İnsülin Direnci Testi Homa-Ir Nedir?

 

İnsülin direnci günümüzde giderek yaygınlaşan ve metabolik sağlık sorunlarına yol açabilen bir durumdur. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. İnsülin direnci testi olan Homa-Ir ise teşhis sürecinde önemlidir. HOMA-IR vücuttaki insülin direncini ölçmek için kullanılır. “HOMA-IR ne demek? Nasıl uygulanır?” gibi soruların yanıtlarını ve test hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

İnsülin Direnci Nasıl Teşhis Edilir?

Yemekten sonraki kan şekeri değerleri hafifçe artar ve insülin değerleri ciddi şekilde yükselir. Açlık şekeri değeri genellikle uzun süre boyunca normal aralıkta kalır. Bozuk glikoz kullanımı, şeker yükleme testi ve HOMA ile hesaplanan laboratuvar değeri, tahmini insülin direncinin bir ölçütü olarak kullanılabilir.

İnsülin Direncinin Erken Tespiti Nasıldır?

İnsülin direncinin erken tespitinde aşağıdaki testler belirleyicidir:

• Açlık kan şekeri (70-110 mg/dl) (35+ sağlık kontrolü kapsamında)
• Diyabetin erken tespiti amacıyla, kan şekeri seviyesinin ondalık olarak belirlendiği hassas standart test
• Glikoz (şeker) için idrar testi (35+ sağlık kontrolünün bir parçası)
• İnsülin direncini tespit etmek için Homa-index laboratuvar testi
• Kan şekeri Profili (yemeklerden önce ve sonra kan şekeri değerleri, ana yemekten 1-2 saat sonrasına kadar sadece bir değer)
• Karbonhidrat / şeker bazlı bir diyetin ardından kan şekeri değerlerinde belirgin bir artış yaşanmamalıdır (ideal değer yaklaşık 70-140mg / dl)
• Şeker yükleme testi (oral glukoz tolerans testi)

 

Tip 2 diyabetli kişilerin aile bireyleri, insülin direncinin gelişme riskini taşıyan faktörler olarak görülebilir. Glukoz tolerans testi vücudun belirli bir süre zarfında tüketilen şekeri ne kadar etkin parçalayabildiğini ölçmek için kullanılır. Bu işlemde ilk olarak aç karnına kan örneği alınır ve glikoz seviyesi belirlenir. Ardından glikoz içeren bir sıvı tüketilir ve yaklaşık iki saat sonra yeni bir kan örneği alınır. Eğer glikoz seviyeleri normal değerden çok daha yüksekse bu durum bozulmuş glukoz toleransını gösterir ve kan şekerinin yeterince parçalanamadığı anlamına gelir. İnsülin direncini tanımlamak için başka bir yöntem ise insülin tolerans testidir. Bu testte de ilk adım aç karnına kan örneği almaktır. Daha sonra kilonuza bağlı olarak belirlenen bir miktar insülin damarlarınıza enjekte edilir ve yarım saat sonrasında insülin seviyeniz ölçülür. Eğer oran hala enjekte edilen miktarın %80’inden fazlaysa insülin direnciniz olduğu anlamına gelir.

HOMA-IR Testi Ne Demek?

HOMA-IR (İnsülin Direncinin Homeostatik Modeli Değerlendirmesi) size ve doktorunuza kan şekeri seviyenizi kontrol etmek için pankreasınızın ne kadar insülin yapması gerektiğini söyler. Homa-Ir açlık glikoz ve açlık insülin seviyelerinizden hesaplanır. Eğer Homa-Ir seviyeniz yüksekse vücudunuzun kan şekerinizi dengede tutabilmek için insülin direnci diyetine ihtiyacı vardır. Bu sayı ne kadar yüksek olursa insüline olan direnciniz de o kadar artar. Doktorunuz Homa-Ir sonucunuzu belirtileriniz, tıbbi geçmişiniz ve diğer test sonuçlarınız ile birlikte değerlendirir. İnsülin direnci metabolik sendromun belirtilerinden biridir ve tip 2 diyabetin erken evrelerinde görülür. Çoğu sağlıklı bireyde insülin direncinin ana sebepleri aşırı beslenme ve fiziksel aktivite eksikliğidir. Fazla yemek tüketmek ve hareketsiz yaşamak karaciğerde ve kaslarda yağ birikimine ve bu dokuların insüline daha az tepki vermesine yol açar.

HOMA-IR Değeri Kaç Olmalı?

Peki HOMA-IR değeri kaç olmalı? HOMA-IR kaç olursa tehlikeli? 2,5 değerini aşan Homa Testi sonuçları genellikle insülin direncine işaret eder. Ancak her testte olduğu gibi HOMA testinin referans değerleri de laboratuvara göre farklılık gösterebilir. Bu sebeple bazı laboratuvarların raporlarında belirttiğimiz değerden farklı sonuçlar çıkabilir.

HOMA-IR Yüksekliği Nedir?

Bir diğer soru da “HOMA-IR yüksekliği nedir?” HOMA-IR vücudun insüline olan direncinin bir ölçütüdür. Yüksek HOMA-IR değeri insülin direncinin arttığını gösterir ve bu durum genellikle tip 2 diyabet, metabolik sendrom ve kalp hastalıklarının gelişme riskini artırır. HOMA-IR değerini belirlemek için açlık kan şekeri ve açlık insülin seviyeleri kullanılır. Bu iki değer bir formül yardımıyla işlenir ve sonuç olarak HOMA-IR değeri elde edilir. Genel kabul gören standartlara göre HOMA-IR değeri 2.5'in üzerinde olan bireylerde insülin direnci olduğu düşünülür.

İnsülin Direncini Azaltmanın Yolları Nelerdir?

En kritik nokta yüksek Homa-Ir ve insülin direncinin altında yatan sebepleri belirlemek ve doktorunuzla birlikte bu durumu tedavi etmektir. Genel anlamda yaşam tarzınızı değiştirmenin, insülin direncini azaltmanın en etkili yöntemi olduğunu söyleyebiliriz. Toplam kalori tüketimini düşürmek, daha fazla lif ve daha az işlenmiş karbonhidrat almak, aktif olmak ve uzun süre oturma alışkanlıklarını değiştirmek en önemli adımlardır. Tip 2 diyabet hastalığındaki sürecin kronolojisine bakacak olursak insülin direnci genellikle hiperglisemi belirtisi ortaya çıkmadan çok önce kendini gösterir. Homa-Ir sonuçları ile insülin direnci güvenilir bir şekilde tespit edilebilir. İnsülin direncinin glikoz ve lipid metabolizma bozukluklarının yanı sıra damarları da etkilediğini ve bu durumun makro ve mikrovasküler komplikasyonların oluşmasında rol oynadığını unutmamak gerekir. Ayrıca nitrojen monoksit (NO) üretiminin azalması da vazokonstriksiyon artışına neden olur.

HOMA-IR Testi ile İnsülin Direncinin Tespiti

HOMA (Homeostasis Model Değerlendirmesi) indeksi kan testi kapsamında insülin direncini belirlemek için kolay ve maliyet-etkin bir yöntemdir. İnsülin ve glukoz seviyeleri belirlenir ve bu değerlerden homa indeksi hesaplanır. “Homa-Index” (kan testinde ölçülen glukoz ve insülin değerlerine dayanarak) potansiyel bir insülin direncini ortaya çıkarabilir.

Homa İndeksi” 4,65 veya daha fazla ya da Homa Index" 3,6 veya daha fazla ve BMI 27,5 kg/m² üzerinde ise kişinin insüline dirençli olma ihtimali artar. Ek olarak Homa indeksi 2,5 veya üstünde ve BMI 28 kg/m² üzerinde ya da birinci derece bir akraba (anne, baba veya kardeş) diyabet hastası ise, prediyabet olma riski artar. Yüksek kan lipid seviyeleri de insülin direnci ile daha sık görülür.

İnsülin Direnç Testi Şunları İçerir:

“İnsülin direnci testi nedir? Test süreci neleri içerir?” sorusu da sıklıkla merak edilir. Test süreci aşağıdaki adımları içerir:

• Tıbbi danışmanlık
• BMI (vücut kitle indeksi), vücut yağ oranı ölçümü
• Kan basıncının ölçülmesi
• Laboratuvar: açlık şekeri, insülin, toplam kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol testleri
• Ağızdan glukoz tolerans testi
• Homa Tespiti

Homa-Ir seviyeniz ne kadar yüksek olursa insülin direnciniz o kadar fazla olur. Genel olarak eğer homa-Ir seviyeniz 1'den düşükse mükemmel insülin duyarlılığına sahipsiniz demektir. 1,9 üzerindeki değerler hafif insülin direncini gösterirken 2,9 üzerindeki değerler ciddi insülin direncini gösterir.  Bu nedenle gerekli önlemleri almalı ve beslenmenize dikkat ederek kilo fazlasını vermelisiniz. "İnsülin Direncine Sahip Kişiler Nasıl Kilo Verebilir?" başlıklı yazımızı okuyarak konu hakkında bilinmesi gerekenleri öğrenebilirsiniz.

 

 

KAYNAK: https://athenslab.gr/en/diagnostikes-exetaseis/insulin-resistance-homa-ir-1660

SIK SORULAN SORULAR