444 3 703

Şizofreni Kişilik Bölünmesi midir? Zihin Sağlığındaki En Büyük Efsane

Bilgi Talep Formu

Filmler, diziler ve popüler kültür... Zihin sağlığı söz konusu olduğunda, bu platformlar ne yazık ki sık sık yanlış ve damgalayıcı bilgilerin yayılmasına neden olabiliyor. Bu yanlış algıların en başında ise belki de en köklü olanı gelir: Şizofreninin, bir kişilik bölünmesi veya çoklu kişilik bozukluğu olduğu efsanesi. Bir bedende yaşayan birden fazla, birbiriyle çatışan karakter imajı, şizofreniyi tanımlamak için kullanılan en yaygın ancak en hatalı klişedir.

Peki, bu iki durum arasındaki gerçek nedir? Birbiriyle bu kadar sık karıştırılan bu iki ciddi ruhsal durum, aslında aynı madalyonun iki yüzü mü, yoksa tamamen farklı gezegenlerin sakinleri mi? En net ve en kesin cevapla başlayalım: Hayır. Şizofreni, kişilik bölünmesi değildir.

Bu yazıda, bu büyük efsanenin kökenlerine iniyor, şizofreni ile doğru adı Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu olan kişilik bölünmesi arasındaki temel farkları bilimsel gerçeklerle ortaya koyuyoruz.

  

 

 

Şizofreni Nedir? Gerçeklikle Bağlantının Koptuğu An  

 

Şizofreni, bir kişilik bozukluğu değil, kişinin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını etkileyen, gerçekliği yorumlama biçimini ciddi şekilde bozan kronik bir psikotik bozukluktur. Şizofrenideki temel sorun, "bölünmüş bir kişilik" değil, "gerçeklikten kopmuş bir zihin"dir. Kişi, neyin gerçek neyin hayal ürünü olduğunu ayırt etmekte zorlanır.

Burada birden fazla kişilik yoktur. Sadece tek bir kişilik vardır, ancak bu kişilik gerçeklikle olan bağını kaybetmiştir. Şizofreninin temel belirtileri genellikle iki ana gruba ayrılır:

  • Pozitif Belirtiler (Normalde olmayanların eklenmesi):
    • Halüsinasyonlar: Gerçekte var olmayan sesler duymak, görüntüler veya nesneler görmek. En sık işitsel halüsinasyonlar görülür.
    • Sanrılar (Hezeyanlar): Gerçeklikle örtüşmeyen, kanıtlara rağmen değiştirilemeyen güçlü ve sarsılmaz inançlar (örneğin, takip edildiğine, özel güçleri olduğuna veya bir komplo kurbanı olduğuna inanmak).
    • Dezorganize Konuşma ve Davranışlar: Konuşmada mantıksal bağlantının kopması, anlamsız kelimeler kullanma veya amaçsız, tuhaf davranışlar sergileme.
  • Negatif Belirtiler (Normalde olanların eksilmesi):
    • Duygusal ifadelerde azalma (düz bir yüz ifadesi).
    • Motivasyon kaybı ve hayattan zevk alamama (anhedoni).
    • Sosyal geri çekilme ve kendini izole etme.

 

Peki Kişilik Bölünmesi Nedir? Doğru Adı: Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu 

 

Halk arasında "kişilik bölünmesi" veya "çoklu kişilik bozukluğu" olarak bilinen durumun tıptaki doğru adı Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu'dur (DKB). Bu, şizofreniden tamamen farklı bir kategoride yer alan bir dissosiyatif (çözülme) bozukluktur.

DKB, genellikle kişinin çocukluk döneminde maruz kaldığı şiddetli, tekrarlayıcı fiziksel, cinsel veya duygusal travmalara karşı geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Zihin, bu ezici travmayla başa çıkabilmek için kendini adeta farklı kimliklere veya kişiliklere "böler."

  • Temel Özelliği: Kişinin içinde "alter" olarak adlandırılan, her birinin kendi anıları, davranışları ve özelliklerine sahip olan iki veya daha fazla farklı kimlik durumu bulunur. Bu alterler, belirli zamanlarda kişinin davranışlarını kontrol altına alabilir.
  • Hafıza Boşlukları: DKB'nin en belirgin özelliklerinden biri, alterler arasındaki geçişler sırasında yaşanan ciddi hafıza kayıplarıdır (amnezi). Kişi, başka bir alter kontrolündeyken ne yaptığını veya söylediğini hatırlamayabilir.
  • Gerçeklik Algısı: Şizofreninin aksine, DKB'li bireylerin (alterler arası geçişler veya travma anıları tetiklenmediği sürece) gerçeklikle olan bağları genellikle kopuk değildir. Halüsinasyon veya sanrı yaşamazlar.

 

 En Temel 3 Fark: Neden Bu Kadar Çok Karıştırılıyorlar? 

 

  • Ana Sorun: Şizofrenide ana sorun gerçeklik algısının bozulmasıdır (psikoz). DKB'de ise ana sorun kimlik bütünlüğünün parçalanmasıdır (dissosiyasyon).
  • Köken: Şizofreninin genetik, biyolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. DKB ise neredeyse her zaman şiddetli çocukluk çağı travmalarına bir yanıt olarak gelişir.
  • Hafıza: Şizofrenide hafıza sorunları olabilir ancak bunlar genellikle düşünce dağınıklığı ile ilgilidir. DKB'de ise alterler arasında duvarlar gibi örülmüş, belirgin amnezi (hafıza boşlukları) bulunur.

 

 Efsanenin Kökeni: "Schizo" Kelimesinin Yanlış Yorumu 

 

Bu karışıklığın temel nedenlerinden biri, "şizofreni" kelimesinin etimolojisidir. Kelime, Yunancada "schizein" (bölünmek) ve "phren" (zihin) kelimelerinden gelir. Ancak hastalığa bu ismi veren psikiyatrist Eugen Bleuler'in kastettiği "bölünme", kişiliğin birden fazla parçaya ayrılması değil; düşünce, duygu ve davranış gibi zihinsel fonksiyonlar arasındaki bağlantının "bölünmesi" veya "parçalanmasıydı." Zamanla bu terim yanlış yorumlanarak "bölünmüş kişilik" efsanesinin doğmasına neden oldu.

Web ve Tıbbi Yayın KuruluGüncellenme Tarihi: 29.09.2025 15:02Yayınlanma Tarihi: 29.09.2025 15:02
Yorum Ekle


Bilgi Talep Formu

Bilgi almak için lütfen formu doldurun!