Ödem Nedir? Vücuttan Ödem Nasıl Atılır?

05 / TEM
2024

Ödem, vücutta fazla sıvı birikmesi sonucu oluşan şişkinlik durumudur. Genellikle ayak, bacak, eller ve yüz gibi bölgelerde belirginleşen ödem çeşitli sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir. Stres, hormonal değişiklikler, yetersiz beslenme ve hareketsizlik gibi faktörler ödemin oluşmasına yol açabilir. “Ödem neden oluşur ve vücuttan nasıl atılır?” gibi sorunların yanıtlarını ve daha fazlasını sizler için derledik.

Ödem Nedir?

“Ödem nedir?” sorusu ödem, vücut dokularında aşırı sıvı birikmesi sonucu ortaya çıkan şişlik durumudur şeklinde yanıtlayabiliriz. Genellikle ayak, bacak, kollar ve yüz gibi bölgelerde belirgin hale gelir.

Ödem Neden Olur?

Ödemin oluşumuna yol açan birçok neden bulunur.  Kan dolaşımında yaşanan aksaklıklar özellikle bacaklarda ödeme neden olabilir. Kronik venöz yetmezlik, varisli damarlar bu türden dolaşım problemlerinin bir örneğidir. Kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması sıvının dokularda birikmesine yol açabilir. Böbreklerin sıvı ve tuz dengesini düzenleme yeteneği azalırsa vücutta sıvı birikimi meydana gelebilir. Bu da ödem oluşmasına neden olabilir. Karaciğer sirozu gibi durumlar albümin üretimini azaltarak sıvının kan damarlarından dokulara sızmasına neden olabilir.

Özellikle kadınlarda adet döngüsü sırasında ve hamilelikte hormonal dalgalanmalar ödem oluşumunu tetikleyebilir. Bazı ilaçlar yan etki olarak ödem yapabilir. Steroid, bazı tansiyon ilaçları ve nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar bu gruba dahildir. Aşırı tuz tüketimi, yetersiz su içme, hareketsizlik ve uzun süre ayakta kalma ödem oluşumuna katkıda bulunabilir. Alerjik reaksiyonlar da ödeme sebebiyet verebilir. Lenfatik sistemin düzgün çalışmaması nedeniyle lenf sıvısının birikmesi sonucu ödem oluşur. Tiroid hastalıkları, enfeksiyonlar ve bazı kanser türleri de ödemin sebepleri arasında yer alabilir. Bunun yanında hamilelik, menopoz öncesi ve sonrası dönem de ödeme neden olan durumlardandır.

Ödeme Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Ödeme neden olan çeşitli hastalıklar bulunur. Bu hastalıklar aşağıdaki gibidir:

• Kalp Yetmezliği: Kalp yeterince etkili bir şekilde kan pompalayamadığında kan damarlarında basınç artar ve bu da sıvının dokulara sızmasına neden olabilir.
• Böbrek Hastalıkları: Böbreklerin sıvı ve elektrolit dengesini düzenleme yeteneği azaldığında vücutta sıvı birikimi meydana gelir. Nefrotik sendrom ve böbrek yetmezliği gibi durumlar ödemin başlıca nedenlerindendir.
• Karaciğer Hastalıkları: Karaciğer sirozu ve diğer karaciğer hastalıkları vücudun sıvı dengesini bozabilir. Albümin üretimindeki azalma sıvının damar dışına sızmasına yol açar.
• Lenfödem: Lenfatik sistemin hasar görmesi veya tıkanması sonucu lenf sıvısının düzgün bir şekilde akamaması özellikle kol ve bacaklarda ödem oluşmasına neden olur.
• Venöz Yetmezlik: Bacaklardaki damarların kanı kalbe yeterince etkili bir şekilde taşıyamaması sonucu kan birikir ve bu da ödem oluşturur.
• Hipotiroidi: Tiroid hormonlarının yetersiz üretimi vücudun metabolizmasını yavaşlatarak sıvı birikimine neden olabilir.
• Kronik Akciğer Hastalıkları: Pulmoner hipertansiyon gibi durumlar kalbe yük bindirerek ödem oluşumuna yol açabilir.
• Romatizmal Hastalıklar: Romatoid artrit ve lupus gibi bağışıklık sistemi hastalıkları eklemler ve çevresinde sıvı birikimine neden olabilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle ciddi enfeksiyonlar veya selülit gibi cilt enfeksiyonları etkilenen bölgede ödem oluşturabilir.
• Kanser: Bazı kanser türleri ve kanser tedavileri lenfatik sistemin işleyişini bozarak ödem oluşumuna yol açabilir.

Ödem Türleri Nelerdir?

Ödem çeşitleri aşağıdaki gibidir:

• Periferik ödem: Genellikle bacak, ayak ve ayak bileklerinde ortaya çıkan bir ödem türüdür. Böbrekler, dolaşım sistemi veya lenf bezleri ile ilgili sorunların bir belirtisi olabilir.
• Serebral ödem: Aşırı sıvı birikimi nedeniyle beyinde görülür. Beyindeki bir kan damarında tıkanma, kafa travması veya beyin tümörünün bir sonucu olarak meydana gelebilir.
• Anjiyo ödem: Cilt altında sıvı birikmesine bağlı olarak meydana gelen bir ödem türüdür. Cildin daha derin katmanlarına etki eder ve genellikle yüz bölgesinde görülür.
• Herediter anjioödem: Kılcal damarların sıvıları çevre dokulara sızdırması ile görülür. Nadir olarak görülen bu ödem türü bir genetik durumdur.
•  Papilödem: kafa içindeki basınçta artışa bağlı yaşanan baskının bir sonucu olarak optik sinirin şişmesi durumudur.
• Maküler ödem: Gözüm merkezinde ödem gelişmesidir.
• Skrotal lenfödem: Testislerin çevresinde sıvı birikimi sonucunda skrotumda şişme görülmesidir.
• Pulmoner ödem: Akciğerlerde aşırı sıvı birikmesinden kaynaklanır. Biriken aşırı sıvı ciğerlerde çok sayıda hava keseciğinde toplanır ve nefes almayı zorlaştırır.
• Lenfödem: Lenfatik sistem ve lenf nodlarında meydana gelen bozukluklardan kaynaklanan bir ödem türüdür. Genellikle radyoterapi ya da cerrahi gibi kanser tedavisinin bir sonucu olarak oluşur.

Ödem Belirtileri Nelerdir?

Vücutta ödem belirtileri ödemin türüne ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ödemin yaygın belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Özellikle ayaklar, bacaklar, kollar, eller, yüz ve göz kapaklarında belirgin şişlikler
• Ciltte gerginlik hissi ve parlaklık
• Etkilenen cilt dokusunda renk değişimi
• Şişlik bulunan bölgeye parmakla baskı uygulandığında çukur oluşması ve hemen düzelmemesi
• Hareketlerde kısıtlılık
• Karın bölgesinde şişlik ve rahatsızlık hissi.
• Özellikle sabahları göz kapaklarında belirgin şişlik.

Ödem Tedavisi Nasıl Yapılır?

Ödem tedavisi, altta yatan nedenin belirlenmesi ve bu nedene yönelik tedavi uygulanması ile gerçekleştirilir. Doktor, vücuttaki fazla sıvıyı atmak için idrar söktürücü ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar, böbreklerin daha fazla idrar üretmesini sağlayarak ödemin azalmasına yardımcı olur. Kalp yetmezliği, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı veya başka bir hastalık ödemin sebebiyse bu hastalıkların tedavisi ödemin giderilmesine yardımcı olacaktır. Karında aşırı sıvı birikimi (asit) durumunda, parasentez adı verilen bir prosedürle sıvı alınabilir. Bazı durumlarda, altta yatan nedeni tedavi etmek için cerrahi müdahale gerekebilir (örneğin, tümörlerin çıkarılması, damar tıkanıklıklarının giderilmesi).

Ödem Nasıl Atılır? Ödeme Ne İyi Gelir?

“Vücutta ödem neden olur? Ödem nasıl atılır?” sorusunun yanıtı da aşağıdaki gibidir:

• Aşırı tuz alımı vücutta sıvı birikmesine neden olabilir. Tuzlu gıdalardan kaçının ve tuz kullanımını sınırlayın.
• Muz, avokado, ıspanak gibi potasyum açısından zengin gıdalar tüketmek, vücudun sıvı dengesini düzenlemeye yardımcı olabilir.
• Vücudun susuz kalması, ödemi artırabilir. Gün boyunca yeterli miktarda su tüketmeye özen gösterin.
• Düzenli yürüyüş ve egzersiz, kan dolaşımını artırarak ödemin azalmasına yardımcı olabilir.
• Özellikle uzun süre oturmanız gerekiyorsa, bacaklarınızı zaman zaman yüksekte tutarak kan dolaşımını artırabilirsiniz.
• Hafif yapılan masajlar, ödemin azaltılmasına yardımcı olabilir.
• Profesyonel lenf drenajı masajı, lenfatik sistemi harekete geçirerek ödemin giderilmesine katkıda bulunabilir.
• Kompresyon çorapları bacaklardaki kan dolaşımını artırarak ödemin azalmasına yardımcı olabilir.
• Aşırı alkol ve kafein tüketimi, vücudun su tutmasına neden olabilir.
• Yeşil çay ve diğer bitkisel idrar sökücü çaylar, vücuttan fazla sıvının atılmasına yardımcı olabilir.
• Bunun yanında masa başı çalışanlar veya uzun süre oturmak zorunda olanlar bacaklardaki ödem oluşumunu geciktirmek adına her saat başı 5 dakikalık bir yürüyüş yapabilir.

KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/edema/symptoms-causes/syc-20366493

SIK SORULAN SORULAR