444 3 703

Kontrol Kaybı ve Pişmanlık Döngüsü: Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Nedir?

Bilgi Talep Formu

Bir oturuşta kimsenin görmesini istemediğiniz kadar çok yemek yediğiniz, o an sanki kontrolün tamamen sizden çıktığı ve duramadığınız anlar oluyor mu? Bu yeme atağının hemen ardından ise yoğun bir pişmanlık, utanç ve kendinize yönelik bir öfke mi hissediyorsunuz? Eğer bu senaryo size acı bir şekilde tanıdık geliyorsa, yaşadığınız şey basit bir "iradesizlik" veya "aşırı yemek" olmayabilir. Bu durum, Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu (TYB) veya İngilizce adıyla Binge Eating Disorder (BED) olarak bilinen, tedavi edilebilir bir tıbbi durumun işareti olabilir.

Peki, en yaygın yeme bozukluğu olmasına rağmen hakkında en az konuşulan bu durum tam olarak nedir? Onu duygusal yeme veya normal bir kaçamaktan ayıran nedir ve bu kısır döngüden çıkmak mümkün müdür? Bu yazıda, bu sessiz mücadeleyi aydınlatıyor ve yardım arama yolundaki ilk adımları ele alıyoruz.

 

 

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu Tam Olarak Nedir? 

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu (TYB), kişinin kısa bir süre içinde, normalde yiyeceğinden çok daha fazla miktarda yiyeceği tüketmesi ve bu yeme atağı sırasında kontrolünü tamamen kaybetmiş hissetmesiyle karakterize edilen ciddi bir yeme bozukluğudur.

Bu durumu, bayram sofrasında biraz fazla kaçırmaktan ayıran temel unsurlar kontrol kaybı hissi ve bu atakların düzenli olarak tekrarlanmasıdır. Kişi yemek yemeyi durduramaz, ne yediğinin veya ne kadar yediğinin farkında olmayabilir. Atak sonrasında ise bulimia nervozada olduğu gibi kendini kusturma, laksatif kullanma veya aşırı egzersiz yapma gibi telafi edici davranışlar görülmez. Bunun yerine, geriye sadece ağır bir suçluluk ve utanç duygusu kalır.

Kontrolü Kaybettiğinizi Gösteren Belirtiler Nelerdir? 

Bir yeme atağının tıkanırcasına yeme bozukluğu olarak sınıflandırılması için, tekrarlayan ataklarla birlikte aşağıdaki belirtilerden en az üçünün daha yaşanması gerekir:

  • Normalden Çok Daha Hızlı Yemek: Yiyecekleri neredeyse çiğnemeden, hızlıca yutmak.
  • Fiziksel Olarak Rahatsız Olana Kadar Yemek: Midede ağrı ve rahatsızlık hissedene kadar yemeye devam etmek.
  • Aç Olunmadığı Halde Büyük Miktarlarda Yemek: Fiziksel bir açlık hissi olmaksızın, sırf yeme dürtüsüyle hareket etmek.
  • Utanç Duygusu Nedeniyle Yalnız Yemek: Ne kadar yediğini başkalarından gizleme ihtiyacı hissetmek ve bu nedenle yalnızken yemek.
  • Atak Sonrası Kendinden Tiksinme, Depresif Hissetme veya Yoğun Suçluluk Duyma: Yeme eyleminin ardından gelen ağır bir duygusal çöküntü.

Bu atakların en az üç ay boyunca, haftada en az bir kez tekrarlanması, Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu tanısı için önemli bir kriterdir.

Duygusal Yeme ve Tıkanırcasına Yeme Arasındaki Fark Nedir?

Bu iki kavram sıkça birbirine karıştırılır. Duygusal yeme, stresi, üzüntüyü, can sıkıntısını veya yalnızlığı bastırmak için yiyecekleri bir başa çıkma aracı olarak kullanmaktır. Birçok insan zaman zaman duygusal yeme davranışı gösterebilir.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu ise bundan çok daha şiddetlidir. Buradaki temel fark kontrol kaybının derecesi ve tüketilen yiyecek miktarının aşırılığıdır. Duygusal yeme anında kişi bir paket cips yiyip sonra üzülebilirken, TYB atağında kişi durma yetisini tamamen kaybederek binlerce kaloriyi çok kısa bir sürede tüketebilir ve bu durum hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir döngüye dönüşür.

Bu Döngünün Arkasındaki Nedenler Neler Olabilir? 

Tıkanırcasına yeme bozukluğunun tek bir nedeni yoktur. Genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin karmaşık bir etkileşimi sonucu ortaya çıkar:

  • Biyolojik ve Genetik Faktörler: Ailede yeme bozukluğu öyküsü olması riski artırabilir. Beyindeki iştahı, ruh halini ve dürtü kontrolünü düzenleyen kimyasallardaki dengesizlikler rol oynayabilir.
  • Psikolojik Faktörler: Düşük benlik saygısı, vücut memnuniyetsizliği, depresyon, anksiyete bozuklukları ve mükemmeliyetçilik gibi durumlar TYB için güçlü risk faktörleridir. Yiyecekler, başa çıkılması zor duygular için geçici bir kaçış yolu haline gelir.
  • Sosyal ve Çevresel Faktörler: Özellikle çocuklukta yaşanan travmatik olaylar, eleştirel aile ortamı, katı ve kısıtlayıcı diyet geçmişi, yeme ataklarını tetikleyebilir. Sürekli diyet yapmak ve belirli yiyecekleri "yasak" olarak görmek, bu yiyeceklere karşı aşırı bir arzu ve sonrasında kontrolsüz yeme atakları ile sonuçlanabilir.

Sessizliği Kırmak: Tedavi ve Başa Çıkma Yolları 

Bu bozuklukla mücadele eden birçok kişi, utandığı için yardım istemekten çekinir. Ancak unutulmamalıdır ki, Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu bir irade zayıflığı değil, tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşım gerektirir:

  • Psikoterapi: Tedavinin temel taşıdır. Özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), yeme ataklarını tetikleyen olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını tanımayı ve değiştirmeyi öğretir. Kişinin duygularıyla yiyecekler dışında sağlıklı yollarla başa çıkmasını hedefler.
  • Beslenme Danışmanlığı: Yeme bozuklukları konusunda uzmanlaşmış bir diyetisyen, kısıtlayıcı diyetler yerine düzenli ve dengeli bir beslenme düzeni oluşturmaya yardımcı olur. Bu, açlık ve tokluk sinyallerini yeniden tanımayı ve yiyeceklerle sağlıklı bir ilişki kurmayı içerir.
  • Tıbbi Değerlendirme ve İlaç Tedavisi: Bir psikiyatrist, altta yatan depresyon veya anksiyete gibi durumları tedavi etmek veya yeme dürtülerini azaltmak için ilaç tedavisi önerebilir.
Web ve Tıbbi Yayın KuruluGüncellenme Tarihi: 18.08.2025 14:05Yayınlanma Tarihi: 18.08.2025 14:05
Yorum Ekle


Bilgi Talep Formu

Bilgi almak için lütfen formu doldurun!