahatsızlık sistemi hastalıklardan kaynaklanıyorsa altta yatan problem tedavi edilir. Bu multidisipliner bir süreci kapsayabilir. Rahatsızlık tükürük bezi tıkanması ve enfeksiyon kaynaklıysa doktor antibiyotik reçete ederek hastaya sıvı tüketimini artırmasını tavsiye edebilir. Bazı durumlarda da Tükürük bezi tıkanması belirtileri nedeniyle tıkalı kanalların açılması gerekebilir. Tükürük bezinde kitle gelişmesi durumunda kitlenin çıkarılması önerilebilir.

Ameliyat gerekmesi durumunda göz ve ağız dahil yüzü hareket ettiren kasların bu bezin içinde olan yüz sinirini etkilememesi adına özenle gerçekleştirilir. Parotis bezinde kötü huylu kitlelerin olması durumunda bu kitleleri çıkarmak ve yüzdeki sinirlerin çoğunu korumak mümkündür. Cerrahi işlemin ardında genellikle radyasyon önerilir. Bu tedaviye de ışınlanma öncesinde gerekli iyileşmenin sağlanması için cerrahi işlemden 4 ile 6 hafta sonra başlanır.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

Boyun, dil, çene, yanak ve sert damağın herhangi bir yerinde kalıcı şişlik ya da yumruk bulunuyorsa, beze ağrılı, hassas ve kızarıksa, titreme ve ateş yaşanıyorsa, konuşmada, ağzı açmada, çiğneme ve yutmada zorluk yaşanıyorsa doktora başvurulmalıdır. Peki tükürük bezi hastalıkları hangi bölüm tarafından incelenir? Bunun için Kulak Burun Boğaz (KBB) bölümüne gidilmelidir.

Tükürük Bezi Rahatsızlıkları Nasıl Önlenebilir?

Tükürük bezlerinin viral enfeksiyonlardan korunması için kabakulak  ve grip aşısı olunmalıdır. Bunun yanında sigara bırakılmalı, sağlıklı beslenme alışkanlık kazanılarak tükürük bezi hastalıkları bitkisel tedavi ile desteklenmeli, bol sıvı tüketilmeli, ağız hijyenine önem verilmelidir.