444 3 703

Kontrol Kaybı ve Pişmanlık Döngüsü: Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Nedir?

Bilgi Talep Formu

Bir oturuÅŸta kimsenin görmesini istemediÄŸiniz kadar çok yemek yediÄŸiniz, o an sanki kontrolün tamamen sizden çıktığı ve duramadığınız anlar oluyor mu? Bu yeme atağının hemen ardından ise yoÄŸun bir piÅŸmanlık, utanç ve kendinize yönelik bir öfke mi hissediyorsunuz? EÄŸer bu senaryo size acı bir ÅŸekilde tanıdık geliyorsa, yaÅŸadığınız ÅŸey basit bir "iradesizlik" veya "aşırı yemek" olmayabilir. Bu durum, Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu (TYB) veya İngilizce adıyla Binge Eating Disorder (BED) olarak bilinen, tedavi edilebilir bir tıbbi durumun iÅŸareti olabilir.

Peki, en yaygın yeme bozukluÄŸu olmasına raÄŸmen hakkında en az konuÅŸulan bu durum tam olarak nedir? Onu duygusal yeme veya normal bir kaçamaktan ayıran nedir ve bu kısır döngüden çıkmak mümkün müdür? Bu yazıda, bu sessiz mücadeleyi aydınlatıyor ve yardım arama yolundaki ilk adımları ele alıyoruz.

 

 

Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu Tam Olarak Nedir? 

Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu (TYB), kiÅŸinin kısa bir süre içinde, normalde yiyeceÄŸinden çok daha fazla miktarda yiyeceÄŸi tüketmesi ve bu yeme atağı sırasında kontrolünü tamamen kaybetmiÅŸ hissetmesiyle karakterize edilen ciddi bir yeme bozukluÄŸudur.

Bu durumu, bayram sofrasında biraz fazla kaçırmaktan ayıran temel unsurlar kontrol kaybı hissi ve bu atakların düzenli olarak tekrarlanmasıdır. KiÅŸi yemek yemeyi durduramaz, ne yediÄŸinin veya ne kadar yediÄŸinin farkında olmayabilir. Atak sonrasında ise bulimia nervozada olduÄŸu gibi kendini kusturma, laksatif kullanma veya aşırı egzersiz yapma gibi telafi edici davranışlar görülmez. Bunun yerine, geriye sadece ağır bir suçluluk ve utanç duygusu kalır.

Kontrolü KaybettiÄŸinizi Gösteren Belirtiler Nelerdir? 

Bir yeme atağının tıkanırcasına yeme bozukluÄŸu olarak sınıflandırılması için, tekrarlayan ataklarla birlikte aÅŸağıdaki belirtilerden en az üçünün daha yaÅŸanması gerekir:

  • Normalden Çok Daha Hızlı Yemek: Yiyecekleri neredeyse çiÄŸnemeden, hızlıca yutmak.
  • Fiziksel Olarak Rahatsız Olana Kadar Yemek: Midede aÄŸrı ve rahatsızlık hissedene kadar yemeye devam etmek.
  • Aç Olunmadığı Halde Büyük Miktarlarda Yemek: Fiziksel bir açlık hissi olmaksızın, sırf yeme dürtüsüyle hareket etmek.
  • Utanç Duygusu Nedeniyle Yalnız Yemek: Ne kadar yediÄŸini baÅŸkalarından gizleme ihtiyacı hissetmek ve bu nedenle yalnızken yemek.
  • Atak Sonrası Kendinden Tiksinme, Depresif Hissetme veya YoÄŸun Suçluluk Duyma: Yeme eyleminin ardından gelen ağır bir duygusal çöküntü.

Bu atakların en az üç ay boyunca, haftada en az bir kez tekrarlanması, Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu tanısı için önemli bir kriterdir.

Duygusal Yeme ve Tıkanırcasına Yeme Arasındaki Fark Nedir?

Bu iki kavram sıkça birbirine karıştırılır. Duygusal yeme, stresi, üzüntüyü, can sıkıntısını veya yalnızlığı bastırmak için yiyecekleri bir baÅŸa çıkma aracı olarak kullanmaktır. Birçok insan zaman zaman duygusal yeme davranışı gösterebilir.

Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu ise bundan çok daha ÅŸiddetlidir. Buradaki temel fark kontrol kaybının derecesi ve tüketilen yiyecek miktarının aşırılığıdır. Duygusal yeme anında kiÅŸi bir paket cips yiyip sonra üzülebilirken, TYB atağında kiÅŸi durma yetisini tamamen kaybederek binlerce kaloriyi çok kısa bir sürede tüketebilir ve bu durum hayat kalitesini ciddi ÅŸekilde etkileyen bir döngüye dönüÅŸür.

Bu Döngünün Arkasındaki Nedenler Neler Olabilir? 

Tıkanırcasına yeme bozukluÄŸunun tek bir nedeni yoktur. Genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileÅŸimi sonucu ortaya çıkar:

  • Biyolojik ve Genetik Faktörler: Ailede yeme bozukluÄŸu öyküsü olması riski artırabilir. Beyindeki iÅŸtahı, ruh halini ve dürtü kontrolünü düzenleyen kimyasallardaki dengesizlikler rol oynayabilir.
  • Psikolojik Faktörler: DüÅŸük benlik saygısı, vücut memnuniyetsizliÄŸi, depresyon, anksiyete bozuklukları ve mükemmeliyetçilik gibi durumlar TYB için güçlü risk faktörleridir. Yiyecekler, baÅŸa çıkılması zor duygular için geçici bir kaçış yolu haline gelir.
  • Sosyal ve Çevresel Faktörler: Özellikle çocuklukta yaÅŸanan travmatik olaylar, eleÅŸtirel aile ortamı, katı ve kısıtlayıcı diyet geçmiÅŸi, yeme ataklarını tetikleyebilir. Sürekli diyet yapmak ve belirli yiyecekleri "yasak" olarak görmek, bu yiyeceklere karşı aşırı bir arzu ve sonrasında kontrolsüz yeme atakları ile sonuçlanabilir.

SessizliÄŸi Kırmak: Tedavi ve BaÅŸa Çıkma Yolları 

Bu bozuklukla mücadele eden birçok kiÅŸi, utandığı için yardım istemekten çekinir. Ancak unutulmamalıdır ki, Tıkanırcasına Yeme BozukluÄŸu bir irade zayıflığı deÄŸil, tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir:

  • Psikoterapi: Tedavinin temel taşıdır. Özellikle BiliÅŸsel Davranışçı Terapi (BDT), yeme ataklarını tetikleyen olumsuz düÅŸünce ve davranış kalıplarını tanımayı ve deÄŸiÅŸtirmeyi öÄŸretir. KiÅŸinin duygularıyla yiyecekler dışında saÄŸlıklı yollarla baÅŸa çıkmasını hedefler.
  • Beslenme Danışmanlığı: Yeme bozuklukları konusunda uzmanlaÅŸmış bir diyetisyen, kısıtlayıcı diyetler yerine düzenli ve dengeli bir beslenme düzeni oluÅŸturmaya yardımcı olur. Bu, açlık ve tokluk sinyallerini yeniden tanımayı ve yiyeceklerle saÄŸlıklı bir iliÅŸki kurmayı içerir.
  • Tıbbi DeÄŸerlendirme ve İlaç Tedavisi: Bir psikiyatrist, altta yatan depresyon veya anksiyete gibi durumları tedavi etmek veya yeme dürtülerini azaltmak için ilaç tedavisi önerebilir.
Web ve Tıbbi Yayın KuruluGüncellenme Tarihi: 18.08.2025 14:05Yayınlanma Tarihi: 18.08.2025 14:05
Yorum Ekle


Bilgi Talep Formu

Bilgi almak için lütfen formu doldurun!