Erkeklerde Kısırlık Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

 

Erkeklerde kısırlık belirtileri her iki cinsiyette de görülen ve tüm dünyada yaklaşık 70 milyon kiÅŸinin yaÅŸadığı bir durumdur. Dünya genelinde çiftlerin hemen hemen %9'u doÄŸurganlık sorunları ile karşı karşıya kalırken bu sorunların yarısından fazlası erkeklere baÄŸlıdır. HamileliÄŸin gerçekleÅŸmediÄŸi durumlarda kadın ve erkek bireylerin eÅŸ zamanlı deÄŸerlendirilmesi önemlidir. Ancak vakaların %18'i bu deÄŸerlendirmeyi yaptırmamaktadır.

Erkeklerde Kısırlık Nedir?

Erkek kısırlığı genetik mutasyonlar veya doÄŸuÅŸtan gelen rahatsızlıklar sonucu oluÅŸabileceÄŸi gibi ilaç kullanımı ve yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri gibi farklı faktörlerle de ortaya çıkabilir. Erkek üreme saÄŸlığı hormon, bağışıklık ve sinir sistemlerinin karmaşık etkileÅŸimine dayandığından genel saÄŸlık sorunları erkek üreme sistemi üzerinde doÄŸrudan bir etkiye sahip olabilir. Bu sebeple erkek kısırlığı kalp damar hastalıkları, bağışıklık sistemi bozuklukları ve diÄŸer süregelen hastalıkların bir sonucunda belirebilir. Erkek üreme saÄŸlığının iyileÅŸtirilmesi için sorunların kaynağını belirlemek ve uygun kontrol ve tedavi yöntemlerini uygulamak önemlidir.

Erkeklerde Kısırlık Neden Olur?

Peki erkeklerde kısırlık neden olur? Kısırlık 1 yıldan uzun süre boyunca düzenli ve korunmasız cinsel iliÅŸkiye raÄŸmen gebeliÄŸin oluÅŸmaması durumu olarak tanımlanır. Çiftlerde kısırlığın hemen hemen yarısının sebebi erkek kısırlığıdır. Kısırlık sperm sayısında azalma, hareketlilikte düÅŸüÅŸ, yapısal bozukluklar veya düÅŸük konsantrasyon seviyeleri ÅŸeklinde kendini gösterebilir. Çevresel faktörlerin ve psikolojik etkilerin sperm kalitesi üzerinde belirgin bir rol oynadığı bilinmektedir. Ayrıca babalık yaşı ilerledikçe sperm kalitesinin düÅŸme eÄŸiliminde olduÄŸu ve bu durumun doÄŸurganlığı etkilediÄŸi de görülmektedir. Erkek kısırlığıyla ilgili araÅŸtırmalar ve tedaviler sürekli güncellense de hala nedeni tam olarak belirlenemeyen kısırlık vakaları bulunur. Erkeklerin saÄŸlıklı sperm deÄŸerleri cinsel iÅŸlevleri ve doÄŸurganlık potansiyellerini yükseltmek için saÄŸlık durumlarını koruması ve tıbbi rahatsızlıklarının iyileÅŸtirilmesi gerekmektedir. Erkek hastaların test ve deÄŸerlendirmelerinin yapılmadığı durumlarda, sadece gebe kalma olasılığı risk altında kalmaz aynı zamanda bireyin genel saÄŸlık durumunun geliÅŸtirilmesi de engellenmiÅŸ olur.

Erkeklerde Kısırlık Kaç Yaşında BaÅŸlar?

Erkeklerde kısırlık genellikle belirli bir yaÅŸta baÅŸlamaz. Ancak erkeklerin doÄŸurganlığı 50 yaşından sonra hafifçe azalmaya baÅŸlayabilir. Bu yavaÅŸ ve kademeli bir süreçtir ve her erkeÄŸi farklı ÅŸekillerde etkiler. Kısırlığın kesin nedenleri genellikle belirsizdir ve bir dizi faktöre baÄŸlı olabilir. Bunlar arasında genetik sorunlar, hastalıklar, hormonal dengesizlikler ve bazı yaÅŸam tarzı faktörleri bulunur. Erkeklerde kısırlığı anlamak için üroloji doktor kontrolü gereklidir.

Erkeklerde Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Ana belirtisi hamileliÄŸin gerçekleÅŸmemesi olan kısırlık belirgin semptomlarıyla veya hiçbir belirti göstermeden de görülebilir. Kısırlık belirtileri erkek için genellikle baÅŸka bir soruna baÄŸlı olup bu sorunların teÅŸhis edilip tedavi edilmesi gerekir. BaÅŸlıca belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• BoÅŸalma ile ilgili güçlükler
• Cinsel arzuda dalgalanmalar
• Ereksiyonu devam ettirmede zorlanma
• Hormonal dengesizlik belirtileri
• Küçük veya sertleÅŸmiÅŸ testisler
• Meme dokusunda anormal büyümeler
• Nefes alma problemleri ve koku duyusunun kaybı
• Normalden düÅŸük sperm sayısı
• Testislerde aÄŸrılı ÅŸiÅŸlikler

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri Nelerdir?

Erkek kısırlığının birçok bilinen sebebi olmasına karşın vakaların yaklaşık %30'unda belirli bir neden tespit edilemez. Buna idiyopatik erkek kısırlığı adı verilir. Bilinen nedenler genellikle hormon dengesini bozarak sperm üretimini ve kalitesini etkiler ve bu da erkek kısırlığını arttırır.

Erkek kısırlığına yol açan faktörler arasında genetik sebeplerin yanı sıra yaÅŸam tarzı ve çevresel faktörler de bulunur. Aşırı kilolu veya obez olan erkeklerde yüksek kan yaÄŸları (kolesterol) çeÅŸitli saÄŸlık sorunlarını tetiklerken ayrıca artan yaÄŸ dokusu hormonları etkileyerek sperm kalitesini düÅŸürür. Ä°deal ağırlığa sahip olan erkeklerin sperm sayısının obez erkeklere göre daha fazla olduÄŸu görülür. Sonuç olarak beden kitle indeksi (BKÄ°) ve testesteron seviyesi ile sperm yoÄŸunluÄŸu arasında ters orantılı bir iliÅŸki vardır. Bu yüzden yüksek miktarda iÅŸlenmiÅŸ et, rafine tahıl ve atıştırmalıkların tüketimi düÅŸük sperm kalitesiyle baÄŸdaÅŸtırılır. Ayrıca sigara ve alkol tüketiminin sperm sayısı, hareketliliÄŸi ve konsantrasyonunu düÅŸürdüÄŸüne dair veriler mevcuttur.

Kısırlık, genel saÄŸlık durumunun bozulmasının erken belirtilerinden biridir. Sistemik hastalıkların varlığı bireylerde sperm sayısında, hareketliliÄŸinde ve konsantrasyonunda azalmayla iliÅŸkilidir. Hipertansiyon, diyabet, kalp-damar hastalıkları, böbrek rahatsızlıkları, kanser, kistik fibrozis, varikosel ve cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklar sperm anormalliklerine sebep olabilir. Bunun yanı sıra Multipl Skleroz gibi nörolojik hastalıkların varlığı, testis enfeksiyonları veya yaralanmaları ve yüksek ısıya maruz kalma durumu sperm saÄŸlığını olumsuz yönde etkileyen unsurlardır.

Meslek gereÄŸi çevresel faktörlere maruz kalan kiÅŸilerin erkek hormonları üzerinde olumsuza etki edebilecek potansiyele sahip olduÄŸu bilinir. Plastik sanayi kimyasalları, alev geciktiriciler ve pestisit gibi kimyasalların sperm hücreleri üzerinde zararlı etkisi olabilir ve bu durum hormon dengesizliklerine yol açabilir. Bu tip çevresel faktörler erkeklerde kısırlık riskini arttırabilir.

Erkeklerdeki kısırlığın bir diÄŸer sebebi de hormon dengesini etkileyebilen ilaçlardır. Kemoterapi ilaçları, antidepresanlar, kortizon içerikli ilaçlar, erkek tipi saç dökülmesi (alopesi) için kullanılan ve testosteron tedavileri bu etkiye sahip olabilir. Bu tür ilaçların sperm parametrelerini deÄŸiÅŸtirme ve sperm üretimini bozma ihtimali oldukça yüksektir. Testosteron tedavisinin aksine, genel kanının aksine, sperm üretimini baskıladığı için erkeklerde kısırlık tedavisi için kullanılmamaktadır.

Erkek Kısırlık Testi Nedir? Erkeklerde Kısırlık Nasıl Anlaşılır?

“Kısırlık testi nasıl yapılır erkek hastalar için hangi adımlar takip edilir?” sorusunun yanıtı da merak edilen konular arasındadır.

Çiftin düzenli ve korunmasız cinsel iliÅŸkiye raÄŸmen 12 ay boyunca hamilelik yaÅŸamaması durumunda hem kadın hem de erkek bireyin taranması gerekir. Erkekler için bu deÄŸerlendirme fiziksel muayene, hasta hikayesi, hormon kontrolleri ve semen analizi ÅŸeklinde yapılır. Semen analizi spermin yapısını, sayısını ve hareketliliÄŸini ölçen bir yöntemdir. Daha doÄŸru sonuç alabilmek için semen örneÄŸinin doÄŸru ÅŸekilde toplanması gerekir. Bu durum için genellikle 2 veya 3 günlük bir perhiz uygulanması uygundur.

Erkek kısırlık testi ile örneklerin evde alındığı durumlarda laboratuvara ulaÅŸtırılırken vücut sıcaklığında muhafaza edilip 1 saat içinde analize tabi tutulması gerekir. Anormal sonuçlar elde edilen hastaların semen testini tekrarlaması tavsiye edilir. Tekrarlanan semen analizi hafif ve orta dereceli düzensizlikleri olan hastalar için 1 ile 3 ay sonra gerçekleÅŸtirilir.

Hasta geçmiÅŸi, bireylerin doÄŸumsal veya genetik durumları, uygulanan cerrahi iÅŸlemler, cinsel geçmiÅŸ ve çevresel faktörler hakkında ayrıntılı bilgi saÄŸlar. Ä°lgili kiÅŸinin yaÅŸam biçimi ve aile tarihini deÄŸerlendirmek önemlidir. Fiziksel inceleme sırasında penis ve testis anatomisi incelenirken varikosel olup olmadığı kontrol edilir ve rektal bir muayene yapılır. Fiziksel muayene ve semen testi yetersiz kaldığında ek testlere baÅŸvurulur. Bu testler aÅŸağıdaki gibidir:

• Ejakülasyon sonrası idrar analizi: Ejakülasyon sırasında spermin dışarı atılması yerine mesaneye girme durumunu açıklar.
• Genetik test: Sperm sayısının önemli ölçüde azalması durumunda yapılır. Kistik Fibrozis gen testi, sperm kanalları olmayan hastalarda uygulanmalıdır.
• Skrotal ultrason: Testis kanseri riski taşıyan hastalar için yapılması gerekir. Ayrıca testislerin fiziksel incelemesinin detaylandırılmasında kullanılır.
• Transrektal ultrasonografi: Ejakülasyon kanalının tıkalı olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Bu muayene rektumdan gerçekleÅŸtirilir ve prostat kontrol edilir.
• Testis biyopsisi: Ä°nce bir iÄŸne yardımıyla testislerden örnek alınarak herhangi bir tıkanıklık olup olmadığı kontrol edilir.
• Hormon testleri: Sperm DNA parçalanma testleri ve anti-sperm antikorları, diÄŸer testlerin yetersiz olduÄŸu durumlarda tercih edilen yöntemlerdir.

Erkeklerde Kısırlığın Tedavisi Var mı?

“Erkeklerde kısırlığın tedavisi var mı?” sorusunun yanıtı da merak edilenler arasında. Erkeklerde kısırlık tedavisi altta yatan problemlere baÄŸlı olarak farklılık gösterir. Erkek hormon profilini iyileÅŸtirmeye odaklanan ilaçlar ve hormon tedavileri örneÄŸin SERM gibi tedaviler kullanılabilir. Sperm üretiminde testosteron hormonuna ihtiyaç duyulsa da ekstra alınan hormonlar vücuttaki doÄŸal testosteron üretimini engeller ve bu nedenle aile planlaması düÅŸünen kiÅŸilere testosteron tedavisi önerilmez.

Testosteron seviyelerindeki düÅŸüklüÄŸün altında yatan sebep tespit edilmelidir. EÄŸer sperm dışarı atılacağı yerde mesaneye geri giriyorsa ilaç tedavisi uygulanabilir. Omurilik hasarları durumunda ise elektrikli veya titreÅŸim destekli boÅŸalmaya ihtiyaç duyulabilir. EÄŸer kısırlıkla mücadele ederken ilaç ve hormon tedavileri baÅŸarısız olursa cerrahi müdahalelere baÅŸvurulabilir. Varikosel, anormal sperm deÄŸerleri ve kısırlık bulunan bireylere varikoselektomi iÅŸlemi uygulanır. Bu prosedür geniÅŸlemiÅŸ ve ÅŸiÅŸmiÅŸ testis toplardamarlarının cerrahi yöntemlerle düzeltilmesini içerir. Sperm kanalları tıkalı olan erkekler için bu tıkanıklığın çözülerek kanalların tekrar baÄŸlanması gerekir. Ayrıca bu prosedür daha önce yapılan bir vazektominin geri alınması için de kullanılır.

Cerrahiye karşı isteksiz hastalardan sperm elde etmek adına çeÅŸitli teknikler mevcuttur. Bu teknikler genellikle iÄŸne yardımıyla sperm alma iÅŸlemi içerir ve yardımcı üreme teknolojilerinde kullanılır. Yardımcı üreme teknolojileri IVF, IMSI, ICSI, Mikro TESE gibi isimlerle anılır. IVF “tüp bebek” teknolojisi olarak bilinir ve fertilizasyonun vücut dışında gerçekleÅŸtirildiÄŸi bir yöntemdir. Spermin kalitesi düÅŸük ya da yüksek olabilir. ICSI iÅŸlemi tüp bebek prosedürüne benzer ancak genellikle sperm kalitesi düÅŸük olan bireylerden alınan spermlerin yumurtaya direkt enjekte edilmesini içerir. IMSI tekniÄŸi mikroenjeksiyon ve yüksek büyütme yöntemi kullanılarak en iyi yapıdaki spermlerin seçildiÄŸi bir süreçtir. Mikro TESE iÅŸlemi ise az sperm üreten ve tıkanıklığı bulunmayan bireylerde güçlü mikroskoplar yardımıyla sperm elde etmeyi içerir. Bu teknikler sayesinde sperm elde etme olasılığı oldukça artar.

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17201-male-infertility